euskalduntzea

Agregatzailean feed berria: Euskaltzaindiaren arauak

Berriro Feed43 zerbitzua erabilita rss-ik ez dagoen lekutik zerbait ateratzea lortu dugu. Euskaltzaindiak orri honetan erakusten du onartu dituen arauen zerrenda osoa. Onartu dituen azkenak, berriz, zerrenda honetan agertzen dira. Azkenengo orri hori Feed43-era eroan, filtroak aplikatu eta Euskaltzaindiaren azkenengo arauen rss-jarioa daukagu. Listo, nahi dugun agregatzailean sartzeko moduan. Hemen behintzat badaukagu.




RSS, sindikazioa, jarioak... (honez gero ez dakit zelan karajo deitu azkenean) saretik datorren informazio txaparrada gobernatzeko gero eta ezinbestekoagoak direla konturatzen hasi nintzen aspaldian. Gaur egun informatuta eta adi egon nahi duenak, zoratu edo denbora alferrik galdu nahi ez badu, agregatzaile ona erabili beste erremediorik ez du, on-line edo ordenagailuan sartuta (ni GreatNewsekin nabil azkenotan, euskaratuta dago gainera).

Euskaltzaindiaren arauak eguneratuta egon behareko kontu horietako bat da, ezta? Beraz, Euskaltzaindia, Ikasbil eta enparauak rss-a sartzen ez duten bitartean, horra lagungarritxo bat.

Euskaltzaindiaren azken arauak jarraitzeko jarioa:

http://www.feed43.com/euskaltzaindia_arauak.xml

Ingelesa eta beste

Francisco Muñozen blogaren bidez artikulu hau topatu dut: ¿Por que los españoles no aprendemos a hablar ingles?. Meneame-n ere zabaldu da eztabaida. Hasiera baten gurearekin loturarik ez daukala pentsatu daiteke, baina azken baten Iberiar penintsulako biztanle askok ama-hizkuntza ez dauzkatenak ikasteko dauzkaten arazoez ari dira. Hegoaldean behintzat ez nuke esango hor esan direnetatik oso urrun gaudenik, gaztelania ama-hizkuntza daukagunnok behintzat. Betiko topiko-astakeria batzuk kenduta, aipatu/antzeman diren jarrera batzuk behintzat ezagunak egin zaizkit: hitz egiteko eta praktikazeko lotsa, beharrik gabe ezin ikasia, hizkuntza zaila izatearen ustea, pertsonaia publikoen eredu txarra, .... Egun baten ingeles irakasleak eta euskara irakasleok batuta antzerako pasadizoak aterako genituzkeela uste dut.

Albotik baino ez bada ere, beste gogoeta bat etorri zait hau irakurrita. Euskara bertoko hizkuntza dela etengabe aldarrikatzen dugu, geurea, hemengoa. Diskurtso maila afektiboan batez ere horrela zabaltzen dugu. Baina, maila teknikoan, hau da, klase-jarduera antolatzean, hurbiltasun tratamendu hori ematen diogu? Ikasleak askotan ez ote dauka ingelesa bezain urruneko hizkuntza ikasten duen sentsazioa? Geuk ere neurri baten ez dugu sarri errealitate hurbiletik urruntzen?

Lau kasurekin saiatuko naiz esan dudana ilustratzen:

• Lehenengoa ez dut esango konstatazioa denik, baina azkenotan kasu batzuk ikusi ditut. Gaztelania ez beste ama-hizkuntza daukaten eta euren herritik duela hamar urtetik behera etorritako batzuk ezagutu ditut (alemaniarrak, ingelesak, poloniarrak,...) euskara ikasi eta, hala iruditu zait niri behintzat, hemengoek baino zailtasun haindiagorik izan ez dutenak. Badakit hau ez dela berez esanguratsua eta ondorioak ateratzeko iturri sendoa, baina ilustratiboa da.
• Iñaki Gaminde hizkuntzalariari entzunda beste bat. Bilboko gaztelanian "zarama" hitza ezaguna izan da, edade batetik aurrerako bilbotar askok behintzat "zarama" eta "zaramero" hitzak ezagutu dituzte. Baina Bilboko euskaltegietan askotan "zakarrontzia" eta "zaborrontzia" berbak zabaldu dira "zarama"ren kaltean. Anekdota baino ez dirudi, oso kasu zehatza eta beharbada apur bat estututa ekarri dut. Nik jarrera baten ispilua dela susmatzen dut hala ere. Euskara sarritan mitologia afektibo baten kokatzen dugu, baina errealitatean suertatzen zaizkigun agerraldien aurrean ez dugu jakiten didaktikoki zelan jokatu.
• Niri aste honetan gertatutakoa. Irakasle pare batekin ikasleak bistan eta eskuan daukagun zerbait zelan egiten den azaltzeko gaiak eta gauzak topatzen. Mila ideia: argazki baten dagoena azaldu, arraultza zelan frijitzen den, .... kasu gehienak errealitatean berton erakusteko antzerkia edo egoera fortzatzea eskatzen dutenak, ikasleari zer eginean sartzeko oztopoak ekarriko dizkiotenak. Ahoz gora pentsatzen gabiltzala, mahai gainean mugikorrak dauzkagu... Ez du ba jendeak mugikorrean gauzak zelan egiten diren azaltzen aparatua eskuan darabiltela besteak entzun eta ikus dezan? Errezeloa eman digu aukera honek. Arruntegia. Tontakeria dela pentsatuko dute. Ez dugu materialik prestatu behar,... Euskara fikzioa egiteko baino ez dugu erabiliko akaso? Ala errealitatera ekartzeko geuk ere arazoak dauzkagu?
• Azkena neuk barik, Plisti-plastak azaldu du azken artikuluan. Bota duen galderak tak! egin duela uste dut. Dinosaurioa zelan egiten den ikusten duten umeak zertan dabiltza? Dinosaurioa egiten? Ingelesa ikasten? Gramatika lantzen? Seguruena, hizkuntzaren bidez zerbait ikasten. Hizkuntza hori zein da? Errealitatera ekartzen duguna.

Ez dakit beste inork inoiz honetaz pentsatu duen. HABEren formazio bideoen bildumako ale baten antzeko kontu bat plazaratzen entzun nion Ernesto Matin Perisi aspaldi. Martzianoen hizkuntaz ziharduen hark.

Ikusten duzuenez momentuko gogoeta izan da, gauza bat ikusita gogora etortzen diren hariekin osatuta, ez dogmarako sententzia inola ere. Pentsatzen eta komentatzen hasteko atxakia besterik ez.

Mertxe Mujika: "Erabileraz asko entzuten da, baina asmoetatik ekintzetara pasa behar dugu"

Mertxe Mujika: "Erabileraz asko entzuten da, baina asmoetatik ekintzetara pasa behar dugu" [Onintza Irureta] - Orain AEK-ko arduradun nagusi denak hogei urte baino gehiago daramatza Alfabetatze eta Euskalduntze Koordinakundean. Ikasturte hasiberriko matrikulazio datuen esperoan aurkitu dugu, ikasle kopurua zertan den jakiteko irrikitan. Guk 15-20 urte barruko euskaltegiari buruz galdetu diogu. [Argia astekaria]

Argiak elkarrizketa egin dio AEK-ko koordinatzaile nagusi Mertxe Mugikari. Euskaltegien norantzakoaz jardun du gehien bat. Hona hemen aipu batzuk:

Erabileran kristolako erronka dago. Gure erantzukizuna handia da gure zentroetatik 40.000 pertsona pasa direlako. Gure buruari egiten diogun galdera hauxe da: euskaltegian aritu eta gero erabileran ematen dira eman behar diren pausoak? Beraz, hemen non egiten dugu denok kale? 

Ea guztion artean -ez euskaltegiak soilik, baita eskolak eta beste ere- kapaz garen diagnostiko komun bat egiteko. Erabilerari buruz asko entzuten da, baina pasa behar dugu asmoetatik ekintzetara.

Sektoreen arteko elkarlana aipatu duzu. Gauza zehatzik eginda ba al dago?
Ez dago ezer eta egon beharko litzateke, gainera, gaiaren inguruan irakurketa bera egiten dugu. Bakoitza bere arloan gauza batzuk egiten gabiltza.

...Gauza batzuk, egia esan, ez dira aldatu, esate baterako (eta zoritxarrez diot) badago oraindik eskolak emateko betiko eredua: talde tradizionalarena.

Erronkak aipatzen ditugunean, badakigu horiek dibertsifikaziotik etorriko direla, beti ere guk kontrolatzen dugun esparruetan arituz.

Erabileraz gero eta gehiago ari gara. Euskaltegiok inoiz jarri gara pentsatzen normalizazioaren saltsa honetan gure papera zein den eta  besteekin gure indarrak zelan batu? Nik neuk askotan edukitzen dut sentsazioa euskalgintzak berak ere ez gaituela oso serio hartzen. Eta dibertsifikazioak seguruenik inoiz baino komunikazio eta elkarlan behar handiagoa ekarriko digu, baina norberaren lana zehazteko eta puzzlea osatzeko, ez bestelako puzzleak asmatzeko.

Talde tradizionalena ere deigarria da. Euskaltegietan oso errotuta dagoen eredua da bai, gaur egun hizkuntzen irakaskuntzan ahulduz doa hala ere, teknologiaren eskutik gehien bat, baina ikasle-bezeroen eskarietatik ere bai. Hala ere, beti ez da erraza izaten bide berriak jorratzea, korse administratiboek eta norberaren korseek, besteak beste, ez dute lagundu ohi.

Mapak

Atzo mintzalagunen mapa egiten hasi ginen. Baina Tagzania tresna interesgarria da gure intereseko kontuak lokalizatzeko eta mapetan banatzeko, erabiltzaileen arabera edo etiketen arabera. Nik neuk hiruzpalau biderrez erabili dut joan behar izan dudan tokiren bat aurkitzeko. Horrez gain, norberaren webgunean sartzeko aukera ere ematen dutenez, eta karrajuan testuak izeneko atalean dokumentuak sailkatzeko aukera daukagunez, pentsatu dugu Tagzaniaren laguntzaz gure intereseko mapen bilduma egitean (karrajuko atlas-a, ez da izen txarra).

Horrela bada, honako "liburua" antolatzen hasi gara:

• Euskaltegien mapak: Tagzanian euskaltegia etiketa erabili dutenak. Horren azpian AEKren mapa ere jarri dugu.
• Mintzalagunen mapak: Mintzalaguna etiketaren mapa. Azpitik Berbalagunak (berbalaguna etiketa erabili dutena, mendebaldekoak jeneralean) eta Mahatserriko berbalagunaren mapa (Asapala elkartekoak gure taldeak non batzen diren mapa sortzen ari dira).

Hauek dira momentuz daudenak, baina Tagzaniaren laguntzaz errazagoa da mapa berriak sortzea. Horretarako dena dela kolaborazioa behar da. Lehenengo eta behin atlas horretan zeintzuk mapa gehiago jarri daitezkeen ideiak botatzeko (mezu honen komentarioetan berton), eta bigarrena eta inportanteena, Tagzanian mapetan puntuak markatzeko eta etiketatzeko. Tagzanian, orain sortu diren beste hainbat ekimenetan bezalaxe (wikipedia, del.icio.us,..) kontua ez da batek dena egin eta guztiek jaso, guztion artean dakiguna plazan jarrita informazio eta ezagutza iturri potenteak eraikitzea baino. Euskaltegien eta euskalduntzearen atlas-a adibidez.

Euskararen Komunitatea

Euskararen Komunitatea - Euskararen komunitatea bide-ertzean ahaztuta Ezaguna da Bernardo Atxagak ironia halako batez egin zuen euskal herritarren sailkapena, herritarron euskararekiko jarrera eta... [Hiznet bloga]

Iñaki Martinez de Lunak Hiznet ikastaroaren blogean gogoeta ekarri du euskalgintza eta euskaltzaleon gaur eguneko nondik norakoez. Atxagaren euskaldunon tipologia baten oinarrituta (patetikoak, sinpatikoak eta antipatikoak) hemendik aurrerako klabe bi proposatu ditu:

1. Soziolinguistika ezagutza gizarteratzea
2. Normalkuntzaren inguruko komunikazio-estrategia berri eta eraginkorra.

Helduen euskalduntzean gabiltzanok ere aipatzen duen patetismotik libratzen ez garenez (ni sinpatikoa izaten saiatzen naiz, baina ez dago zer eginik), galdera okurritu zait. Gure jardunean ildo horiek aplikatzen ditugu? Lehenengoan eskastxo gabiltzala esango nuke, bigarrenean gure komunikazio-estrategiak edo komertzialak edo axalekoak begitantzen zaizkit. Ez dakit ba. Badaezpda Hiznet-eko ikasleen lanak sartuko ditut baliabideetan.

Euskaldunak eta euskal herritarrak [Urtzi Urrutikoetxea]

Euskaldunak eta euskal herritarrak [Urtzi Urrutikoetxea] - Badakigu euskal herritar guztiak ez direla euskaldun. Baina euskaldun guztiak euskal herritar ote? Euskal Herriko biztanle gehienak ziur aski jatorri euskalduneko erdaldunak dira. Ez ditzagun [...] [Argia astekaria]

Urtzi Urrutikoetxea auzokideak (badakit, astebetean bigarrena, baina hain kasu gutxi egiten digute mahatsorrioi jeneralean!) Argiaren bitartez gogoeta-proposamen berria behinik behin kaleratu du euskalduntzea eta etorkinen inguruan. Hemen ideia nagusia:

Etorkinak ditugu horretarako jarrera malguena daukatenak. «Euskaldun» nozioari ondorio politikoa ematea...... Labur-labur: euskaraz dakienak automatikoki baditu paperak. Euskalduntzen dena euskal herritarra dela aitortzea baino ez da. Eta kito euskararen inposaketaren, hizkuntzaren zailtasunaren eta antzeko aitzakiak.

Ixabelen meritua

Aurreko mezuan euskaldun berrioi azkenotan botatzen zaizkigun loreak, zorionak eta eskerrikaskoak ekarri nituen zeharka. Gaur Radio Euskadiren Mas que palabras saioan Kutsidazu bidea Ixabel-en estreinaldia dela eta saio berezia egin dute euskaltegiak eta euskaldun berrien inguruan. Filma eta liburuaren egilearekin batera ikasleak eta irakasleak ere ibili dira. Euskara ikasteaz eta ikastearen ingurukoez.

Hedabideetan lantzean behin gurekin akordatzea ez da txarra izango, erdarazko medioetan gehien bat. Gai asko jorratu dira: euskaldun berriak/euskaldun zaharrak dikotomia, euskaltegietako pasadizoak, euskaltegien lana,...Dena dela, denbora guztian ikusten dut ideia bat bueltaka: euskaldun berriok zelako meritu daukazuen!

Ez dut esango duela hogeita hainbat urtetik hona euskara norberak halaxe erabakita ikasi duenak ahalegin makalik ez duenik egin. Ez da erraza, ez, norbera ere jakitun (eta estimatzen da!). Hala ere, meritu hori askotan euskararen moduko hizkuntza "zaila" ikasteagatik baino ez dela aitortzen dirudi. Eta horretan zalantza handiak dauzkat. Egin dezagun konparazio tontoa.

Euskara hizkuntza zaila ei da, ustez arrazoi batzuengatik: aditz-sistema, deklinabidea, hiztegia, "hizkuntzaren egitura berezia"... Horrelakoak erabiltzen dira argudio besteak beste. Zer izango litzateke orduan honelako hizkuntza bat ikastea?

• Aditz-sisteman modu, denbora eta aspekto ugari; pertsona aspektu eta denbora markak ez dira gardenak izaten, hiru konjugazio desberdin eta irregulartasunez beteta.
• Morfologian genero marka, gehienetan azalpen logikorik ez daukana..
• Ama-hizkuntzan ez bezala preposizioez funtzionatzen duten lotura sintaktikoak. Artikulua eta izenordeak erabiltzeko ez dago asmatzeko arau errazik gainera.
• Hiztegi aberatsa eta erregistro eta aldaeren arabera sinonimia handikoa (kultismoak, teknizismoak, erregistro formalak eta ez hain formalak, hizkera kolokiala, argot-a, dialektoak,...).
• Azentu tonikoa eta fonema ezezagunak ("z", "j",..).
• Ortografian hots berdina errepresentatzen duten grafiak, azentu arauak, ...
• Oso hizkuntza landua eta bizia, etengabe hiztegia (hitzak, esakuneak, espresioak) sortzen eta berrizten dabilena eta tradizio literario eta idatzi handikoa..

Ixabelen modukoek horrelako hizkuntza ikasi eta kasu gehienetan ederto baten erabiltzera heldu dira gainera. Hori ere ez da meritua?

Bai, badakit kontua ez doala hortik, hain zuzen ere euskaldun berri askok hizkuntza bera baino zailago beste gauza batzuk aurkitu ditugu bidean eta, loreak lore, asko hor daude oraindik. Hortxe uste dut izan dela klabea Ixabelen modukoen laguntza, eta hori da hori estimatzekoa.

Gomendiotxo bat amaitzeko: lantzean behin egin kukutxo bat gaztelania irakasten dutenen buruko minei (edo frantsesa, edo ingelesa, edo wolofa,... edo euskara...).

Patxi Baztarrika: "Euskara ikasten ari direnek berealdiko ekarpena egiten diote guztion arteko elkarbizitzari"

Idatziak --Patxi Baztarrika: "Euskara ikasten ari direnek berealdiko ekarpena egiten diote euskal herritar guztion artek... - [Ikasbil-materialak]

Patxi Baztarrika Eusko Jaurlaritzaren Hizkuntza Politikarako sailburuordea da. Urtebete da kargu hau hartu zuela eta horregatik berarengana jo dugu egindakoak eta egitekoak zein diren jakite aldera. Aitorpen batekin hasi du bere hizketa-saioa, euskaldun berriei zor zaien aipuarekin. Gero hizkuntz aukera-berdintasunaz, erabileraren garrantziaz, alor sozio ekonomikoan egindako ahaleginez, euskara titulazioez... jardun dugu.

Patxi Baztarrikak euskalduntzeaz dihardu HABE aldikariak egin dion elkarrizketa honetan.

Euskaldun berrioi eta ikasleei loreak botatzea eta zorionak eta eskerrak ematearena ez dabil azkenotan halako "formula"bihurtzen? Euskaldun zaharrek horrela autoflagelatzen jarraitzen badute, ez dakit ba.... Eskerrak oraindik Ixabelen irribarrea geratzen zaigula!