euskalduntzea

Bueltan eta etorrian

Hemen gatoz bueltan. Amaitu dira kardaberen erretratuak. Gaur bueltako lehenengo eguna eta ospatzeko... posting.
Ez dakit besteok zelan ibiltzen zareten oporren ostean, gurean opor luzeak izaten dira eta ni neu behintzat honako lehenengo egunak orsay-n pasatzen ditut. Zertan genbiltzan? Zer eduki dugu egiteko? Hau, mahai gainean dagoen oharra zeozertako zen baina zertako? Bueltan zeozer inportantea egin behar zen atoan, baina zer zen hain inportantea? Hain inportantea zen? Zeozer inportanterik bazen benetan? Tira, izanaren azken muinerainoko buelta guztiak huts perfektuan amaitzeko.
Burutazio filoestupefazienteok derrenpentean amaitu dira baina. Abuztuan guardian eduki dugun lankideak iraileko glotodidaktikako zerrenda pasatu didanean. Overbooking-a daukagu bata! Jeseeeuuus! ikastaroa hasteko astebete faltan topea gainditurik eta ez dakit zenbat itxaron-zerrendan. Gure koadrilakoa izateko halako bokazioak! Ordutegi txarrak, seguritate gutxi, soldata ere ez da haziendari izkutatzeko modukoa... etorri datoz berriak hala ere.
Inoiz komentatu dugu helduen hizkuntza irakasleen label soziala. Euskara irakasleoi ere sarritan misiolariei legez begiratzen zaigu. Meritu makala zuena! Ondo neska-mutilok! Beharleku hau (berriro) hartuko ez lukeenaren ahotik jeneralean. Meritu handia eta iritzi ona baina balio erantsi gutxi.
Eta misiolarien modura helduen euskalduntzean jarduteko fedea eta bedeinkapena (EGArena eta unibertsitarearena) nahikoa dira nonbait. Urteak egin ditugunok aspaldi konturatuta gaude langintza hau konplexua dela, ez dela borondate eta bokazio kontu hutsa. Etengabe burua nekatzen ibiltzea derrigorrezkoa da gauzak ondo egingo badira, eta hasteko orduan askoz gehiago.
Hasierako formazio beharrik ez izatea eta gure prestigioa bat eginda datoz seguruenik. Honetan hasteko inolako formaziorik eskatzen ez bada, edo eskatzen dena arautu, batu eta antolatu gabe badago, jendartera zabaltzen duguna (ia) edonork egin dezakeen lanarena da. Gogo eta umore handia behar dira, baina ez prestakuntza berezirik dirudienez.
Helduen euskalduntzeak arrakasta eta segida izan dezan irakasle berrien formazioa hobeto antolatu behar dugulakoan nago, eta erakunde publikoei eta unibertsitateari begiratuko nieke, baina guk geuk ere ardura handia dugu horretan.
Zati baterako lana dago oraindino gurean, irakasleak jubilatzen hasi dira eta berriak beharko dira. Eman diezaiegun berrioi hasteko behar dutena: formazioa eta gure esperientziatik datozenak, kolaborazioa eta komunikazioa, tresnak eta baliabideak. Eta eman diezaiegun era berean lan honetan jarraitzeko bidea ere: errekonozimendua, sustengua,... eta ahal denik eta balio erantsietarik gehien (finantzieroa eta finantzieroa ez dena).

Euskaltegiak euskaldundu?

Azterketa eta ebaluazioaren sasoian gaude duda barik. Zer esana eman dute azterketek, blogosferan ere bai, irakasleak zein ikasleak gabiltza azterketak ahotan, duela urte pare batetik hona zer esan nagusi egin zaigu maiatz-ekain bueltan.

Azterketen kontu honez gain, beste kontu bat ere etorri zaigu azkenotan eskola mundutik. Eskolak ez duela euskalduntzen edo ez duela beharko lukeen adina euskalduntzen. Gazteek eskola-eredu desberdinetan lortzen duten euskara maila ez dela nahikoa izaten eta kanpaina ere jarri zen martxan. Kanpaina hau epaitegietara ere heldu da.

Eta azterketak bateko, eskolak euskaldundu ez euskaldundu besteko, euskaltegiok ere hizkuntzaren transmisiorako tresna garen partetik galdera gurera ekartzea otu zait: Euskaltegiak euskalduntzen du?

Lehenengo erantzun posiblea: Hori ezin da neurtu, oso zaila da,... Bai? Seguru? Ez dago euskaltegion emaitzak neurtzeko modurik? Une honetan zaila da, bai, adierazle batzuk egon daitezke hala ere.

• Erroldetan eta datu estatistikoetan helduen artean euskararen ezagutzaren neurketak eta haren bilakaera. Euskararen datu basean edo Eustaten datu-bankuak ditugu besteak beste.
• HABEk edo euskaltegiok daukagun informazioa: gainditze tasak, eskuratutako maila, euskara ikasten ibilitakoen kopuruak, ...
• Eta bai, azterketen emaitzak. EGA, 1 eta 2 maila, edo HHEEen gainditze tasak urterik urte.

Datu bildumatxoa badago beraz, eta ikerketaren bat ere egin izan da. Duela ia 10 urte SIADECOk egin zuena adibidez. Zaila izango da neurtzea, baina ezin dela esateko atxakiarik ez dago nire ustez. Honek seguruenik bigarren erantzun posiblera eramango gaitu: Datuak ez dira fidagarriak, beste faktore asko daude,... Eta honi arrazoirik ez zaio faltako neurri baten. Dena dela, askotan horren atzetik beste gauza batzuk daudela uste dut: informazio hori ez dakigu tratatzen, beste datu batzuei erreparatzea errazago egiten zaigu (ikasle kopuruak, talde-orduak,...), edo akaso balizko ikerketa horren emaitzaren beldurra, hau da, geure buruari "azterketa" egitearena.

Ez nuke inondik ere helduen euskalduntzearen lana eta emaizak zalantzan ipini nahi. Baina gogoratu beharko genuke euskaltegiak hizkuntzaren normalizaziorako tresnak direla, eta, nire ustez, gure lanaren balorazioa hortik bideratu beharko litzateke: euskara gure herrian hizkuntza "normala" izan dadin zer lortzen ari gara? Gure ahalegina (pertsonala, ekonomikoa, soziala,...) emaitzen parekoa da?

Neuk ere ez dut ikerketarik egin, baina eskolaren kasuan Iñaki Martinez de Lunak Hiznet ikastaroaren blogean dioenak hausnartzeko bidea ematen digula uste dut:

Azkenik, euskararen irakaskuntzan eragiten dituzten baldintzen artean, gizartearenak ditugu. Asko errepikatu zaigu eta nahikoa ezaguna dugu eskolak bakarrik ez duela euskaldunduko; eta hori egi-egia da. Lehendabizi, sozializaziotik eratorritako imitazio mekanismoa dagoelako: alegia, neska-mutikoek familian, lagunartekoan, kalean, hedabideetan eta abarretan ikusten dutena barneratu ondoren, errepikatzen saiatzea; baita eurei erakargarriak zaizkien idoloen balio-eskala, janzkera, estiloa, portaerak eta, nola ez, hizkuntzaren erabilera ere (hizkuntza hautua, hizkera mota...). Eta gazte euskaldun gehienek eremu oso euskaldunetakoek izan ezik egun dituzten harreman sareak ia guztiz erdaldunak direla erreparatu behar dugu. Bigarrenik, euskaldundu den edo euskalduntzen ari den gazte jendeak euskara erabiltzeko gizarte baldintza egokiak aurkitu behar ditu, erabiltzen ez den hizkuntza herdoiltzen delako. Hirugarrenik, umeak euskalduntzeko herri honek hainbat ahalegin egin ondoren, hori lortu dutenei euskara erabiltzeko gizarte aukera gehiagorik ez ematea, plangintzaren ikuspuntutik, zentzugabea litzatekeelako.

Euskaltegiok zerbait egin dugu, bai, hainbat jende "euskaldundu" dugu, baina ikasitako hori euskaraz funtzionatzen duten eremu sozial batzuetara eroan ezin dugun bitartean ahalegin pedagogiko-didaktiko-metodologiko guztiek ez dute behar den besteko fruiturik emango, eta erraza izango da gure eta ikasleen ahalegin guztia "herdoiltzea", txikitan eskolak ikasitako ingelesa askori heldoildu zaigun modura.

Gure lana beraz, ez dezagun gaindituen tasetan bakarrik neurtu (adierazle horri baliorik kendu gabe hala ere), eta hasi gaitezen pentsatzen gure lana normalizazio-prozesuarekin integratzeko era baliagarriak zeintzuk izan daitezkeen. Eta horrek seguruenik hausnarketa, formazioa, prozesu honetako beste eragileekin elkarlana eta komunikazioa eta helduen euskara irakaslearen paperaren birdefinizioa ere ekarri beharko luke, hizkuntz-irakaslea izateaz gainera normalizazio-eragilea ere izatera. Eta inplikazio pedagogikoak ere bai, hizkuntza irakastearekin batera normalizatzeak dakartzakeenak.

Ez dut uste ez euskalduntzeagatik inork epaitegira eroango gaituenik, baina azterketa kolektiboa gainditu behar dugu, geuk eta geurekin dabiltzan guztiek. Eta azterketa hori ez da ekainean bakarrik egiten.

Lehia

Hizpide 61aren gaineko aurreko mezuari segida ematen lan elegantea egin digu plisti-plastak (txalo txaparrada bero-beroa entzun nahi dut). Artikuluak irakurri eta burutazio piloa utzi dizkigu komentarioetan (txalo gehiago), eta gainera niri beste post baterako gaia jarri dit (oraindino ez dut ron botila hori topatu, baina tenperatura jaisten denean tragoa eginda dago!).

I+Gren aipamena egin digu:

I + G ren beharrean gara euskararen irakaskuntzaren zenbait alorretan. Bada garaia honetaz norbait ardura dadin. Ez dakit HABEren eskumena izan behar duen ala AEK, IKA , EHU edo dena delakoarena baina bada garaia zer edo zertan tajuz hasteko.

Eta tontamentean gauza batez konturatu naiz. Gure sektore honetan geure behar izanak asetzeko eta jarduera garatzeko elkarlan gutxi egiten da. Hori guztia sarritan HABEren esku utzita daukagula dirudi. Gero HABEri kritika ere egiten diogu (askotan merezita), baina geuretik ez da gehiago irteten.

Sektore hau gainetik ikusita erakunde asko gaude: AEK, IKA, Udal euskaltegiak, sare pribatuak, baina ez dago batzeko modurik HABEren aginduetara ez bada.

Duela urte batzuk UEUren bidez jardunaldi batzuk antolatzen ziren, gaur egun ez daukagu horrelako ezer. Euskaltegi pribatu batzuek harremanak dauzkate HABErekin diru-kontuak negoziatzeari begira, baina hortik aurrera gutxi. Egia esanda, sasoi bateko malrrollito asko gainditu direla dirudi, baina bakoitzak bere astoari arre segitzen dugu.

Automobilen sektorean esate baterako ohikoa izaten da bizpahiru multinazioanal (lehiakide amorratuak sarritan) bat egitea motor berria garatzeko adibidez. Enpresa munduan Joint venture terminoa dabil bala-bala. Hitz hori elkarlanaren itzulpena izan daiteke gehiago barik.

Gurean, berriz, Big Brother-en pentsuan erreakzionatzen dugu. Ondo dago administrazioak ardura hartzea eta hori guztia, baina administrazio horrek ez du euskaldundu nahi dugun esparru guztia kubritzen bateko, eta sektorearen garapenean lehenengo interesatuak gu geu gara besteko.

Zer egina badago, ikerketa, garapena, hobekuntza,..zer euskaldundu asko, eta arinago eta hobeto euskalduntzea ere bai. Ez gara gutxi gainera.

Sentsazioa daukat hala ere Ford-ek eta Renault-ek baino deskofidantza handiagoarekin begiratzen diogula elkarri interes eta egitasmo komunak aztertzeko orduan. Eta ez dut uste Ford eta Renault baino lehiakideago garenik. Areago, lehiakide barik erronkakide hitza egokiagoa begitantzen zait guretzat.

Egun bat

Ez dakit honen berri noraino ailegatu den. Karrajuaren bidez zabaltzen saiatu naiz behinik behin. AEKn ibilita AEK egunak urteko gehienak dira, ospakizun eguna bakarra, antolaketa lanek ospatzeko modua ematen badigute behintzat.

Karrajuan gora eta behera nabilenetik gutxitan aipatu dut lan egiten dudan erakundea. Politikoki zuzena izan edo neutralitate ikutua ematearren seguruenik. Eta, egia esanda, AEKri buruz berba egiten hasteko besteko neutralitatea eta bustitzeko gogoa falta zait.

Aukera ona izan liteke AEK Eguna AEK eta AEKideen goraipamen loratua egiteko. Halako une emozioanala probokatzeko eta berba handiak plazaratzeko. Jakina, ez da egokiera ona inondik ere AEKri egurra emateko, are gutxiago komunikazio arduradunarengandik bost metrora eta koordinatzaile nagusiaren gaineko pisuan lan eginda. Eta bateko nahiz besteko kontatzen jarriz gero ere, ez nuke jakingo ez nondik hasi, ez noiz amaitu.

AEKeguna Txorierriko herri batera ekarri eta bertako euskaltzaleen, erakundeen eta euskara elkarteen kolaborazioa inoizko handienetarikoa izan den honetan, AEKz berba egiteko Derioko Tximintx elkartekoek euren blogean artikulu paren baten kontatutakoa nahikoa eta sufiziente begitandu zait AEK zer den, zer ez den, zertan dabilen eta nondik datorren azaltzeko, neuk kontatu nezakeena baino gehiago. Hona artikuluok.

• AEK-k 30 urte Txorierrin - Txepetxa euskaltegiak 20 (2)
• Txepetxa AEK euskaltegia, 20 urte Txorierri berreuskalduntzen (1)

Ez dakit horrekin AEKri buruzko ideia egin duzuen. Bestela, zapatuan Larrabetzun ideia egiteko ez dakit, baina egun bat pasatzeko modua behintzat edukiko duzue. Nahi baduzue gainera [AEK] egunaren izenean AEK jartzen duen lekuan zuen euskaltegiaren izena ere jarri dezakezue, edo euskaltegiaren eguna beste barik (ikastolak, eskola publikoak eta horiek guztiek euren egunak ospatu eta geuk ez daukagu eskubiderik, ala?). Ni neu behintzat ez naiz haserretuko.

Eta Larrabetzura ez bazoazte, hemen daukazue AEK Egunerako prestatu den materiala, klaserako balio badizue txakolin batekin ospatuko dut zapatuan, eta badakit nork ordainduko didan gainera.

aek tagged map - Tagzania
AEK

(De)formazioa

Udako prestakuntza programak agertu dira jada. HABEren webgunean ikusi ahal dituzue sarbidea daukazuenok. HABEk berak antolatzen dituenez gain EHUren Uda ikastaroetan ere urtero antolatzen da euskalduntzearen munduan gabiltzanontzako ikastaro bereziren bat. Hemen daukazue aurtengoa:

• B.2 - La lengua oral coloquial y el aprendizaje de L₂ (C)/ Lagunarteko ahozko hizkuntza eta h₂ren ikaskuntza (I).

Lau eguneko jardunaldia da (ekainaren 26-29), Donostiako Miramar jauregian egingo da dena.

Boteprontoan gaiak eta programak interesgarriak dirudite. Ahozko hizkera, lagunarteko hizkera, nola landu? nola irakatsi?... Askotan aipatu den kontua eta nire ustez gutxitan behar den bezala heldu zaiona.

Dena dela, zer nahi duzue esatea? gustura joango nintzateke, baina ekaineko azken aste hori ez da samurra izaten. Bateko, ikasturte amaierako enbajadak, besteko lau egun Donostiaraino joan eta etorrian eta han eman beharra. Programa interesgarria bai, baina niri behintzat, ez dakit gaurko sargoriagatik edo, astuna egiten zait pentsatze hutsa ere...

Honi guztiari HABEk antolatutatako ikastaro-mintegi-hitzaldi sorta guztia gehitu, eta aukeraren maukera honetan zorabioa ere etorri zait.
Urritik ekainera egunero lau-bost-sei ordu klase ematen dituzten irakasleentzat uda izango da formazioa bideratzeko sasoi aproposa disponibilitateari begira, baina umorearen aldetik, ez dakit ba!

Bestalde, udako jarduera hauetan ibilita, beti geratu zait sentsazio gazi-gozoa, gauza interesgarriak bai, baina gero horri tiratzeko modurik, gutxi. Formazioa sarritan akademizismo antzeko batetik sumatzen dut, eta halako zubia beharko litzateke "akademia" eta irakasleen artean, ez dakit, bestelako jarduerak, praktikoagoak, hurbilagokoak,... Irakasle askok horrelakoak ikusita eurek egiten dutenarekin zer ikusirik ez daukaten kontuak direla pentsatzen dutela uste dut.

Ahalegina egin beharko da, baina ez da erraza izango, ez ba!

Mintzo!

Mintzoa eskatu digute Euskalerria irratiko lagunek, eta hemen neurea, badakizue mintza-praktika zalea naiz eta. Euskalerria irratiak ibili behar du oraingoan atxikimendua, laguntza eta mintzo eskean.

Nafar agintariek euskararekin darabiltena ez dut uste ez deskribatu, ez azaldu behar dudanik, jakina da soberan. Iritzia emateko ere ez dut orain arte esan ez denik topatzen.

Duela gutxi AEK-ko lankideek ere haserrea eta nekea agertu zuten, ez da inor libratzen bada, irratiak, euskaltegiak, ikastolak,....

Helduen euskalduntzean gabiltzanok geure lanaz, kezkez eta eskolaz jarduteko guneen beharra azpimarratu dut hemen behin eta berriz, baina gaur egun argi dago gure lanaz hitz egingo badugu didaktikaz, pedagogiaz, eta teknologia berriez gain beste kontu batzuk ere badauzkagula mintzagai, oraindino eta zoritxarrez. EAEko euskaltegien epeltasunean akordura sarri etortzen ez zaizkigunak.

Desioa eskatuko dut, Nafarroako euskaltegietako irakasleen mintzagai nagusia ikasleak Euskalerria irratia bezalakoek eskaintzen duten programazioa ulertzeko zelan trebatu izan dadila ahalbait arinen.

Interferentziarik gabe.

 Hemen daukazue atxikimendua bidaltzeko bloga: http://www.blogak.com/euskalerriairratia/atxikimenduak

Euskararen mailarik gorenena arautu dute

Euskararen mailarik gorenena arautu dute - Helduen euskalduntzearen oinarrizko kurrikuluaren 4. maila arautu du Jaurlaritzak. Helduen euskalduntze alfabetatzeak eta oro har gizarteak euskararen laugarren maila lortu ahal izango dute, Kultura Sailburuak maila horri dagozkion eduki eta ebaluazio-irizpideak onartu ondoren. [Erabili.com berriak]

Maila gorenenera ailegatu ote gara?

Erabili.com-ekoek izenburu deigarria jarri diote albisteari bada. Orain arte euskara ikasleentzako erronka sorta zirudiena, euskaldun guztiontzako erronka bihurtu daiteke. Euskaraz ondo, zuzen eta egoki jarduteko gauza garela ez ezik (jakina), elegante ere jardun dezakegula frogatzeko proba edukiko dugu.

Zertifikazio berriarekin barik, alderdi didaktikotik euskara irakasleontzat erronka berria eta interesgarria zabaltzen da. Programa berriak diseinatu eta burutu, materialak egokitu,... 4. maila honetarako egin diren ekarpen didaktikoak ere ikusteko parada eduki dut: testu-arkitektura, genero testualak, edukiak zehazteko jardunbide eta taxonomia berriak (orain artekoaren aldean behintzat) boteprontoko akordatze arin baten. Pello Esnal eta Lurdes Elosegik Hizpide 57an plazaratu zituzten ildoetatik jo dute eta 4. maila honetarako ez ezik euskalduntze prozesu guztian ere baliabide eta jorratzeko moduko ildo gehiago dauzkagu. Baten bat hauen inguruan lanean hasi da dagoeneko.

Dena dela, HABEren adierazpenetan ikaslearen motibazioa eta parte hartzea ezinbestekotzat jotzen da. Gaur egun gizartean euskara haraino lantzeko halako grina zabalik badago? Motibazio instrumentalak adore nahikoa emango ote du? Tituluen amuak noiz arte iraungo du euskarak benetako indar soziala hartu arte? Agiri gehiago ezartzea nahikoa ote da euskalduntzeari behar den moduko sakada emateko? Zerbait gehiago behar delakoan nago, CACA zertifikatuarekin akordatu nahi ez badugu behintzat.

Legebiltzarrak eta parlamentuak

Parlamentu bitatik etorri zaizkigu gaur euskararen inguruko albisteak. Europan euskara, katalana eta galegoari itxi dizkiete gaur bertako Parlamentuko ateak. Eusko Legebiltzarrean, berriz, sozialisten legez besteko proposamena aprobatu da aho batez edo. Eta zer eskatu da? Euskara ikastea erraztea, hizkuntz-eskola moduko sistema batez, matrikulen doakotasuna,... baita debaldeko barnetegiak ere.

Duela aste batzuk auzoko lagun batekin berbetan, erdalduna hura (hemengo gehienak lez), euskararen kontua irten eta hark (30 urte ingurukoa) honekin daukan moskeoa azaldu zidan. Hara, beraren anaia gazteak euskaraz daki, eskolan ikasi du, hogerleko eta eurako bat ere pagatu barik. Berak, ostera, ez eskolan, ez inon, kurrela klaseko jendea, eta dirutan halako larri ez badabil ere, inoiz ez ei da euskaltegian matrikulatu anaiarenarekin daukan moskeoagatik. "¿Y yo por qué tengo que pagar?" Laguna ez da batere euskararen kontrarioa, alderantziz, pentsakera abertzalekoa, sano. Minduta dago kontu honekin bada. Nik ez nuen jakin zer esan, kontuari ez nion ez orduan ez orain justifikatzeko modurik topatzen, eta neure burua eta honetan gabiltzanok zuritzea  burutik pasatu ere ez. Inpotentzia eta mozolo-aurpegiaren arteko zerbait.

Ez dakit Gasteizen erabaki denak zer bide egingo duen -ez nuke esango urrun egingo duenik- baina gustura kenduko nuke mozolo-aurpegikera hau.