euskalduntzea

“Lehenak badu geroa”: Ekitaldi akademikoaren kronika laburra

Aitor Etxebarria | 2008, Abendua 1 - 01:23

Aitorrek ostiraleko jardunaldiko lehenengo laburpena bidaldi digu. Orain arte jaso dugun lehenengoa da, eta lehenengo albiste modura, eta gogoeta eta iruzkinetarako abiapuntu gisa ekarriko dugu hona.

Bestalde, asko ibili ginen apunteak eta oharrak hartzen eta falta diren gauzak batek edo besteak edukiko ditu. Era berean, seguruenik han egon ginen askok geure euskaltegi eta erakundeetan informazioa zabaltzeko ardura izango dugu. Denok ez dugu dena edukiko eta beharbada zati garrantzitsuren bat falta zaigu.

Falta zaizkigunak osatzeko, zalantzan ditugun zatiak argitzeko edo zuzenketak egiteko, Karrajuaren wikian jarri dugu testu hau, han bakoitzak bere ekarpena eginez denok informazio eta testu osatuagoak eduki ahal izango ditugu.

Zer? Egingo dugu proba elkarrekin osatzeko?Animoa, oso erraza da eta.

Wikia zer den? Oso erraza, denon artean idazten den testu bat, ikusi bideo hau bestela (azpitituluak euskaraz irteten ez badira, aukeratu beheko zerrendan).

Bestalde, jardunaldiaren inguruan iritzia, hausnarketa edo eztabaidarako animatuko zaituztegu Euskara irakasleak gunea erabiltzera. Han bota ditzakezue zuen mezuak, iruzkinak, ondorioak edo galderak.

Bide batez, ostiralean hizlari jardun zinetenok esandakoak idatziz jarri edo laburpenak egin badituzue, hemen jarriko dizkizuegu, nahi baduzue. Erabili formulario hau edo hau gurekin harremanetan jartzeko.

Hona hemen Aitorren laburpena. Eskerrik asko, Aitor.

1. Euskalduntze-alfabetatzea: ikasprozesuaren azterketa 2000-2001 / 2006-2007": Josu Perales - HABEko teknikaria

Josu Peralesek datu-andana luzea eman zuen azken ikasturteetako ikuspegi zabala eta osoa eskaintzen zuena. Emandako guztietatik hauek azpimarratuko nituzke:

Ikasle-irakasleen soslaia

• Emakumezkoen presentziaren nagusitasuna, irakasle zein ikasleen artean. Zergatia argi ez egon arren, hipotesi bezala plantaeatu zuen emakumezkoari dagokion sozializazio-prozesuetako nagusitasuna.
• Ikasle zein irakasleon batez besteko adinaren igoera orokorra.
  

  Gurea, dena den, gehiago hazi da. 2007An irakasleon batez besteko adina 38 urte bazen, ikasleena 34.

• Ikasleriak nolabaiteko “elite” sozial bat osatzen du, beren ikasketei erreparatzen badiegu, aspaldiko euskaldunaren itxura edo topiko “baserritarrarekin” hautsiz.
  Jatorriari dagokionez, atzerriko ikasle-kopuruaren etengabeko gorakada azpimarra genezake (egun 1425)
• Esperientziari erreparatzen badiogu, badirudi sektorea egonkortu egin dela. Izan ere, irakasleon %56k hamar urte baino gehiago daramagu zeregin honetan

Mailak, moduluak eta emaitzak

• Kontrakoa uste bazen ere, behe-mailetako matrikulazioa da nagusi. Behialako 1-6 urratsetan ematen dira matrikulen %50
• Emaitzarik kaskarrenak ere behe-mailetan ematen dira.
• Ikas-moduluen trinkotasunari dagokionez, beherantz egin du nabarmen ohiko modulu estandarrak (egunean bi ordukoa) eta gorantza doa etengabe autoikaskuntza.
• Batez beste, 200 bat ordu behar dira aspaldiko urratsa gainditzeko, 900 ordu A-2ra arte heltzeko eta 2400 ordu prozesu osoa bukatzeko. Beste hizkuntza batzuetan beste, omen.
• Urtero 4000 euskaldun oso berri inguru ateratzen dira kalera eta 1100 EGAdun (3. mailadun) ere bai

Etorkizunerako erronkak

Datu hauen argitan honako erronka hauek planteatu zituen Peralesek:

• Gizonezkoak erakarri
• Etorkinak ere HEAra erakarri
• Modulu trinkoagoetara ere erakarri, hauexek baitira, Peralesen ustez, behe-mailetan ematen den nolabaiteko porrota gainditzeko giltzetako bat.

2. Lehenengo mahai-ingurua: "Emaitzak nola hobetu"

Mahai inguru honetan parte hartu zuten:

• Mertxe Luzuriagak, Deustuko Euskara Irakaslegoko irakasleak
• Marian. Maizpideko zuzendariak
• Joseba Arbelaitzek, Hernaniko UEko zuzendariak
• Begoña. Leioako UEko Idazkari Akademikoak
• Mertxe Mugikak, AEKko koordinatzaile nagusiak.

Hiru galdera izan zituzten erantzun beharrekoak:

1. Nola hobetu HEAko emaitzak?

Hona hemen emandako erantzun batzuk.

Batzuek euskaltegietako barruko lana azpimarratu zuten:

• Zentroak kohesioa izan behar zuen; eta hau irizpideetan eta elkarlanean islatu.
• Horretaz gain, jarduera didaktikoaren kalitatea bermatu behar da: denboraren kudeaketa, Metodologia kontu handiz zaindu behar dugu... Klase orduari ahalik eta etekinik handiena atera
• Gainera, tutoretza-lana garrantzi haundiko kontua izan behar da: ikasle-irakasle arteko harremana, ebaluazio jarraia. Ildo honetatik, irakaskuntza ahalik eta indibidualena izaten saiatu behar dugu, ikasleen jarraipen egokiarekin
• Material ahalik eta egokienak eta ebaluazioa ere funtsezko elementuak dira.
• HEOKa eta Europako Markoa honetarako guztirako lagungarri zirela gaineratu zuen batek.

Baziren euskaltegitik kanpoko beste elementu batzuk:

• Batek baino gehiagok kanpoko jardunak azpimarratu zituzten: Mintzalaguna proiektua, “Liluratu” izeneko egitasmoa (liburu baten inguruko jarduna idazlearekin)...
• Honetan guztian euskaldun zaharren inplikazioa azpimarratu zuen baten batek. Azken batean ikaslea euskal komunitatearekin lotzea eta euskara baliagarria zela ikustaraztea lortu behar dugu eta beren motibazioa zaindu.

Azkenik, irakasleok ere zaindu eta babestu behar gaiztuztela azpimarratu zen: prestakuntza mimatu, lan-baldintzak hobetu, gizarte-mailako errekonozimendua areagotu...

2. Ikasleak modulu trinkoetara eraman beharra al dago? Hala izatekotan, nola?

Emandako erantzunak ordenatu nahian eta orokorrenetatik hasita, marko pedagogikoari tresnei baino garrantzia handiagoa eman beharra azpimarratu zen. Honekin batera berriro aipatu zen ahalik eta zuku eta etekinik handiena eman behar diegula ematen diren orduei.

Modulu trinkoetara erakarri beharra baino gehiago azpimarratu zen euskaltegian bertan egiten dena kanpoan egiten denarekin edo egin daitekeenarekin osatu beharra. Behe-mailetan garrantzi handiagoa izan behar du euskaltegikoak bertakoak, baina mailetan gora egin ahala kanpoan egin dezaketenak eragin handiagoa izan lezake.

Eta ildo honetatik euskal kulturaren kontsumorantz bideratzea aukera ona izan litekeela aipatu zen. Eta bide batez euskararen prestigioa eta erabilgarritasuna azpimarratu.

3. Eta irakasleen prestakuntzaz zer?

Hona hemen hasteko konstatazioa: kasu nahikotan pasoko lanbidea da gurea, soldata, ordutegiak, oporrak eta abarrek eraginda seguruenik. Alde horretatik lanbidea dignifikatu beharra ikusten da: lan-baldintzak hobetu, agian Hezkuntza-alorreko irakasleekin parekatu...Eta honen barruan kokatu irakasleen prestakuntza, irakasle hasiberrietatik hasita.

Gure teilatuari begira, jarrera aktiboaaren premia azpimarratu zen; hots, eroso eta bertan goxo ez geratzeari dagokiona. Honen haritik, ikerketa-arloa erabat geldirik dagoela nabarmendu zen.

Prestakuntza honetarako beste ezaugarri batzuk:

• Esperientziak trukatu, egiten denaren berri eman.
• Tutoretza eta Teknologia berriak, prestakuntzarako bi arlo premiazko
• Prestakuntza ofiziala eta arautua bultzatu. Ildo honeatik, Unibertsitate(ar)ekin nolabaiteko elkarlana sustatu

3. HABEren egitasmo berriak

3.1. HABEren egitasmo nagusiak

Joseba Erkizia HABEren Zuzendari Nagusiak, berak zuzentzen duen erakundeak esku artean dituen egitasmo batzuen berri eman zuen

• a) Giza Baliabideen prestakuntza, bai iraunkorra, bai hasi-berrientzatko oinarrizko prestakuntza didaktikoa. Bolognarako bidetik berrikuntzak.
• b) Mailen inguruan, 4. mailaren erreferentzialtasuna lortzen bidean, HEOKa osatu beharra azpimarratu zuen. 2008-09 ikasturtea dugula lehena 4. maila modu orokorrean eskeintzen dena.Laster burutuko da merkatuan dauden titulu guztien arteko konbalidazioa. Une honetan Hezkuntzako HEak eta Hizkuntza Eskola Ofizialetako titulazioak falta dira baliokidetza hau erabat gauzatzeko.
• c) Ikas-sistemen garapen osoa: presentziala, autoikaskuntza eta konbinatua.
• d) Nafarroa eta Iparralderako HEOKaren erreferentzialtasuna. Ildo honetatik, Iparraldeko EEP eta Nafarroako Euskarabideari HEOKaren garapena eskaini zaie eredu gisa, elkarlana sustatzeko asmoz.

3.2.Azpi-mailen egitasmoa

HABEko teknikari batek (Aintzane Ibarzabalek) egitasmo honen berri zehatzagoa eman zuen. Funtsean, A-1, A-2 eta B-1 mailak azpimailetan zatitu eta berauek zehazteko egitasmoa da. Honen premia edo justifikazioa Josu Peralesek emandako datuek erakusten duten hasiera maila hauetan ematen diren emaitza kaskarragoetan datza.

Honen emaitza litzateke ondoko azpimaila hauek bereiztea

• A-1.1 eta A-1.2 (A-1 mailaren barruan)
• A-2.1 eta A-2.2 (A-2 mailaren barruan)
• B-1.1 eta B-1.2 (B-1 mailaren barruan)

Berez ez litzateke izango urratsetarako itzulera bat. Une honetan azpimaila hauen helburu orokorrak eta zehatzak definitzen dihardute. Edukietan, komunikazio-jarduerak izango lirateke oinarri. Eta hauetan honako elementu hauek bereiztuko lirateke:

• Funtzioak
• Testu generoak
• Gaiak
• Adierazpen linguistikoak.

Honi guztiari ebaluazio irizpideak eta hizkuntza-lagin eredugarriak gehituko zaizkie.

3.3. Adierazle-sistemak

Xabier Elorza HABEren teknikariak eman zuen honen berri. Funtsean, euskaltegi bakoitzak bere ibilbidearen eta bere lanaren autoebaluaziorako tresna eraginkorra izan nahi du adierazle sistemak.

Euskaltegi bakoitzaren datuak, lurraldekoak eta EAE osokoak kontrastatzeko bidea emango dute. Bost urteko ikuspegia eskainiko dute, grafikoz ongi orniturik.

Hona hemen zein esparrutako datuak emango diren: ikasleak, talde ratioa,mailen banaketa, trinkotasuna, tipologia (aurrez aurre, autokikaskuntza...), birmatrikulazioa, asistentzia, urratsak ehun orduko, lorpenak mailaka, egiaztapenetara aurkeztuak, egiaztapen-frogetako emaitzak.

4. Bigarren mahai-ingurua: autoikaskuntza

2006. urtean egindako inkesta batean emandako datuen harira hiru azpitalde eratu ziren lanean eta gogoetan aritzeko:

• Autoikaskuntza
• Irakaskuntza Konbinatua
• Jarraipen Sistema

Lehenengo bi arloetan aritutako euskaltegi batzuen arteko mahai-inguru bana egin zen, bi urte hauetan burututako lanaren berri emateko.

Autoikaskuntzari zegokionean, Barakaldoko UE (Joxemari Lasa), AEK (Aintzane Goenaga), Mondragon Lengua eta Hegoelade euskaltegietako ordezkariek hartu zuten parte.

Hainbat kontu aipatu zituzten. Garrantzitsuenen artean hauek:

• Modalitate honetan parte hartzen duten irakasleen prestakuntza berezia, bai teknologiari dagokionean, bai sistemak eragindako ikasleekiko tratu bereziari begira.
• Hainbat elementu kontuan hartzekoak: teknologia eta metodologiaren arteko uztarketa, malgutasuna, i(ra)kas sistema honen aldeko hautua egin duen ikaslea kontuan hartzeko premia...
• Autoikaskuntzaren “abantailak”: ordutegi eta espazio aldetiko zurruntasunarekin etetea eta aukerak zabaltzea. Pertsonalizaziorako aukera handiagoak.
• Gabezien artean, “hoztasuna” eta besteengandik ikasteko traba gehiago, nahiz eta saretik eta sarean ere ikas daitekeen.

Bukatzeko, partehartzaile baten metaforarekin geratu ginen: Seguruenik, autobus-gidari izatetik taxi-gidaria izatera igarotzen ikasi beharko dugu. Eta taxi-gidari izatetik, auto-eskolako irakaslea izatera.

5. Ikaskuntza konbinatua

Parte hartzaileak Ulibarri, Maizpide, Barakaldoko UE, Leioako UE eta AEK-ko ordezkariak izan ziren.

Ikaskuntza konbinatua zer den hobeto ulertzeko Hizpideko azken zenbakian argitaratutako artikulu batera jotzea da egokiena;baina hitz gutxitan labur daiteke esanez aurrez aurreko eta ikaskuntza birtualaren arteko konbinazioa dela.

Ezaugarriak identifikatzerakoan, hezkuntzarekin lotutako ezaugarri hauek azpimarratuko genituzke: metodologia anitza; ez da konbinazioa huts eta ausazkoa: lehenengo ondo zehaztu beharra dugu nora goazen eta zer nahi dugun; komunikazio-aukerak ugaritu egiten dira sistema honetan;malgua da; pentsamendu kritikoa garartzera dator; pedagogia aldetik,ikaslearen protagonismoa areagotzen du; oso egokia da behar berezietarako;elkarreragina eta elkarlana sustatzen ditu; espazio-denbora mugak hausten ditu.

Antolaketaren aldetik, aurrez aurrekoaren etekina areagotzen du; ikasle-kopuruaren mugarekin hausten du; feed-backa bultzatzen du eta berau asinkronikoa ere izan daiteke; irakaslearen presentzia erraztu egiten du.

Azkenik, teknikaren aldetik, eduki digitalak eskura jartzen ditu.

Honek guztiak alde on asko ditu: autonomia sustatzen du (ikasleak nahi duenean eta nahi duen tokian aritu ahal da); eraginkortasunaren aldetik ere, errendimendua handitzen du,arretaren galera ekiditen du neurri handi batean; pertsonalizazio handiagoa ahalbidetzen du. Antolaketa aldetik ere erraztasunak ematen ditu.

Baina dena ez da urre. Izan ere,sistema honek ikasle tipo jakin bat eskatzen dut: autonomoa, IKTekin etxekotua... Irakasleari ere formakuntza berezia eskatzen dio. Eta materialaren aldetik, azkenik, egokitzapena eta birmoldaketa eskatzen du.

Irailaren 12koa da sistema hau arautzen duen ebazpena.

Bukaeran, HABEren Zuzendari Nagusiak guztion parte hartzea eskertu ondoren, ez zuen albo batera utzi honelako edo beste era bateko formatuko topaketa batzuk antolatzea.

Jardunaldi akademikoa

HABEren 25. urteurrenekoak ez ziren amaitu San Martin egunean Kursaalen. Ekitaldi harez gain, jardunaldi akademikoa egiteko asmoa ere egon da. Eta hala egingo da datorren ostiralean, azaroak 28, Bilbon Eusko Jaurlaritzaren egoitzan, goizeko 9etatik bazkalordura arte.

Duela gutxi irakurri diot baten bati halako ekitaldi publikoetan interesgarriagoak izaten direla a posteriori kontatzen direnak a priori egiten diren deialdiak baino. Konforme nago neurri handi batean, eta kasu honetan areago. Izan ere, deialdia euskaltegietan zabaldu da eta, esan didatenez, dagoeneko izena eman dutenekin aretoa bete egin da. 100 lagun inguru. Beraz, alferrik ibiliko gara propaganda egiten.

Lastima, 100 lagunek baino ez ditugu entzungo (azkenengo reengantxe batean kolatu nautela uste dut) Josu Peralesek ikasprozesuaren azterketaz emango dizkigun datuak eta ondorioak, edo euskaltegietako ordezkariek ikas-prozesua hobetzeko dituzten ideiak eta proposamenak.

100ek izango dugu aukera  HABEko zuzendariaren eskutik erakundaren egitasmoen berri izateko. Elkarrizketa batean azaldu zituen duela aste pare bat, eta egitasmoen zerrendarekin batera, egitasmo horiei lehentasuna emateko bidea eta arrazoiak entzutea interesgarria izango da duda barik.

Eta 100 lagunen aurrean paratuko dira autoikaskuntza eta ikaskuntza konbinatuaren aukerak eta bideak aztertzen  ibili direnak; ondorioak, ideiak eta gogoetak plazaratzen.

Ez dakit jardunaldi akademikoa zergatik antolatu den horrela. Bilbon berton areto eta bilgune handiagoak daude. Baina, tira, HABEren misterioak argitzeko ahaleginak egundoko galbana ematen dit, eta alferrik izaten da gainera.

Ondorio bat dakar horrek hala ere: han botako direnak garrantzizkoak dira euskalduntzearen munduarentzat, duda barik, eta bertora joango garenok ardura izango dugu ondorioz geure lankideei haren berri eta iritzia emateko, baita datozen hilabeteetan geure erakundeetan haren gaineko gogoetak bideratzeko ere.

Bitartean -baten batek kontakatiluen kategorian sartuko gaituen arren- frikimedio minoritario hauetan gabiltzanok ere "partea" eman beharko dugu. Ez da derrigorrezkoa, badakit, baina bizioa hartuta gaude batzuk, eta sentitzen da, baina...

---

Erremateko galderak inork erantzuteko esperantza galduta daudenak: Wifia egongo da han? Badaki inork zelan egiten den korbataren korapiloa? Hamaiketakoa egongo da? Meza zutunik entzun beharko du inork? Egia da HABEk halako gehiago egiteko asmoa daukala? Halako jardunaldi gehiago egin behar direla uste dugu? Nahi dugu?

Hogeita bost +

Euskaltegietan diharduzuenok jakingo duzue honez gero, besteok zerbait entzun-irakurri duzue igoal. Aurten HABE erakundeak 25 urte bete dituela eta ospakizun-ekitaldi sorta izango dugu udazken honetan zehar. Lehengoan irratsaio berezia egin zuten Euskadi Irratian, eta bihar ekitaldi instituzionala izango da Donostian. Zerbait gehiago ere egingo da, HABEren webgunean edo Ikasbilen emango digute horren berri dagokion sasoian.

Ez dut HABEz hitz egingo baina. Biharko ekitaldian helduen euskalduntze-alfabetatzean 25 urte edo gehiago jardun duten lankideak omenduko dituzte, berrehun baino gehiago, haien artean hurbilekoak asko.

Lehengo egunean aurkitu nituen haietako batzuk, euskaltegian, lanean. Pozik zeuden, omenaldiak ilusioa egin die, eta egia da, seguraski egiten dieten lehenengo omenaldia da, euren lanagatik. Badakizue, beti aipatzen diren "benetako" omenaldi horietatik aparte: ikasleen eskertza, lankideen animoa eta abar.

Eta pozez ikusita poztasunetan pentsatzen jarri naiz. Lanbide honek zenbat poztasun eman dizkigu urteetan? 25 urte edo gehiagotan honetan jardunda inork "Eta zelako lana da zurea?" galdetuta, derrepentean botako genituzkeen laupabost adjektibo horietatik zenbatek edukiko lukete karga negatiboa eta zenbatek positiboa?

Hasiko gara akaso "gogorra", "ordu asko", "nekosoa", "ordutegi txarrak", "ikasleak ....." bezalakoekin. Beharbada "polita", "sortzailea", "jendea ezagutzen duzu", "harreman onak egiten dira", "motibagarria" bezalakoren bat tartekatuko dugu. Gazi-geza da bizitza eta gure lana ere bai, zer esanik ez.

Interlokutoreak -urruneko turista ez bada- segidan esango digu apika: "oso lan polita da", "kriston meritua daukazue", "euskarak asko zor dizu" eta halakoak. Eta halakoak entzunda batzuetan Afrikako muturreko txoko batean bizitza lanean sakrifikatu duen misiolariaren miresmenaren moduko bat barruntatuko duzu. Gutxi eta gutxiren truke ausartzen dira lurralde horietara bai. Beste batzuetan fedearen babesle gorenari edukitzen zaion errespetu-beldur moduko bat: "Honekin euskaraz egin behar da, irakaslea da ta". Bestetzuetan besterik ez eta helduei euskara klaseak ematera dedikatu den "pringaoa" baino ez zarela sentiaraziko zaituzte konturatu barik. Beste batzuetan.... zeuek esan.

Baina hainbat urteren bueltan, badakizu, atzera begira paratzen zara. Eta mingotsenak ere azukre puntu bat hartzen du nostalgiaren galbahetik pasatuta. Gerra elkarrekin sufritutako soldadu-taldean bezala, pertsonak dituzu gogoan, ez batailak eta oinazeak soilik. Haserreak eta riki-rakak tartean asko bai, ezin ikusiak eta maiseoak ere bai, bale, baina lotura bat egin da ia ohartu barik, gerrako beteranoak batzen direneko poztasuna.

Hogeita bost, hogei, hogeita hamar edo berrogei urte asko dira izan ere. Eta lotura hori ez dute historia liburuek (edo Wikipediak) azalduko. Konta dezatela sikieran egin dugunak ekarriko duena.

PD: Gerrako beteranoak, misioilariak... Dedio! A ze epopeia gurea! Honelako soinu banda beharko dugu.

PD2: Ondo pasatu bihar Donostian! Eta etzi, eta etzi damu eta hurrengoan, eta hogeita bost baino askoz urte gehiago...

Txotxolokeriak

Ez zaizue inoiz pasatu? Bolada batean berba bat atzetik dabilkizula ematen du. Erlaziorik gabe han eta hemen entzun edo pentsamendura etortzen zaizu. Egunotan euskaraz (eta hizkuntza guztietan) sinonimo asko dituen batekin pasatu zait niri.

Sinonimo batekin definitu du gaur batek "kuadrilategi" egitasmoa, eta irakurri dudana interpretatzen jarraituta egiten ditugun beste hainbat gauza ere adiera berdinarekin ezaugarrituko lituzkeela begitandu zait. Hori ez da serioa, ez da inportantea... Inportantea "Y" da.

Atzo Leireren Frantziako tourrekoak irakurtzen... Hango teknologia eta hango bitartekoak hona ekarrita...pentsatu. Eta zenbatek esango ligukete "Ba! Hori guztia X bat baino ez da"?

Eta entzun diet gero auzokideei Tas-Tasen. Berbalaguna, euskara elkartea... hau eta bestea egiten dela. Eta batzuen ahotsa berriro: "Ba! Xak!"

Eta Euskara Irakasleak han dabilela, jendea dabil batzen apurka-apurka. Gauzatxo batzuk esaten dira... Tira. "Bo! Beste X bat! Inportanteena "Y" da.

Eta zer esanik ez! Esaizu helduen euskalduntze-alfabetatzean zerbait berria behar dela, ikuspegi irekiagoa behar dela, gauzak betiko triunbiratoaren menpetik atera behar direla. Eta entzungo dituzuen guztien hasieran X bat egongo da, eta gero Xen adiera esparrua hedatzen joango da, lotura semantikoaren kateak berbak eta esakuneak ekarriko ditu parrastaka. Patologia, ostrazismoa edo anatemizazioan amaitu arte. Triunbiratoaren purrustadak.

Eta pentsatzen paratzen zara. Egunean zehar esan-entzun ditudan gauzetatik (edozein hizkuntzatan) zenbatek gaindituko lukete X kategoria hori? Gehienek ez. Eta egiten ditugunak? Berdintsu. Eta, txarrena, hotzean pentsatuta Y kategoriako zenbat ez dira Y jantzi soilak? X kategoriatik (handi)ustez altxatutako mozorroak. Y plantak egiten Xaren ustezko miseriak estaltzeko.

Letretakook ez gara izaten matematiketan onak. Baina egingo nuke X askok ez dutela Xⁿ egiten, akaso Y da X askoren batuketa. Edo, ezpabere, azken batean den-dena da X.

Enpin, baten batek esan zuen modura: "Pilosopia baino, hobeto oilozopia".

PD. Eta beste batzuek guretzat 0 balioa duen X bati 700 ematen diote.

Ato(i)an: ikasleak

Badakizue aspaldian sarean ikusten ditugun printza txikiak hona ekarri beharrean Atoan() izeneko azpigunean batzen ditugula. Hasi nintzenean ez nuen espero hainbeste emango zuenik, baina tontamentean egunero bospasei kontutxo botatzen ditut: nonbait ikusi dugun web interesgarriren bat, baten batek esandako zerbait, bideoak... Sarea oparoa da, baita euskararen/hizkuntzaren irakaskuntzaren ingurumari honetarako ere.

Gauzak jaso eta bota egiten dugu zuzenean, ez dugu asko jorratzen normalean. Horretarako dago karraju nagusia hain zuzen ere, eta aste honetan gauza batek eman dit komentatzeko gogoa Atoanen atoian.

Euskara ikasle batzuen berri heldu zaigu asteon saretik. Batetik Bilbon ikasten duten euskalerritar biri egin diete elkarrizketa El Correon, eta bestetik urruneko euskara ikasle pare baten berri eman digute Argiak eta Gaur8k: puertorricoarra bata eta japoniarra bestea hurrenez hurren.

Gutxitan ikusten dira bertoko ikasleekin elkarrizketak eta haien inguruko erreportajeak, gehienetan matrikulazio sasoiekin lotuta etortzen dira. Bestelakoa da atzerritik etorrita edo atzerrian bertan euskara ikasten dihardutena. Albiste golosoa bide da hedabideentzat hegoamerikarra, afrikarra, japoniarra edo poloniarrak euskara ikastea. Seguruenik txakurrak pertsonari haginka egin edo pertsonak txakurrari kontu haren bidez azaltzen da hau.

Aste honetakoan dena dela gauza bati erreparatu diot, ez nuke esango orokorra denik, baina aipamenen bila ibiltzen naizenean, gauza batek eman dit arreta. Kanpotarrek gehiago egiten dute berba euren ikas-estrategiez, hain zuzen ere Shinohara japoniarrak kontatu digu nola bere buruarekin egiten duen berba euskaraz, eta Ricardok Puerto Ricon EHtik euskaraz heltzen zaizkion mezuak jaso, behar den denbora hartu eta ondo ulertu arte egosi eta gero beti idazten duela erantzuna.

Bilboko ikasleen elkarrizketan baina, gutxi egiten da berba nola ikasten duten, gehiago zergatik, motibazioa eta -gehien bat- dirua, matrikula, diru-laguntzak eta halakoak. Euskaltegian ari dira biak, eta han jakingo dute zelan ikasi bestela.

Eta detailea, bertotik milaka kilometrora ikasi duten horiek egin duten gasturik handiena EHra etortzeko biletea izan dela dirudi.

Ekonomiaz eta krisiaz ari dira bazterretan, diruaz gu. Eta Jozulinen premonizioak bete ezean, beharbada Ken Carroll-en gomendioa hartu beharko dugu aintzat laster batean. Urruneko ikasleak irudimen eta ikuspegi zabalaren  faltan ez daude behintzat.

Ple, ple, ple....

Aspertuta nagoela, PLEren asuntuan pentsatzen hasi eta hau egin dut. Euskara ikasle baten PLEa izan litekeena edo (edo, edo, edo).

Gero, Magic-ek udan aurkeztu zigun PLEa gogoratu dut eta irakurri-entzun dut berriro.

Bitartean, agregatzaileak abisua eman dit, eta Lola Torresen mezu honetara joan naiz: On/Off PLEs (Parte 1).

Ondorioa. Nire PLE hori agregatzailea baino ez da. Ikasteko baliabideen kopurua, kalitatea, irekitasuna eta haien jarioa hobetzen den neurrian ez daukat dudarik halako tresnaren bat baliagarria izan daitekeela ikasle (mota) batentzat. Baina Magic eta Lolarenak irakurrita beste zerbait (asko) falta delakoan geratu naiz.

Eta begitandu zait  ikasteko ingurune pertsonalaz baino ikasteko ingurune globalaz hitz egin beharko genukeela. Eta ingurune hori kokagune desberdinetan dugula: sare telematikoan eta ingurune fisikoan, inguru hurbilean eta inguru formalean; ikasgelan, ikas-plataforma telematikoan eta inguratzen gaituen errealitate  guztian (fisikoa zein digitala).

Azken batean, Lolak dioen modura:

Para los educadores, supone reconocer un concepto que asume el aprendizaje como algo que ocurre más allá del aula y que la tecnología institucional no puede abarcar todo lo que el aprendiente necesita.

Hau da, ikastea -gure kasuan helduek euskara ikastea- edonon eta edonoiz gerta daiteke, ez soilik leku eta denbora-tarte zehatz batean (ikasgelan eta eskola denboran).

Eta?

Ba, helduen euskalduntzeari sakadatxo bat eman nahi badiogu, bistan da ikaskuntza ingurune gehiagotara zabaltzea ez dela kalterako izango. Enfoke modura eta ez aplikazio-multzo modura ulertzen du Lolak PLEren asuntua. Neuk ere uste dut hori dela enfokea, enfoke irekia eta globala, ikastea leku askotan eta beti gerta daiteke.

Beraz, euskalduntzea planifikatzean komeniko zaigu begirada ikasgelatik eta erakundetik harago ere eramatea (fisikoki zein birtualki): hizkuntz-hausnarketa, elkarreragina, praktika, feedback-a, laginak eta ikas-prozesuaren osagai eta jarduera guztiak hedatzea nonbait, norbanakoaren ikas-prozesuan alde eta puntu desberdinetatik eragin dezaten.

Ken Carrollen hau ere irakurri dut egunotan:

I’ve always maintained that learning is multi-dimensional, and deepened when you approach the subject from different angles. (Nik beti uste izan dut ikastea multidimensionala dela, eta sakonagoa da ikasgaira zenbat eta alde desberdin gehiagotatik hurbildu).

Connectivism squares with our experience

Carroll-ek dioena ez dakit nik diodan ildo beretik doan (itzulpena ere ez da izango oso txukuna), baina esaldia bere horetan hartuta baliagarria zait. Ikasgaia ahalik eta alde, une, egoera eta toki gehienetan aurkeztu, ingurunean integratu azken batean.

PD: sarean nabilela Kanadako esperientzia honen berri izan dut: Learning cities. Hiria ikasgune modura interpretatua, ideiak sortzeko abiapuntu bat izan daiteke.

Zorionak Patxi!

Euskaltzain oso berria daukagu gaur, Patxi Uribarren aramaioarra, beste arabar baten aulkia hartu du, Hendrike Knorr zenarena hain zuzen ere.

Patxi hiztegigintzan egindako lanagatik da ezaguna gehien bat. Adorez hiztegiak eta beste: Sinonimoen hiztegia, 3000 hiztegia.... Gurean ere ezagunak eta erabiliak, beharbada inon baino gehiago. Egingo nuke euskaltegi guztietan ditugula gutxien-gutxienik Patxik parte hartutako lanen sei ale, eta gehiago seguruenik, denak sarri askoren eskuen artean erabiliak.

Arrazoi nahikoa pozteko eta Patxiri zorionak emateko. Baina horrezaz gainera, Santutxu parteko euskaldun eta euskaltzaleok ondo ezagutzen dugu Patxi, "Aita Patxi". 

Boteprontoan gogora lehenengo etortzen den irudia Patxi poltsa batekin euskaltegian agertzen den eguna. Hiztegi egin berriez beteta, euskaltegia eta irakasleentzako hiztegi freskoak. Egilea bera banatzaile eta aurkezle. Pribilegioa esan daiteke duda barik.

Izan ere, bizilagun eta auzokide dugu aspaldi, eta ez da izan Karmelo elizan gordeta geratzekoa gure Patxi. Besteak beste, Santutxuko gau-eskolaren hastapenetatik ez dira gutxi izan gurean euskara ikastera hurbildu eta Aramaioko azentua entzun dutenak, klasean, kalean edo ekitaldiren baten ere bai.

Auzoan euskalduntze-alfabetatzeak egin dituen 40 urte luzeotan tartean ibili zaigu urte horietako askoan, eta gaur egun euskaldun, euskaltzale eta euskara irakasle diren askok izan dute Patxi une batean edo besteren bidelagun eta, beste barik, lagun.

Horixe bada, zorionak izendapenagatik, eta, gehien bat, urte hauetan guztietan egindako lanagatik.

PD: Patxi, badakigu ez zarela ospakizun eta zeremonia zalea izaten, baina merezi, ondo merezita dauzkazu.

Bertan Bilbo!

Ez da gauza ona izaten norberaren parrokiako kanpaiak baino ez entzutea, baina bilbotarroi, gure parrokia katedrala izanda gainera (a, hori ez da?), hainbeste kritikatzen (eta gorrotatzen) zaigun harrokeria puntu hori lantzean behin berreskuratzea ez zaigu txarto etortzen, San Antoneko zubiaren ingurutik hasita zortzi mendetan zehar gorpuztu den inperioko seme-alabok geure nortasun guztia galduko ez badugu behintzat.

Bertan Bilbo! hizkuntz eskakizunetako probetan galdetzen ez diren esamolde horietako bat da (nik dakidala behintzat, baina kontuz!). Gauza handi baten aurrean botatzen ei da, Bizkaian edo Mendebaldean erabilia dirudienez.

Eta Bertan Bilbo Aitor eta Pedro Zuberogoitiak atondu duten liburuaren izenburua ere bada. Artxanda eta Pagasarriren arteko troka eta bazterretan XX.mendean euskalgintza zer eta non izan den laburtu digute hirurehun eta hainbat orrialdetan.

Gustura irakurri eta hainbat gauza jakin ditut horrela neuk behintzat, gure aurretik asko izan direla, eta gaur egunekotzat ditugun kezka asko ez direla berriak, besteak beste.

Gauza jakina da beharbada "euskaltegi" hitza Bilbon sortu zela 1980en hasieran. Imanol Berriatuak hala bataiatzea gomendatu zien orduan hemen eratu ziren euskara ikasteko zentro berri profesionalizatuei. Helduen euskalduntze-alfabetatzearen plaza nagusia izan da Botxoa urteetan seguruenik, eta 1960tik aurrrerakoak kontatzen dituzten pasarteak (Xabier Peña, Euskalduntzen, Jalgi Hadi, Imanol Berriatua...) irakurtzea gomendatuko nioke HEAn diharduten edo jarduteko asmoa duten guztiei.

Edozelan ere, irakurritakoen artean deigarrienak, ezezagunenak eta aipagarrienak XX mendearen hasierakoak egin zaizkit. Bilboko institutuko euskara katedratik hasita (Azkue, Arana eta Unamonoren lehiarekin hasi zen hura), gerra aurreko mugimendurainokoak: Euzkeltzale Bazkuna, Emakume Abertzaleen Batza eta enparauen lana.

Jakin dut adibidez orain lan egiten dudan lekuaren ondo-ondoan, Bidebarrieta eta Txakur kaleen izkinan 1930 inguruan Euzko Gaztedijak euskara sustatu eta ikasteko zentro sendoa atondu zuela. Ehundaka ikasle eta egundoko giroa ei zebilen han, hitzaldiak, kantuak... Hemen ondoan, berton Bilbon.

Eta Bilboko institutuan eskolak eman zituen Joseba Altuna irakaslearen aipamen honek harritu nau, haren "modernitateak" gehien bat:

Mi opinión es que estas clases deberán ser esencialmente prácticas, haciendo porque de ellas salga el alumno todo lo euzkeldun que sea posible.

A este objeto hay que procurar no abusar de términos gramaticales y hacer que el alumno empieze a pensar y hablar en Euzkera desde el primer momento.

[...]

El profesor deber poner un gran empeño en hacer agradable el tiempo de clase. Hay que instruir deleitando. Ni mucha gramática ni mucha rigidez. El éxito de una clase de Euzkera puede depender de ello.

Este ha sido el sistema implantado y seguido por el suscrito en las escuelas municipales de Bilbao y puede vanagloriarse del éxito obtenido.

(Joseba Altunak 1920an Bilboko institutuko euskara katedraren deialdira aurkeztu zuen "Programa Razonado".)

Bertan Bilbo hemendik aurrera ezagunagoa izatea mereziko duen esamoldea dela uste dut. Ezta?

PD: Bihar, ekainak 25, Zuberogoitia anaiak izango ditugu Txurdinagan liburuaz solasean eta Mahatserriko Irakurlearen Tartearen 50. saioa ospatzen, Julen Gabiriak aurkeztuta (honek ondo ezagutzen du esamoldea). Mahatserri partera zaudete gonbidatuta beraz.