praktika

Masa eta etorkizuna

Mintzapraktika hitza ez da berria, euskara ikastearekin lotuta dago aspaldian gainera. Baserrira mingaina askatuko zuen edabe magikoaren bila joaten ziren aintzindari haiengandik gaur eguneko mintza-berba-lagun-kideengana tradizioa ezarri dela esan daiteke.

AEK-k eta Topaguneak duela urte batzuk tradizio horri zabalkundea ematea pentsatu zuten, eta hor ibili dira berriketak eta berriketariak ugaltzen, gero eta leku gehiagotan eta gero eta jende gehiagok euskarazko hitzordua agendan.

Inbertsioa egin da horrela izan dadin, eta inbertsio horrek zer eman duen jakin beharra egon da. Euskara ikasteko baliagarria izan da? Euskara gehiago egin dadin balio izan du? Pozik egon da jendea?

Eusko Jaurlaritzaren eskutik Aztiker enpresak egin du horren peskiza, eta gaur aurkeztu digute Mintzapraktika egitasmoaren eraginkortasuna neurtzen ikerketa.

Hor egon dira Aztikerrekoak beraz, haien aurrean AEK eta Topaguneko ordezkariak eta HABEren zuzendaria EJren Hizkuntza Politikarako Zuzendaritzaren izenean.

Eta emaitzak? Hemen duzue laburpena eta hemen txosten nagusia, ez dut dena kontatuko (apuntatzeko boligrafo barik eta memoria slot-ak beteta joan naiz).

Labur, antolatzaileak pozarren egoteko modukoak duda barik. Etengabeko hazkundea azken urteotan, hedapen geografiko zabal-zabala, asebetetze handia partaideen aldetik, eta euskara hobetu eta gehiago erabiltzen dutela hauteman dute partaide gehienek. Asmoak betetzen diren seinale nonbait. Hala laburtu dute ondorioetan Aztikerreko kideek: partaidetzak izan duen hazkundea ikusita masa-fenomeno baten aurrean gaudela esan daiteke, bistan dago jende askoren behar izanak asetzen dituen ekimena dela eta hor dagoela nonbait arrakasta sozial horren giltzarria. Horixe izan daiteke berba: arrakasta.

Pello Jauregi adituak egin du irakurketa amaieran, triunfalismoa apur bat epeltzen eta gaia kokatzen saiatu da. Honako proiektuek erabilra zabaldu dutela ezin uka daiteke, jendearen asebetetzea ere aipagarria da, baina hala ere norberaren bizimoduaren muinean ez dute sartu euskara: familian, lagunartean edo lanean adibidez. Norberaren bizitzaren atal bat betetzen dute, gustura dabil jendea, baina tarte marginala da hori nolabait. Erabilera sustatzeko botoi magikoa aurkitu duela uste duena oker dago. Dena den, mintzataldeen teknika beste arlo horietara zabaltzea apuntatu du jorratzeko ideia bezala.

Ados horretan, mintzapraktika ez da euskararen erabilera orokortuko duen soluzio definitiboa, ez dut uste hori inori bururatu zaionik ere,  baina zer ikasi batzuk eman dituela esango nuke. Beharbada euskararen normalizazioaren bidean jendearen behar izanak hartu beharko dira kontuan, behar izanak, espektatibak eta asebetetzea, poztasun apur bat eman, alegia. Euskara erabiltzea bada xede nahiz ikastea bada, eta kasu honetan biak batu dira. Kontzientziak flagelatzen edo azterketa latzak ikusmiran jarrita nekezagoa izan daiteke hizkuntza erabiltzeko gaitasuna lortzea eta hura praktikan jartzea.

Eta bistan da mintzapratikak sano laguntzen duela euskararen erabilera hedatzen, eta euskara ikasten ere bai. Bai, baina ez batean ez bestean ez da baten batek espero dezakeen botoi magikoa. Ikaskuntzaren bidean osagai garrantzitsua bihur daiteke, martxa honetan masiboa ere bai. Aintzat hartu behar diren aukeretako bat.

Ikaskuntzaz ari garela, HABEko zuzendariaren hitz batzuek eman digute arreta askori. "Mintzapraktika euskararen ikaskuntzaren etorkizuna den autoikaskuntzak behar duen osagaia da" edo horrelako zerbait entzun dugu.

Ez dakit nondik datorren ondorio hori, ez da azalpenik eman. Euskararen ikaskuntzaren etorkizuna autoikaskuntzari aitortzea, erabileraren etorkizuna mintzapraktikari aitortzearen bestekoa iruditu zait boteprontoan. Ustezko botoi magikoa, azalpen edo zehaztapen gehiagorik ematen ez den bitartean behintzat.

Askok uste dugu seguruenik euskara ikasteko erak, formatuak eta bideak aldatuko direla aurrerantzean, baina etorkizuna botoi bakarrean jartzen ez nintzateke ausartuko.

Euskara ikastearen etorkizuna euskararen erabileraren pentsuan dagoela esango nuke gehienez.

Lotura: Mintzapraktika egitasmoak, masa-fenomeno berria? (Praktikatu)

Hitz egiteko eguna

Ohiko letaniak zabaldu ziren lehengo astean Ibilaldia dela eta ez dela: jendeak erdaraz hitz egiten duela, euskarazko mintzorik ez dela entzuten eta enparauak.

Aspaldiko kontuak dira bai. Azken batean urteetan frogatu digute egun bateko ekitaldiak, handia, jendetsua eta hunkigarria izan arren, ez dituela hizkuntza-ohiturak derrepentean aldarazten. Alegia, ikastolen jaialdi horiek (eta beste batzuk) euskararen egunak izango dira, baina ez oro har euskaraz hitz egiteko egunak.

Bihar berriz, bai, euskaraz hitz egiteko eguna izango dute askok.

Ez da hain handia, ez zaio hedabideetan zalaparta gehiegirik emango (ezta hedabide euskaltzaleetan ere), euskaltzale askoren arretarik ere ez du lortuko seguru asko, ez inor kezkatuko urlia edo berendia handiren bat agertu ez delako, baina joango direnek euskaraz hitz egingo dute, seguru. Kostata batzuek beharbada, baina ez dute egun bategatik euren arteko hizkuntza aldatuko ere, asko elkarrizketa honetara ailegatu diren azkenak izan arren.

Horixe. Bihar, ekainak 6, Mintzaeguna Gasteizen.

Berriketan zuzendu

Voces en español blog-podcast interesgarriaren artikulua ekarri genuen duela gutxi hizkuntz-elkartrukeak edo mintzalagunei buruz. Ordukoan mintzakide batentzako 5 galdera planteatzen ziren, oraingoan zuzenketa egiteko lau era 4 maneras corregir a tu intercambio mezuan. Orduan bezala artikuluaren itzulpen/remix librea egiten saiatuko naiz. Artikuluan eta hemen esaten denarekin konforme egon daiteke edo ez, hori da grazia.

1. Ez esan inoiz "hori euskara txarra da", edo "txarto dago". Entzuten duenak txarra/gaizki/txarto entzuten du gehien bat. Hobeto "Ez da horrela esaten", "Naturalagoa da horrela...", edo "Nik horrela esango nuke..." Ezta?
2. Ez eten mintzakideari zerbait kontatzen ari denean. Arrisku handia dago haria galdu eta hizkuntzari buruz hitz egiten amaitzeko. Apur bat ondo dago, baina betiko monotema aspergarri egiten da akabuan. Lagundu hitz baten bila badabil edo esaldia amaitu ezinik, baina ez eten berriketaren erritmoa.
3. Ezinbesteko zuzenketak baino ez egin momentuan. Ulertzea benetan oztopatzen duten erroreak, nahasgarriak suertatzen direnak, horiek momentuan zuzendu beharko dira, baina bestela, errore txikiak badira, amaitu arte itxaron ahal da komentatzeko.
4. Mintzakidearen merituak bilatu eta azpimarratu. Errorei begira ibili beharrean egin dezagun ahalegina ondo egiten duenari erreparatzeko (ez da hain zaila, ez, erroreen artean ondo esandako gauzak gehiago izaten dira). Ez dago batere soberan beraz lantzean behin loretxoren bat botatzea, mintzalagunak esperientzia positiboa izan dela sentitu dezan, eta hurrengora animo berriekin etor dadin. Dena dela ez pasatu koipea ematen!! Berari barrez ari garela pentsatuko du eta.

Zuzenketarena ez da kontu samurra mintzalagunen eta euskara ikasleen artean. Kike Amonarrizek lehengoan kontatu ziguna etorri zait akordura, Bizkaiko herri bateko guraso batek esanda: "El euskera es una lengua que todo el mundo te corrige, y cada uno te dice una cosa" (Euskara jende guztiak zuzentzen dizun hizkuntza da, eta bakoitzak gauza desberdina esaten dizu). Bai, dotrina asko dabiltza gure hizkuntzaren inguruan, eta ikasten dabilenari ez zaio batere komeni segurtasun faltsurik. Seguruenik bera izango da kapaz ondorioak ateratzeko.

Neure esperientziatik berbalagunean behintzat ez dut izaten zuzentzen ibiltzeko animo berezirik. Beharbada klase batean desberdina izan daiteke. Baliteke batzuk norbaitek zuzentzeko gogoarekin etortzea, zilegi da, baina mintzalagunak ez du zertan izan irakasle, eta irakasle papera hartzen bada, laster dator galdera madarikatua: Nola esaten da...? Eta orduan berriro pizten zait itzultzaileenganako miresmena.

Argakia: Egizu.

5 galdera mintzalagun batentzat

Mintzalagunak, berbalagunak, mintzakideak, hizkuntz-bikoteak, hizkuntz-bolondresak, hizkuntz-trukea... Mintza-praktika programak ez dira gure asmakizuna, ezta gauza berria ere. Mingaina astindu beharra hizkuntza ikastearekin batera datorren behar izana izan ohi da, eta irtenbide ezberdinak eta ugari eman izan zaizkio aspaldian.

Munduan mintza-praktikarako erarik ezagunenetako bat hizkuntz-trukeak izaten dira. Badakizue, pertsona bi batzen dira, hizkuntza desberdinetako hiztunak, bata bestearen hizkuntza txandaka praktikatzeko.

Voces en español blogean hizkuntz-trukeetan hasiera batetik esperientzia ahalik eta aberasgarrien egiteko planteatu beharreko bost galdera proposatu dizkigute 5 Preguntas para tu intercambio mezuan. Gure mintzalaguneetarako ere baliagarriak izan daitezke ikuturen bat eginda, laguntzaile-euskaldunzahar paperean dagoenarentzat gehien bat:

1. Zergatik mintzalagun? Zer espero duzu? Zer lortuko duzula uste duzu? Zertan laguntzea nahi duzu? Berriketan egitea baino ez dela nahi pentsatzeko joera dago. Horren atzetik motibazio berdinak egon ohi dira hala ere, klase guztietakoak: euskaltzaletasuna, agiriak, lana, jakinmina. Baina baita bestelako interesak ere: harremanak, erlaxatzea, dibertitzea, deskonektatzea...
2. Lehenengo aldia da? Aurreko esperientziak baliagarriak izaten dira oraingoan arrakasta izateko. Zailtasunak, jarrerak, hitz egiteko txanden errespetua, pertsonekiko konexioa, hizkera.
3. Non, noiz, nola? Berba egitea da kontua, eta tentsioak eta zailtasunak uxatzea komenigarria izaten da. Artikuluan taberna zaratatsuak saihestea gomendatzen digute. Nik neuk ere neure esperientziatik berdin gomendatuko nuke, hala ere, musikaren erritmoarekin mihia errazago astintzen duenik ere badago. Leku ezezagun edo ez ohikoek hasiera batean uzkurtu egin ditzakete berbalagun berriak. Edozelan ere, garrantzitsuena gustuko ingurune batean jardutea izaten dela esango nuke.
   
4. Ikasten ari zara? Solaskidearen maila ezagutzea komeni da, jakina, norberak bere hizkera egokitzen saiatzeko. Puntu interesgarria aipatzen dute blogean: mintzapraktikak ez du klasea bihurtu behar. Batzuk debaldeko eskolen bila ei datoz. Baliteke, nik neuk argi ikusten dut mintzapraktikak soilik ezin dituela klasea edo bestelako ikaskuntza-jarduerak ordezkatu. Hau da, inork ez dezala pentsa mintzalaguna debaldeko euskaltegia dela. Ez da, eta berbalagunak ez du zertan izan irakaslea. Zalantzaren bat argitzeko prest egongo da seguruenik, baina bera ere lasai jardutera doa, ez klasea ematera. Anekdotaren bat kontatu didate hala ere, irakasle lana gustuko duen berbalagunen batena eta saioak klaseak balira bezala presatzen dituena. Ez dakit ba! Besteren bat ezagutu dut berriz, berriketarako gaiak proposatzeko irakurgai edo prentsako errekorteren batekin joaten dena, norberak daukan berriketarako gaitasunaren arabera, interesgarria izan daiteke azken bide hau askorentzat. Edozelan ere, uste dut informaltasun giroa gordetzeko ahalegina egitea komeni dela.
5. Onartzen dituzu zuzenketak? Askorentzat ez da erosoa izaten berba egin ahala norbait alboan zuzentzen edukitzea. Beste batzuek berriz, estimatu egiten dute. Erreparatu beharreko kontua dudarik ez. Ahaztu barik zuzenketak egiteko era desberdinak daudela: zuzenketa zuzen-torpederoa, trabatzen denari esaldia-hitza amaitzea, esan dena ondo entzun ez balitz bezala ondo errepikatzea... Jakina, zuzenketak egiten ditugunean sarri tonoa izaten da garrantzitsuagoa zuzenketa egiteko estiloa baino. A! eta kontuz baten bat hasten bada "...ba niri irakasleak esan zidan...", euskaldunon arteko korporatibismoa zer hauskorra den agerian utzi nahi ez badugu. ;)

Azken batean, nire ustez, partaideak konfidantza giroan, erlaxatuta eta elkarrekin gustura jardutea da kontua, eta gauza banalak akaso baino interesgarriak ekartzea. Kike Amonarrizek dioen bezala, euskara eskuragarria eta erakargarria egitea.

Beste galderarik edo aholkurik bururatzen zaizue? Edo aurrekoari zuzentzekorik? Bota ba!

Argazkia: Mintzapraktika.org

Astekoak

Atoan martxan dabil, astean zehar hainbat gauza batzen joan gara, interesgarriak denak. Karrajura ekarteko balioko digutela esan genuen aurrekoan, baina ekarri bitartean, beste zerbait egin daiteke, astean zehar han eta hemen agertu direnen laburpena..

Ikus dezagun joan den asteak zer eman duen bada:

Teknologia, irakaskuntza eta enparauak

Teknologia eta irakaskuntzaren asuntuarekin hasi ginen, Plistik bidali zuen "Tecnologia e metodologia" bideo brasiladarrarekin. Barre egin genuen, baina mahai gainean ipintzen digu teknologiaren aplikazioaren inguruan sortzen den auzia: teknologia berria lehengo-lehengoa egiteko?

Interneten aski zabaldu den bideo ezagun honek auziren beste alde bat erakutsi digu, kritikak kritika, teknologia uste dugun baino gauza gehiago ari da aldatzen. Kontua apur bat arintzeko teknofobei dedikatu gehine beste bideo hau.

Edozelan ere, honetaz guztiaz hausnarketa interesgarriak ere aurkitu ditugu.

• Irakasle batek eLearning dela eta ez dela egiten duen balorazio gazi-gozo hau: Mi vida sin Moodle
• Astea amaitzeko Plistik ekarri digun Eduard Punset-en aipamen hau.
• eta Plistik gomendatzen digun "Como orientar una lengua en el ciberspacio" liburua. Hizkuntza txikiek interneten euren lekua aurkitzeko gida.

Euskara eta euskalgintza

Karrajuan sarri predikatu dugu euskalduntze-alfabetatzea oso loturik dagoela normalizazio prozesu orokorrarekin, beraz, horrelakoei ere ibiltzen gara adi.

• Joxerra Garziak esandakoak lehengo astean ere aipatu genituen. "Zer XXX egin behar dugu euskararekin?" galdera horren bueltak luzeak dira, eta aste honetan Euskadi Irratian egin dioten elkarrizketa ezin ekarri gabe utzi. Aipamenen bat ere bai. Wikian hartu ditugu hitzaldiko apunteak Plisti eta biok. Euskararekin arduratuta gabiltzanok, esandakoak gustatu nahiz gustatu ez, aintzat hartu beharrekoak denak.
• Bestalde, Iñigo Fernanez Ostolazak euskalgintzari ikuspegi gaurkotua ematearen beharraz jardun du asteon. Besteak beste, euskara saldu beharreko produktua ere badela gogoratu digu, "marka" bat.
• Aizu!-n euskalgintzako hainbat pertsona ezaguni bota diete galdera: zer eskatzen diozu urte berriari?
• Umore falta ez da egon aste honetan euskararen inguruan, ez da txarra, ez, Tiraka blogean ildo beretik David Anauten testua ekarri zuten, planak eta flanak direla eta.

Euskalduntzea

Gure mundura hurbiltzen joan gara umorea alde batera utzi barik. Inauteri giroa edo, ikasle batzuek gogorarazi diguten modura. Zaldi Eroak Mitxelena XVIaren azken "araua" ekarri zigun batetik. Hizkuntzak jakiteak bizitza luzatzeko zer onura dakarren bestetik, edo hizkuntz eskakizuna lortzearren eskaintza sexuala egiten duenarena kasu.

Mintzapraktika ere izan da hizpide. Galizian egin den Bolondres linguistikoen egitasmoen topaketa izan da aipagarriena. Baina hizkuntz-trukeetan egin beharreko 5 galdera interegarri ere aurkitu ditugu adibidez.

Didaktika eta...

Honetan ere gauza interesgarriak dabiltza, dudarik ez, blogetan gehien bat. Aste honetako aipagarri batzuk:

• Iñaki erandioztarra Bartzelonan dabil gaztelania irakasleen formaziorako masterra egiten, eta bere ibilbide formatiboaren berri emateko bloga atondu du, halaxe eman dio izena: Ibilbidea. Fin dabil mutila, eta aste honetan gogoeta oso interesgarriak utzi dizkigu talde-lanaz eta azterketez.
• Maribelele ELE blogosferako blog aktiboenetako bat da. Irakasle-esperientzian egositako hausnarketak plazaratzen ditu sarri, irakaslearen arazoen iturria non den adibidez.
• Klaserako lagungarri izan daitezkeen gune pare bat ere aurkitu ditugu. Euskaraz palindromoak asmatzea eskatzen digun bloga, edo gaztelaniaren irakaskuntzarako ikus-entzunezko dokumentuekin jarduerak proposatzen dituen bloga.

Ez da izan hau aparteko albisteak ekarri dituen astea seguruenik, baina, askok kontrakoa uste badute ere, beti ari dira gauza interesgarriak han eta hemen irteten, eta gehiago egongo dira gainera. Sarea aurkitzeko era ona, ezta?

% pixka bat

Erabili.com-en eta Ikasbilen irakurri dugu albistea. Topaguneak eta HPSk hitzarmena sianatu dute Mintzalaguna eta Mintzapraktika egitasmoak sustatzeko eta zabaltzeko.

Eta poztu egin naiz. Badakit hau ez dela lehenengo hitzarmena, hitzarmena ez dela nahi genukeen bestekoa eta abar...

Baina era berean badakit urteetako lana egon dela atzetik, jorratu beharreko ildoa ikusi eta hartan sinistu duten euskaltzaleak ibili direla, eta apurka-apurka eta ia-ia isilean aurrera joan dela, euskaltzaleak eta euskalgintza konbentzitu eta elkarlanean jarriz.

Eta ez dira hemen geldituko gainera.

Egunotan zabaldu dira Kale Erabileraren V. Neurketaren emaitzak. Aurrera goazela dirudi, ez nahi genukeen abiadan, astiro. Soziolinguistika Klusterreko Lionel Jollyk eta Olatz Altunak diotenez:

Laburbilduz, argazki estatikoari erreparatuta, euskararen egoera eskasa da, oraindik. Aldiz, dinamikoki begiratuta joera itxaropentsua ikusten da, egoera duin batera iristeko asko falta zaigun arren.

Topaguneakoek beste datu bat eman digute bildumarako: 2.000 lagunen bizimoduan euskararen erabilera %1 inguru igo da. Hau da, astean lehen baino ordubete gehiago ari dira erabiltzen (gutxienez).

Orain "Pixka bat es mucho" batekin errematatzea espero duzue, ezta?

Ez ba!

Pixka hauek pixka asko ekarriko dituzte, honela lan egiten jarraituz gero.

PD: Beste mezu batean aipatu liteke, baina lan horren adierazlea da, eta gainera lankide batek egina.

AEK partaide duten praktika programen informazioa biltzen duen blog-agregatzailea (http://berbalagun.blogspot.com) eta haien blog sarea ditugu egiten ari denaren adierazle garbiak.

Ixil-ixilik gune dotorea atondu du Edorta arduradunak batetik, eta bestetik egitasmoetako dinamizatzaileak buru-belarri sartu dira blogosferan. Dozena bat blog sortu dituzte, eta ez daude geldirik, ez horixe!

Horrez gain, miniforoa, inkestak, agregatzailea eta mapak ditugu. %100 web2.0 gainera.

Gustu eta gogo apur batekin gauzatxoak egiten dira. Ezta?

Bi errepidean: Mintzalagunak eta barnetegiak

Lankide batek bidali dit abisua: Lazkaoko barnetegia eta Mintzalagun ekimena aztergai, asteleheneko "Bi Errepidean" saioan.

Gaur gauean ETB1en, Bi Errepidean saioan beraz:

Euskara ikasteko modu bat baino gehiago daude. Barnetegiak adibidez, epe laburrean aurrerapauso handiak egiteko tresna dira. Baina ez da gure hizkuntza ikasteko bide bakarra. Mintzalagun sistemak esaterako, euskara norberaren eguneroko bizitzan txertatzeko aukera eskaintzen du. Urko Aristi eta Alex Sardui euskara ikasteko bide horiek hautatu dituzten bi emakumerekin egongo dira asteleheneko “Bi Errepidean” saioan.

Protagonistetako bat Martina Urrutia da. Sustrai nafarrak dituen iruindar hau Lazkaoko Maizpide barnetegian ari da ikasten. Lau hizkuntza dakizki eta orain euskara ikastea erabaki du. 15 urte dira Normandian bizi dela eta Euskal Herrira itzuli da bere jatorrizko hizkuntza ezagutzera. Urkok egun batez biziko du barnetegiko ikasleen bizitza. Klaseak, elkarbizitza, zurrumurruak eta parrandak biziko ditu Martina eta barnetegiko lagunekin batera.

Alex Sarduik Rocio Luces Goñiren eguneroko bizitza ezagutuko du. Mintzalagun sistema antolatzeko ardura du Rociok eta Sarduik bere lanean lagunduko dio. Uruguayen hazia eta hezia da baina, aiton-amonak nafarrak zituela eta, umetan hasi zen euskara ikasten. Orain bost urte etorri zen Euskal Herrira eta duela hiru urte hasi zen Algortako euskara elkartean lanean. Bi mintzalagunekin egongo dira Alex eta Rocio. Gure hizkuntza edonorekin egunero erabili daitekeela ikusi ahal izango dugu.

Euskara inoiz baino gehiago, mihian izango dute astelehenean Alex Sarduik eta Urko Aristik, ETB-1en, 23:15ean.

Ea baten batek grabatzen digun.

Nabigatzen

Camile Fauque blogean Euskaraz nabigatzen tailerraren berri eman digute. Bilboko Gabriel Aresti euskaltegiak bere programan antolatzen dituen tailerren artean berria.

Euskararen bidez eta euskaraz teknologia berriak ezagutzea eta lantzea dute helburu.

Bilbo Hiria Irratian elkarrizketa egin diete Iraia irakasle-blogariari eta Maider ikasleari, eta berton kontatu digute blogekin hasi direla. Hain zuzen ere, tailerrerako Euskaraz nabigatzen bloga sortu dute eta hortxe dabiltza, Youtubeko bideoak sartzen hasi direla dirudi. Aurrerantzean bloga elikatzen jarraitzeko asmoa dute, oraingo ikasleekin eta etorriko direnekin.

Une honetan gogoratu dut duela urtebete inguru HABEk zabaldu zuen Internet didaktizatzen: Blogosfera euskararen ikas-irakaskuntzan ikastaroa. Hainbat blog zabaldu ziren derrepentean ikastaroko probak egiteko gehien, baina egia esanda, gehien-gehienek ez dute jarraipenik izan eta une honetan "euskaltegiblogen" panorama ez da ordukoa baino hobea.

Tira, ideia berria ekarri dute Nabigatzen tailer honekin. Internet eta teknologia euskara ikasteko bide modura, ez tresna didaktiko hutsa.

Ea oraingoan blogosfera apur bat gehiago alaitzen dugun.