Bertan Bilbo!

Ez da gauza ona izaten norberaren parrokiako kanpaiak baino ez entzutea, baina bilbotarroi, gure parrokia katedrala izanda gainera (a, hori ez da?), hainbeste kritikatzen (eta gorrotatzen) zaigun harrokeria puntu hori lantzean behin berreskuratzea ez zaigu txarto etortzen, San Antoneko zubiaren ingurutik hasita zortzi mendetan zehar gorpuztu den inperioko seme-alabok geure nortasun guztia galduko ez badugu behintzat.

Bertan Bilbo! hizkuntz eskakizunetako probetan galdetzen ez diren esamolde horietako bat da (nik dakidala behintzat, baina kontuz!). Gauza handi baten aurrean botatzen ei da, Bizkaian edo Mendebaldean erabilia dirudienez.

Eta Bertan Bilbo Aitor eta Pedro Zuberogoitiak atondu duten liburuaren izenburua ere bada. Artxanda eta Pagasarriren arteko troka eta bazterretan XX.mendean euskalgintza zer eta non izan den laburtu digute hirurehun eta hainbat orrialdetan.

Gustura irakurri eta hainbat gauza jakin ditut horrela neuk behintzat, gure aurretik asko izan direla, eta gaur egunekotzat ditugun kezka asko ez direla berriak, besteak beste.

Gauza jakina da beharbada "euskaltegi" hitza Bilbon sortu zela 1980en hasieran. Imanol Berriatuak hala bataiatzea gomendatu zien orduan hemen eratu ziren euskara ikasteko zentro berri profesionalizatuei. Helduen euskalduntze-alfabetatzearen plaza nagusia izan da Botxoa urteetan seguruenik, eta 1960tik aurrrerakoak kontatzen dituzten pasarteak (Xabier Peña, Euskalduntzen, Jalgi Hadi, Imanol Berriatua...) irakurtzea gomendatuko nioke HEAn diharduten edo jarduteko asmoa duten guztiei.

Edozelan ere, irakurritakoen artean deigarrienak, ezezagunenak eta aipagarrienak XX mendearen hasierakoak egin zaizkit. Bilboko institutuko euskara katedratik hasita (Azkue, Arana eta Unamonoren lehiarekin hasi zen hura), gerra aurreko mugimendurainokoak: Euzkeltzale Bazkuna, Emakume Abertzaleen Batza eta enparauen lana.

Jakin dut adibidez orain lan egiten dudan lekuaren ondo-ondoan, Bidebarrieta eta Txakur kaleen izkinan 1930 inguruan Euzko Gaztedijak euskara sustatu eta ikasteko zentro sendoa atondu zuela. Ehundaka ikasle eta egundoko giroa ei zebilen han, hitzaldiak, kantuak... Hemen ondoan, berton Bilbon.

Eta Bilboko institutuan eskolak eman zituen Joseba Altuna irakaslearen aipamen honek harritu nau, haren "modernitateak" gehien bat:

Mi opinión es que estas clases deberán ser esencialmente prácticas, haciendo porque de ellas salga el alumno todo lo euzkeldun que sea posible.

A este objeto hay que procurar no abusar de términos gramaticales y hacer que el alumno empieze a pensar y hablar en Euzkera desde el primer momento.

[...]

El profesor deber poner un gran empeño en hacer agradable el tiempo de clase. Hay que instruir deleitando. Ni mucha gramática ni mucha rigidez. El éxito de una clase de Euzkera puede depender de ello.

Este ha sido el sistema implantado y seguido por el suscrito en las escuelas municipales de Bilbao y puede vanagloriarse del éxito obtenido.

(Joseba Altunak 1920an Bilboko institutuko euskara katedraren deialdira aurkeztu zuen "Programa Razonado".)

Bertan Bilbo hemendik aurrera ezagunagoa izatea mereziko duen esamoldea dela uste dut. Ezta?

PD: Bihar, ekainak 25, Zuberogoitia anaiak izango ditugu Txurdinagan liburuaz solasean eta Mahatserriko Irakurlearen Tartearen 50. saioa ospatzen, Julen Gabiriak aurkeztuta (honek ondo ezagutzen du esamoldea). Mahatserri partera zaudete gonbidatuta beraz.