euskalduntzea

Erraztu

Aipamen interesgarriak batu ditugu gaur Atoanen, azkenengo biak gehien bat: Txerrak bidali digun Karmele Rotaetxeren hau bateko, eta Berrian zuzendariari bidalitako eskutitzetan irakurri dugun hau besteko.

Aipuez gain,  jatorrizko biak osorik irakurtzeko gomendagarri.

Karmele Rotaetxeri elkarrizketa egin diote El Paisen: "Euskara erraztu behar da erabilera ere errazteko". Euskaldun berri baten ikuspuntutik: 

toki gehiago egin beharko litzaieke bertan euskaldunberriei eta erdieuskaldunei, guk geuk ezagutzen ditugulako ondoen, jatorrizko euskaldunek baino askoz ere hobeto, euskararen benetako problemak.

Honako irtenbidea proposatzen du normalizazioari begira:

Euskararen kasuan, gaitzena gramatika da. Hori muga objektiboa da euskara ikasi nahi dutenentzat. Horrexegatik, beharbada apur bat erraztu beharko genuke irakasten den euskara, erabilera ere erraztearren. Zergatik derrigortu "diezaizkiokegu" eta horrelako formak ikastera, "ahal" aditza erabilita errazagoa baldin bada.

Hizkuntza bera, gramatika-edo, erraztu beharra dago. Oinarrizko euskara baten beharra aldarrikatu du Karmelek. Moreno Cabreraren "sesquilingüismo" ideia horretarantz hurbiltzen da akaso: hizkuntza oinarrizko gaitasuna, ohikoena eta hurbilena ulertzeko eta hartaz jarduteko adinakoxe.

Duda bat datorkit hala ere, "diezaizkiokegu", "gintzazkezue" eta enparauak dira euskararen zailtasun linguistiko nagusiak? Hizkuntza erabiltzea gehien galarazten dutenak? Lehengo egunean Berrian agertu zen Zakilixut-en hau ekartzeko tentaziori ezin eutsi izan diot.

Pili Carrascok bidali du gutuna (Berrikuntza, euskararekiko gorrotoa gelditzeko) Berriara. Euskaldun berria hau ere bai, ama eta, kontatu duena irakurririk, ikasle saiatu eta porrokatua. Azkenotan entzuten direnekin kezkatuta, euskara ikastea erakargarriago eta eskuragarriago egitea eskatzen digu euskaltzaleoi eta erakundeei:

Euskararen alde ludikoa berreskuratu behar dugu. Euskararen kontrako militantzia sustatzen ari gara irudimen falta dugulako.

Eta horretarako:

Belarriak eta begiak ireki, jendeari entzun eta zaharkituta dagoen helduen euskalduntzeko sistema hori irauli. Hori da behar dugun berrikuntza.

Hitz klabea bietan: erraztu. Euskara ikasteko eta erabilteko bideak erraztu. Estrategia bi, nahi badugu, baina antzeko eskakizuna euskaldun berri biren ahotik.

Azterketa sasoi honetan kezka. Benetan ari gara euskarara gerturatzea errazten?

Argazkia: Our direction, B Tal Flickr-en

Fifty-fifty

Radio Euskadin euskararen hilabetea dabiltza egiten maiatz honetan. "Radio Euskadi 25 urte euskararen alde" sloganarekin zabaltzen diren elkarrizketa saio batzuk atondu dituzte. Atzokoan Más que palabras saioan helduen euskalduntze-alfabetatzearen txanda izan zen. AEK-ko Mertxe Mugika eta HABEko zuzendari Joseba Erkiziarekin. Radio Euskadiren webgunean duzue entzungai. (edo hemen zuzenean).

powered by ODEO

Gauza interesgarriak esan zituzten biek, aintzat hartu eta jorratzekoak. Radio Euskadi EAEn gehien entzuten den irratia omen dela, leku aproposa gure munduaren berri zabaltzeko eta ideia-suposizio kolektiboetan eragiteko. Are gehiago nahastea ereiten inguruan piztu diren ahaleginekin.

Dena dela aurkepenean esatarietako batek esan dituenekin geratu naiz, eta ez naiz bakarra izango gainera. Halako zerbait entzun dut:

En EH existen dos organismos fundamentales de los que dependen 200 euskaltegis. La mitad se encuentran en HABE, la otra mitad de los centros depende de AEK. (Euskal Herrian bi erakunde nagusi ditugu, haien menpean 200 euskaltegi inguru. Erdia HABEren sare instituzionalean, beste erdia AEKren barruan).

AEK-HABE dikotomia hura jendearen ideietan oraindik nahikoa bizirik dagoela esango nuke, baina apur bat harrituta utzi nau Radio Euskadiren kazetariei horrela entzun izanak. Eta suposatzen dut hainbat saretako jendea harrituta ez ezik, haserretik urrun ere ez dela ibiliko.

Neuri behintzat sarri tokatu zait "profanoei" (eta ez hain profanoei zoritxarrez) azaltzea une honetan EAEn HABEk berak ez daukala euskaltegirik eta euskaltegi guztietako ikasleek jasotzen dutela HABEren dirulaguntza, eta euskaltegi publikoak udal euskaltegiak direla, baina Udalarenak eta ez HABErenak, eta beste guztiak pribatuak direla baina homologatuta daudela, eta abar.

Irudikapen soziala hor dago baina: "Estoy en HABE sacándome el perfil". Sintoma txarra 20 urtetik gorako irudikapen horrekin jarraitzea. Besteak beste, helduen euskalduntzearen inguruko komunikazioari dagokionez.

Irakasle power

Sektoreari buruzko hausnarketa planteatu ziguten lehengoan Batzorde Akademikoan, erronka eta kezka nagusiak zeintzuk ziren aipatu eta hemendik aurrera jorratzeko geratu ziren apuntatuta. Han esan zirenen artean, ideia batekin geratu naiz egunotan, irakasleen lana, irudia eta ospe soziala "saldu" beharra. Helduen euskara irakasleak profesionalak dira, lana serio egiten dute, prestakuntza eta gogoarekin ari dira eta hori guzti hori jendartera zabaldu beharra dago.

Egia da, edo horrela begitandu zait neuri pentsatzen hasita. HEAren publizitatean eta sektoreaz hitz egiten denean irakaslea gutxitan aipatzen da. Ikasle-kopuruak, erakunde eta euskaltegien metodologia, egiturak, tresnak, eskaintza ugariak eta desberdinak... baina horren atzetik dabiltzan pertsonak gutxi, euren merituak, prestakuntza, ibilibidea, ospea... Ez dago izarrik gurean, irakasle ezagunik (irakasle lanagatik behintzat) gutxi.

Ez dut ikerketa zehatzik egin, baina nire eskuetara heldu diren balorazio inkesta askotatik jasotako inpresioa da: irakaslea izaten da ikasleari baloratzeko ematen zaizkien galdetegi, inkesta eta halakoetan puntu gehien jasotzen dituen "item" horietako bat. Ikasleekin berba eginda berdin, ikas-prozesuko une erabakiorrak nabarmentzean irakasleren baten papera aipatzen da sarri. Hala ere, ez da "saltzen" den elementua izaten, euskaltegian edo erakundean den-denak klonak edo operazio berdina berdin exekutatzen duten operario balioaniztunak bailiren.

Eta nire ustez, bada saltzeko generoa gainera. Esperientzia handia metatuz doa gurean adibidez, hogei urtetik gora dihardutenak asko adibidez, gero eta gehiago. Milaka ordu klase, jardunbide desberdinak ezagututa eta eskarmentatuta, eta hori baino garrantzitsuagoa: ikasle askoren errekonozimendua jasotako profesionalak ditugu.

Horri kontrajarrita, badakigu, soldatak, kabaretera-ordutegiak, segurtasun eza, egonkortasun falta, eta, horren ondorioak: desmotibazioa, estresa, lanaren ordain afektibo-sozial eskasa.

Honetaz gabiltzala, sarean endredatzen Madrid Teacher webgunera heldu nintzen lehengoan. Deigarria egin zitzaidan eta Atoan-en apuntatu nuen hain zuzen ere. Madrid Teacher ez da (ez dirudi hala behintzat) akademia edo erakundea, hizkuntz-irakasleek euren zerbitzuak eskaintzen dituzten gunea baino. Irakasle bakoitzak bere curriculuma, espezialitatea, lan-metodoa eta lan-eremua azaltzen ditu, batzuek esperientziak kontatzeko bideoak ere erabiltzen dituzte bertan. Norberaren promozioa egiten da neurri handi batean, ez erakunde edo akademia batena. Freelance irakasleak ditugu nonbait, helduentzako hizkuntza batzuen irakaskuntzan ohikoa izaten da figura hori, gurean nahikoa marginala berriz.

Pentsatzen hasita, ez dakit freelance maila horretaraino heldu beharko genukeen (ikara apur bat ematen du egia esanda), baina, ez litzaiguke ondo etorriko indibidualazio apur bat gurean ere? Onerako nahiz txarrerako jakina. Irakasle power?

PD: Badakit, ironikoa (adar jotzea ere bai) iruditu lezake irakasle power horrek irakasleak harrien azpitik topatzen dabilenarentzat.

Akademiaren batzordea

Bihar Batzorde Akademikoaren bilera daukagu berriro. Aurrekoan esan zitzaigun bezala, oraingoan hiru hilean behin batzeko asmoa dago, eta betetzen ari da.

Gai-ordena ikusita, litekeena da sorpresatxoren batekin etortzea.

Astekoak

Atoan martxan dabil, astean zehar hainbat gauza batzen joan gara, interesgarriak denak. Karrajura ekarteko balioko digutela esan genuen aurrekoan, baina ekarri bitartean, beste zerbait egin daiteke, astean zehar han eta hemen agertu direnen laburpena..

Ikus dezagun joan den asteak zer eman duen bada:

Teknologia, irakaskuntza eta enparauak

Teknologia eta irakaskuntzaren asuntuarekin hasi ginen, Plistik bidali zuen "Tecnologia e metodologia" bideo brasiladarrarekin. Barre egin genuen, baina mahai gainean ipintzen digu teknologiaren aplikazioaren inguruan sortzen den auzia: teknologia berria lehengo-lehengoa egiteko?

Interneten aski zabaldu den bideo ezagun honek auziren beste alde bat erakutsi digu, kritikak kritika, teknologia uste dugun baino gauza gehiago ari da aldatzen. Kontua apur bat arintzeko teknofobei dedikatu gehine beste bideo hau.

Edozelan ere, honetaz guztiaz hausnarketa interesgarriak ere aurkitu ditugu.

• Irakasle batek eLearning dela eta ez dela egiten duen balorazio gazi-gozo hau: Mi vida sin Moodle
• Astea amaitzeko Plistik ekarri digun Eduard Punset-en aipamen hau.
• eta Plistik gomendatzen digun "Como orientar una lengua en el ciberspacio" liburua. Hizkuntza txikiek interneten euren lekua aurkitzeko gida.

Euskara eta euskalgintza

Karrajuan sarri predikatu dugu euskalduntze-alfabetatzea oso loturik dagoela normalizazio prozesu orokorrarekin, beraz, horrelakoei ere ibiltzen gara adi.

• Joxerra Garziak esandakoak lehengo astean ere aipatu genituen. "Zer XXX egin behar dugu euskararekin?" galdera horren bueltak luzeak dira, eta aste honetan Euskadi Irratian egin dioten elkarrizketa ezin ekarri gabe utzi. Aipamenen bat ere bai. Wikian hartu ditugu hitzaldiko apunteak Plisti eta biok. Euskararekin arduratuta gabiltzanok, esandakoak gustatu nahiz gustatu ez, aintzat hartu beharrekoak denak.
• Bestalde, Iñigo Fernanez Ostolazak euskalgintzari ikuspegi gaurkotua ematearen beharraz jardun du asteon. Besteak beste, euskara saldu beharreko produktua ere badela gogoratu digu, "marka" bat.
• Aizu!-n euskalgintzako hainbat pertsona ezaguni bota diete galdera: zer eskatzen diozu urte berriari?
• Umore falta ez da egon aste honetan euskararen inguruan, ez da txarra, ez, Tiraka blogean ildo beretik David Anauten testua ekarri zuten, planak eta flanak direla eta.

Euskalduntzea

Gure mundura hurbiltzen joan gara umorea alde batera utzi barik. Inauteri giroa edo, ikasle batzuek gogorarazi diguten modura. Zaldi Eroak Mitxelena XVIaren azken "araua" ekarri zigun batetik. Hizkuntzak jakiteak bizitza luzatzeko zer onura dakarren bestetik, edo hizkuntz eskakizuna lortzearren eskaintza sexuala egiten duenarena kasu.

Mintzapraktika ere izan da hizpide. Galizian egin den Bolondres linguistikoen egitasmoen topaketa izan da aipagarriena. Baina hizkuntz-trukeetan egin beharreko 5 galdera interegarri ere aurkitu ditugu adibidez.

Didaktika eta...

Honetan ere gauza interesgarriak dabiltza, dudarik ez, blogetan gehien bat. Aste honetako aipagarri batzuk:

• Iñaki erandioztarra Bartzelonan dabil gaztelania irakasleen formaziorako masterra egiten, eta bere ibilbide formatiboaren berri emateko bloga atondu du, halaxe eman dio izena: Ibilbidea. Fin dabil mutila, eta aste honetan gogoeta oso interesgarriak utzi dizkigu talde-lanaz eta azterketez.
• Maribelele ELE blogosferako blog aktiboenetako bat da. Irakasle-esperientzian egositako hausnarketak plazaratzen ditu sarri, irakaslearen arazoen iturria non den adibidez.
• Klaserako lagungarri izan daitezkeen gune pare bat ere aurkitu ditugu. Euskaraz palindromoak asmatzea eskatzen digun bloga, edo gaztelaniaren irakaskuntzarako ikus-entzunezko dokumentuekin jarduerak proposatzen dituen bloga.

Ez da izan hau aparteko albisteak ekarri dituen astea seguruenik, baina, askok kontrakoa uste badute ere, beti ari dira gauza interesgarriak han eta hemen irteten, eta gehiago egongo dira gainera. Sarea aurkitzeko era ona, ezta?

Leire Narbaiza: Euskaltegietako irakasleon miseriak eta komeriak

Leire Narbaiza eibartarra euskal blogosferan aspaldian enpadronatu zen biztanlea dugu. Eibar.org komunitatean Kalamuatik Txargainera blogetik jarduten du honetaz eta hartaz. Blogaria ez ezik euskaltegiko irakaslea ere bada Leire, eta blogean gaur hausnarketa landua eta sentitua plazaratu du euskaltegiko irakasleon bizimodua eta sentipenez.

Plisti-plastak eman digu lehen Leireren artikuluaren berri. Gero Leirek berak jakinarazi digu, buelta asko eman dizkio buruari eta ahalik eta lankide gehienekin konpartitu nahi lukeela esan digu.

Irakurtzea eta komentatzea merezi duelakoan hemen dauzkazue pasarte batzuk:

Prestigioa: gai honen gainean asko hitz egin dut lankideokin Karrajua-n ere agertu da honen inguruko artikuluren bat Vaya semanita-n ere txisterik egin dute. Baina guk hori igarri, kalean igartzen dugu ezagunek askotan galdetzen digutenean: Oraindik zabiltza euskaltegian? Gure lana gaztaroan egiten den lanbidea balitz bezala, astialdiko begiraleak bagina moduan. Ia berrogei urte eta euskaltegian lanean? Arraroa.

Nire kontratuan “irakasle” dio, baita “erdi mailako teknikaria” baina nire soldata ez da teknikariarena, eta delegazioko zerrendetan gure esperientziak ez dauka punturik, euren aurrean gu ez gara eta irakasleak. Nire ia hamazortzi urteek 0 (zero) puntu daukate.

Soldatarekin jarraituta, ez naiz kexatuko; jakinda Aek-ko lankideak gure erdia inguru kobratzen dutela lan gehiago eginda. Horrek ere Udal Euskaltegietako irakasleok isildu gaitu askotan, eurekin inork ez zezan agrabio konparatiborik egin. Baina aipatu dudan moduan, ez bagara irakasle hezkuntza sailaren aurrean, zer edo zer izan beharko gara.

Pena hauek guztiauek bota arren, nik lan hau maite dut, gustura nabil eguneroko borroka honetan. Uste dut euskararen normalizazioa dela eta, erakunde publikoek hipokrisia handiz jokatzen dutela. Euskara, azken baten, floreroa baino ez da. Polit egiten du programa eta paperean. Baina eguneroko jardunean, enbarazuan dago. Hori, kontatu dudan honetan garbi asko ikusten da. Guk egunero ikusten dugu

Leirek zer esanak eduki ditu eta ahalegina egin du plazaratzeko, aukera ona izan daiteke denok inoiz esan nahi baina gorde ditugunak botatzeko.

Bere blogean daukazue artikulua osorik eta berak nahi lukeen modura gure lanbide/bizimoduaz jarduteko aukera.

Euskaltegietako irakasleon miseriak eta komeriak

Oharra: Karrajuan artikulu honi buruzko iruzkinak itxi egin ditut, Leireren blogera bideratzeko.

Artzainak eta pastoreak

Zarata zabaldu da Wall Street Journaleko Keith Johnsonek idatzi duen Basque Inquisition: How Do You Say Shepherd in Euskera? artikuluarekin.

Atzo jakin nuen artikulua argitaratu zela, Tiraka blogetik hain zuzen ere. Artikulu hori agertuko zela aurretik ere banekien baina. Keith Johnson hori gurean ibili zen duela aste batzuk batekin eta besteekin berbaz, neurekin ere bai. Eta dirudienez beste hainbat jenderekin ere egin ditu elkarrizketak. Ez dakit denok sartzen ote garen "local idiots" kategorian, baina askori memelo aurpegia geratu bai.

Harrituta geratu da hemengo jendea han esandakoak irakurrita. Johnson hemen ibili zen egunetan interesatuta eta jator-jator ibili ei zen, eta badakizue, erraztasun handia daukagu urruneko norbait horrela datorrenean emozionatu eta ia etxekotzat hartzeko. Gure berri "behar den modura" emango duelakoan-edo.

Aizu! aldizkarirako ere egin zioten elkarrizketatxoa, eta han adierazi zuena irakurrita ez zen etorri dena inondik ere espero izango. Egia esanda, WSJko artikuluan irakaskuntza eta metodologiaz gutxi irakurri daiteke.

Nirekin jardun zuenean esan zidan interesa zeukala hizkuntza ikastea zelan bideratzen dugun, euskara bezalako hizkuntza zaila. Eta lehenengo galdera halako zerbait izan zen: Nola ikas daiteke euskara bezalako hizkuntza zaila?

Gaztelaniaz polito egiten du Johnsonek, eroso, zuzen eta beriketan jarduteko arazo barik. Hizkuntz-irakaslea izan ei da: gaztelania eta ingelesa, biak irakasten egin du lan. Azentua igartzen zaio hala ere, ama-hizkuntza ingelesa dauka duda barik. Galiziarren estiloko galde-erantzuna bota nion: "Eta zuretzat gaztelania hizkuntza erraza izan da?"

Pentsatzen geratu zen, gaztelaniaren zailtasunaz inoiz lehenago pentsatu ez balu bezala. Azkenean, bizi den lekuan (Madrilen) gaztelania leku guztietan dagoela eta ez zaiola bereziki zaila egin bota zuen lehengoan. Dena dela, gaztelania berez ingelesa bezalako hizkuntza germaniar batetik datorrenarentzat ez dela hain hizkuntza samurra konturatu zen: generoa, aditzaren konplexutasuna eta irregulartasuna....

Euskara alde horretatik "errazagoa" izan daitekeela erantzun nion, baina, bai, ez dugu hain erraz "aurkituko". Hori bai, bidea norabide bietan egiten duen jendea dagoela hemen: gaztelania, berak bezala, Hegoaldean denok ikasi behar izan dugu, lehenengo edo bigarren.

Hizkuntzei buruzko hitz aspertu lerdo batera pasatu ginen gero, hizkuntza hau eta bestea eta halakoa eta honakoa... Atsegin, eztabaida barik, ohiko berriketa lasaietan legez. Egia esanda libretatxoan gauzatxo pare bat baino ez zuen idatzi.

Pertsona batekin berba eginda, badakizue, ateratzen duzun informazioa ez da esaten duenetik datorrena soilik, pertsonari buruzko ideia bat ere egiten duzu: nor den, zer pentsatzen duen, nolakoa den...

WSJko hori idatzi duena ez zitzaidan begitandu hain zuzen ere, baina, era berean, badakizue, hizkuntza edo eremu geografiko desberdinetan konbentzio soziokultural eta portaera arau desberdinak ere badaude, eta norberak (pertsonei buruz) interpretazioak egiteko dauzkan bideak desitxuratu egin daitezke.

Hortik harrapatu ote gaitu Duero bazterreko txikitoak? Hori bai pastorea!

Hirugarren maila

Honez gero EAEko euskaltegi gehienetan edukiko duzue informazioa. HABEtik bidali den hau alegia:

Zuzendari hori:
Honen bitartez dei egin nahi dizut HEOKaren 3. maila ezartzeko HABE datozen hilabeteetan egitekoa den urratsen berri emateko antolatu dugun bilera informatibora.
Bileraren xehetasunak hauek dira:
Gai-zerrenda:

• HEOKaren 3.maila ezartzeko egitasmoa
• Agirien baliokidetza
• 3. mailako azterketa-eredua
• Aztertzaileak: aztertzaile taldea, prestaketa
• Azterketa-deialdia: baldintzak, datak

Araba, Bizkaian eta Gipuzkoan egingo dira aurkezpenak. Bilbon azaroaren 8an eta Donostian 12an nik dakidala. Ez daukat Gasteizkoaren berririk.

EGA eta 3. maila bat dira? azterketa ala "maila"? 3. maila horri 1. eta 2. mailei eman zaien trataera emango zaiola dirudi.

Bestalde, bigarren puntukoan jarri beharko da arreta. Askotan komentatu da hemen dabilen titulu-saltsa. HABE eta beste erakunde batzuk (HAEE, Hezkuntza saila...) agiriak baliokidetzeko lan-negoziazioetan ibili ei dira azkenotan.

Ea zer berri datorren.

PD: Santurtziko Udal Euskaltegiko webgunean zehaztasun gehiago eman dituzte: HABEk EGAren pareko agiria sortuko du.