baliabideak

Idiomato: hizkuntz irakaskuntzaren Zabaldu

Honez gero gehienok ezagutuko duzue Zabaldu.com. Badakizue, erabiltzaileek sarean aurkitu dituzten gauza aipagarriak bidaltzen dituzte eta beste erabiltzaileen balorazioekin gehiago edo gutxiago zabaltzen dira. Sistema hau ingelesezko Digg-ek ipini zuen martxan, eta kasu gehienetan arrakastatsu suertatu da.

Hizkuntza desberdinetan egin dira bertsioak, Zabaldu.com daukagu euskaraz, eta inguruan hauek besteak beste: Scoopeo (frantsesez), Meneame (gaztelaniaz), La tafanera (katalanez), Chuza (galizieraz)...

Digg tematikoak ere eratu dira, adibidez gaztelaniazko Docencia.es, hezkuntzaren inguruko gunea.

Lehengo egunean nodos_ele blog kolektibo berriaren bidez halako digg tematiko berriaren albistea heldu zitzaidan, Idiomato.

ESL (English as second language, Ingelesa bigarren hizkuntza bezala) ikasleentzako direktorio soziala izateko jaio da, baina ingelesa ez ezik hizkuntza hauetarako ere egin dituzte atalak: gaztelania, alemanera, portugesa, frantsesa eta txinera. Other languages atala dago gainera, bestelakoak sartzeko.

Abian hasi da gunea eta momentuz gutxi baina denerik aurkitzen da: ikasmaterialak, podcast-ak, ariketak, blogak, eta artikuluak markatu dituzte erabiltzaileek.

Hemen berton aspaldian egin dugu berba euskara ikastearen inguruan baliabideak zabaldu eta sozializatzeko plazen beharraz, Karrajuan esperimentu pare bat ere egin dugu. Ekaineko BBB hartan ere honetaz jardun genuen (bide batez, hurrengoa noizko?).

Digg estiloko gune hauek normalean nahiko aktiboak izaten dira. Interesgarria dirudi euskara ikastearen inguruko halako gune bat. Ezta? Sarean markatzeko eta komentatzeko generoa egon badago.

Santurtziko Udal Euskaltegia: webgunea berritzen

Santurtziko Udal Euskaltegikoak bereziki aktiboak ditugu gure sektore honetan, didaktika zein teknologia alorretan. Eta abuztuan geldirik ezin egon eta webgunea berdiseinatu egin dute.

Aurrekoan atari osoa antolatzeko Moodle erabili zuten. Orain Joomla CMSa erabilita berdiseinatu dute, atariaren sarrera gehien bat. Moodle Ikasgela birtualerako kontserbatu dute.

Oraindik berregokitzapena amaitu barik dagoela dirudi, haren albiste ematen dute, baina labur-labur. Hala ere nobedade batzuk ikusi ahal dira. Albistegi ezberdinak atondu dituzte: euskaltegia, ekitaldiak, ikastaroak eta azterketak eta deialdiak. Inkestak ere jarri dituzte. Interesgarriena proiektuak atalean dugu, didakteka atalean hain zuzen ere. Bertan sartu eta wikia dela konturatuko gara. Honela azaldu dute sarreran:

Didaktekaren helburu nagusia euskara-irakasleen esku era guztietako materialak uztea da, teoria eta hausnarketa uztartuz hezkuntza-praktika mesedetzeko asmoz. Horretarako, euskara irakatsi eta ikasteko tresnak, baliabideak eta dokumentazioa era sistematikoan eta kolaboratiboan bildu eta sailkatu nahi ditugu.

Euskara irakasleontzako baliabide bilduma egin nahi da dirudienez, era kolaboratiboan. Dagoeneko material batzuk jarri dituzte eskura. Erabili duten software-arengatik (Mediawiki), euskalduntze-alfabetatzearen wikipediaren traza hartu dakioke.

Gure sektorean kolaborazioa eta han-hemen dihardugunon parte-hartzearen beharra sarri azpimarratu dugu hemendik ere. Seguruenik horretara heltzea tresna eta teknologiatik haragoko arazoa ere bada. Kolaborazioa suspertzeko harremanak eta ohiturak zabaltzearena adibidez.

SUEkoen proiektu honi jarraitu egin beharko zaio beraz.

BBOren haritik, ideiak

Lehengo astekoan ideia batzuk bota ziren han eta hemen. Funtsean, Josuk ederto laburtu duen legez, adar bi: Ikasleei begira zer? Eta irakasleoi begira zer?

Ideien bila hasita, saiatuko naiz inspirazio iturri batzuk zerrendatzen: aukerak, ereduak, tresnak....Zeuek osatzeko edo borobiltzeko.

Ikasleek zer behar/nahi lezakete?

Bi gauza posible: ikasteko baliabideak eta praktika.

Ikasteko baliabide iturri oparoa daukagu Ikasbilen adibidez. Ikasleak zer gehiago, edo beste zer behar luke? Ez dakit galdera honi argi erantzuten. Ikasleren bat badabil hemen inguruan berak pistak ematea eskertuko genuke. Interneten zeren bila ibiltzen zarete?

Pista modura edo, Karrajuan berton klaserako baliabideak atalean EGA eta ariketak dira gehien bilatzen direnak. Ez dakit bilatzaileak ikasleak ala irakasleak diren hala ere.

Praktika bideratzeko sare sozial moduko batzuek funtzionatzen dute beste hizkuntza batzuk praktikatzeko. Hemen dauzkazue nik orain arte del.icio.us-en batu ditudanak. Euskara praktikatzeko ere balio dezakete? Nire ustez hortik pista asko hartu daitezke, eta praktika eta hobeto dakienarekiko komunikazioa izan daitezke ikasleen eskakizunak.

Irakasleak

Irakasleok "klasean zer egin?" galdera hori sozializatzeko bideak aurkitu behar ditugula, eta lehengoan formatoei eta behar izanei buruz bota zirenak aintzat hartuta.

Norberaren materialak zabaltzeko bideak

Testuak. Bota dezagun gehienok testuen edizio eta maketazio programak erabiltzen ditugula: Word, Open Office edo, ausartenen kasuan QuarkXpress edo Freehand-en moduko maketazio eta diseinu programak. Sortzen diren artxiboak ez dira sarean argitaratzen errazak, html-ra ekartzea konplexua izan daitekeelako, edo artxibo handiak sortzen direlako. Horrezaz gainera, paperean inprimatu behar izaten dugu gehienetan. Bide posibleak:

• Testu horiek PDFra ekarri. Gehien bat maketazio programa konplexuekin egindakoak. Horrela formatu bateragarritasuna ziurtatuko genuke. Hala ere, editatzeko aukera asko ere galtzen dira. Honetarako baina, oso soluzio interesgarria Scribd izan daiteke. PDF fitxategiak gorde, erakutsi eta .doc formatuan jaisteko aukera ematen du. Hau editatzeko edo moldatzeko moduak izan daiteke, egia da konbertsioan irudiak galtzen direla, baina testuak nahikoa ondo eskuratu daitezke horrela. Scribd-en aukera interesgarria bestalde, fitxategiak blog edo webgune batean txertatzearena da. Eta, zer esanik ez, word dokumentuak ere konpartitu daitezke han.
• Dokumentuok sarean eskura ipintzeko, bestalde, disko gogor birtualak ditugu ugari han eta hemen. Ale pare bat botatzearren: box.net, xdrive, fabrik... Askoz gehiago daude, eta guztiek ematen dute aukera fitxategiak konpartitzeko. Beraz, ez dut uste, zabaldu nahi izanez gero, geure testuak (materialak, ideiak...) zabaltzeko oztopo handirik dagoenik.

Media fitxategiak. Audio eta bideo fitxategiekin egiten dugu lan gero eta sarriago. Kasu honetan, beharbada, arazo larriena ez da izaten sarean nola konpartitu, disko gogor birtualek honetarako aukera ere ematen digute adibidez, edo P2P sareek ere bai, zer esanik ez podcast-ak egiteko zerbitzuak. Hori fitxategiok dagoeneko nonbait gordeta ez daudenean (Ikasbilen adibidez).

Hala ere, kontuan hartuta, gaur egun oraindino teknologiaren bidezko ikas-ereduak (autoikaskuntzaren ingurukoak adibidez) ez direla ohikoena izaten, arazoa eskola presentzialean erabiltzeko orduan etortzen da. Audio fitxategiekin egia esanda, ez da arazo handirik izaten, mp3 formatua zabaldu denetik sarritan kopiatu baino ez da egin behar izaten. Bideoa izaten da konplexuagoa. Youtube-ren moduko guneetatik bideoak jaistea, oraindik orain, ez da samurra izaten, eta klaseratzea gatxagoa, kalitate minimo batekin behintzat. Konponbide posibleak:

• Ordenagailu eramangarriak erabiltzea. Edukiz gero errazena, baina badakit hau oraindik ez dagoela guztion eskura. Gainera, ordenagailu eramangarrien pantailak ez dira izaten hamabost lagunek batera ikustekoak. Eta bideo-proiektorea ez dago oraindik euskaltegi guztien horniduran sartuta.
• DVDak erabiltzea. Edizio lana egin behar da, eta, denboran baino ez bada ere, luze jotzen du eta, gainera, abilidade tekniko apur bat behar izaten da. Egin ahal da, baina konplexu samarra suertatu daiteke.

Ez zait soluzio errazagorik bururatzen bideoak zabaltzeko. Ez da arazo samurra, baina, egia esanda, beharbada, hain larria ere ez da, jakinda, adibidez, dagoeneko badabiltzala bideo bildumak euskaltegietan (Ikasbilena kasu). Beharbada bideoak ikusteko modua aldatuta ere aukera berriak zabaldu daitezke, hau da, taldekide guztiek ikusi behar dute bideoa elkarrekin eta aldi berean derrigor? Ez dakit ba, beste aukerarik?

Laburbilduz, irakasleok konpartitzeko uste dut baditugula aukerak eta tresnak sarean. Akaso arazo handiena gure ideiei eta jarduerei forma emateko eta zabaltzeko lana hartzearena izan daiteke. Motibazio hori emateko seguruenik, sareak (irakaslearena, ez sare informatikoak) zerbait aportatu behar dio norberari: tresnak, baliabideak, egin duena hobetzeko ideiak, talde-sentimendua, edo, besterik gabe, bere lanagatiko eskerrak.

Atsotitzak lantzeko ariketak (IKTeroak)

Euskaljakintzan ariketa sorta berria paratu du Maite IKTeroak. Atsotitzak lantzekoa berau. Atsotitzak eta esamolde finkatuak esateko orduan erdarara sarri jotzen dugula ikusita 24 ariketa prestatu ditu Hot Potatoes erabilita. Eta ohi duen bezala, guztion eskura eta bistan jarri dizkigu. Ariketak eta klasean erabiltzeko prozedura, biak.

Estekak:

• Atsotitzak lantzeko ariketa sorta: aurkezpena eta prozeduraren azalpena (IKTeroak)
• Euskal atsotitzak: ariketak eta iturriak (Euskal Jakintza).

Karrajuko baliabideak atalean ere zenbait iturri dauzkagu markatuta, osagarri modura erabili nahi badituzue:

• http://karrajua.org/esaerak
• http://karrajua.org/esamoldeak

Eguneraketa:

Blogetan ere topatzen dira atsotitzen bildumatxoak, eta iruzkinak, adibidez:

• Pello Zabalaren blogean, eguraldiari buruzko atsotitzak ekartzen ditu sarri: hemen eta hemen adibidez.
• Jabi Zabalaren Sarean.com-en emakumeei buruzko bilduma hau daukagu.

Korrika15: euskaltegietarako atazak

Korrika gora eta Korrika behera, klaseak aurrera jarraitzen du. Eta AEK-koek hori aintzat hartuta Korrika sasoian klasean erabiltzeko ataza sorta plazaratu dute.

Korrikaren webgunetik jaitsi daitezke pdf formatuan. Hauek dira:

Euskaltegietako Atazak

Hona hemen Korrika dela eta AEK-ko materialgintza lantaldeak sortu dituen atazak. Maila guztietarako lanak eskaini nahi dizkizuegu, eta horretarako aukeratu ditugun gaiak honako hauek dira:

• Korrika 15en hasiera eta amaiera lekuak : "Karrantza aldean, 3. maila", "Iruñea, 1A maila" eta "Euskara Nafarroan, 2. maila".
• Korrika 15en kanta eta omenduak : "Heldu Korrikari, 2. maila", "Euskararen transmisioa, 1B maila" eta "Sexismoa hizkuntzan, 2. maila".
• Korrikari buruzko bestelako kontuak : "Korrika irudietan, 1A maila", "Zer da Korrika?, 1A maila", "Korrikaren alde ezkutua, 1B maila", "Euskaldun berriak, 1B maila", "Euskarari bai, 2. maila", "Korrika

Eskola mundukoek gogoratu zuentzako ere badaudela Korrikaren inguruko adin eta maila desberdinetarako unitate didaktikoak.

Estekak:

• Euskaltegietako atazak
• Eskolarako unitate didaktikoak

Itzulpen saila: Talde dinamika hizkuntz-ikasgelan

HABEren Itzulpen Saila bildumaren azkenengo alea heldu zait: Talde-dinamika hizkuntz ikasgelan, Zoltán Dörney eta Tim Murphey dira egileak, eurek dioten legez, Britainia Handian bizi den hungariarra eta Ekialde Urrunean bizi den amerikarra. Uxoa Larramendik itzuli du.

Liburuaren helburua sarreran diotenaren arabera, talde-dinamikaren pintzipioak hobeto ulertzeko aukera ematea da, era praktiko eta, aldi berean, sistematiko baten.

Jatorrizko bertsioaren informazioa:

• Group Dynamics in the Language Classroom (Cambridge.org) 
• Group Dynamics in the Language Classroom (Cambridge Language Teaching Library). Amazon

Euskara ikasteko podcast-ak

Atzo zabaldu.com-era albiste hau bidali zen:

Hizkuntzak ikasteko podcast-ak

Albisteak Open Culture webgunean argitaratu duten zerrenda bati egiten zion erreferentzia. Hizkuntza ezberdinak ikasteko (arabiera, txinera, ingelesa, gaztelania,...) sarean aurkitu daitezkeen podcast-en zerrenda azken baten.

Euskara ez dago zerrendan, seguruenik hizkuntza txikiak aintzat hartu ez direlako, baina egia esanda, egon ere ez nuke esango halako podcast pedagogikorik asko dagoenik. Joxe Aranzabalek mezu honetan irratiengatik dioena beste hainbat arlotara zabaldu daitekeela uste dut. Zer daukagu bada euskaraz?

Irrati emisora batzuek podcast-a prestatuta daukate aspaldion. Karrajuaren jarioetan pare bat dauzkagu sartuta: Bilbo Hiria Irratia, Irratia.com eta Info7, hauezaz gainera saio pare bat egon da informatika munduan. Zerbait badago dokumentu mailan, entzungai-iturriak alegia.

Open Culture-n zerrendan agertzen direnak hizkuntza ikasteko blogak dira eta horretara enfokatuta daude hala ere, ez dira dokumentu hutsak, hizkuntza horiek ezagutzeko eta batez ere entutezkoaren ulermena lantzeko audio-materialak dira.

Pentsatzen hasiz gero, gurean ez daukagu halako askorik. Ikasbil-en entzungai bilduman Euskadi irratiko grabazioak eskaintzen dira, baina ez da haientzako jarduera didaktikorik eman ohi. Bestelako atazetan lantzean behin agertzen da entzungairen bat. Ahalegin bat agertu da duela gutxi Gizon arruntaren bloga sortu berrian, halaxe aitortzen zuten hasierako post-ean behintzat. Eta entzungaia-bideoarekin hornituta ikas-jarduera proposatazen duten mezu pare bat agertu dira dagoeneko.

Podcast-a gauza oso berritzailea eta konplexua iruditu dezake lehenengo baten, niri ez zait hainbesterako iruditzen. Azken baten audio-blog edo audio-jarioa dela esan daiteke.

Entzungaiak rss modura publikatzen dira eta ordenagailuarekin zein bestelako tresnekin (ipod,...) jarraipena egiten zaio. Webgune edo blogarekin osatu daiteke eta halako multimedia gunea sortu dezakegu. Eta zer diferentzia dago orduan Ikasbil-en bildumarekin adibidez. Nire ustez asko ez, publikatzeko eta erakusteko modua akaso. Baina hor egon daiteke klabea. RSSa edo blog-en moduko publikazioak entzungaiok denboran antolatzen eta jarduera didaktikoekin osatzeko aukera interesgarria eta erraza eman dezakete klaseak antolatzeko edo norberaren audio bildumak osatu eta konpartitzeko.

Boteprontoan ez dirudi beste munduko ezer, baina buelta pare bat emanez gero jorratzeko moduko aukera interesgarriak zabaldu daitezke. Begiratu adibidez gaztelania ikasteko podcast honetan entzungaiak material osagarriak saltzeko zelan erabili duten.

Aurreko baten saiatu nintzen Ikasbil-eko entzungaiekin podcast-a osatzen eta huts egin nuen, baina hemen dauzkat entzungai batzuk eta saiatuko naiz beste zerbait egiten. Ea denbora apur bat hartzen dudan.

Landakoko osteratxoa

Osteratxoa egin nuen atzo Durangora, arina, Raid bat esango nuke. Joan, nahi nuen liburua erosi, pabilioiko kale guztiak bizkor patruilatu eta buelta.

Gauza asko daude han, baina gure arlokoetan saiatu naiz arreta jartzen. Euskalduntze-alfabetzearen inguruan zer dago berria? Eta egia esanda, ezer gutxi. Stand-etan fijatu naiz gehien bat. IKArena lehenego, IKAren material ezagunaz gainera arauen gaineko liburu pare bat (lehendik ezagutzen ez nituenak). HABErenean atera dituzten azkenak azpimarragarri: Osatuz eta Dendaketan. AEKrenean gauza handirik ez, Aizu!-ren 25 urteurreneko ale berezia eta Korrikako materiala. Beste stand-etan sakabanatuta gauzatxo bat edo beste ikusi ditut: Mendebalde Elkartearen goi-mailarako materialak, Labayrurenean zerbait, eta beste batzuetan hizkuntzaren inguruko liburuak... Bestelako argitaletxeen stand-etan hizkuntzari buruzko libururen bat.

Ez dut Landako guztia zehatz-zehatz arakatu, bisitaldi arina baino ez, esan bezala. Horrela ikusita, pentsa daiteke euskalduntzearen munduan ez dela gauza askorik argitaratu azkenotan. Argitaratzen ez bada, ez dela ezer egin ere pentsa dezake baten batek gainera. Lehenengoa egia izango da, baina bigarrenaren moduko ondorioak ateratzea oso arriskutsua da. Euskaltegiak, batzuek Landakon stand-a ipini arren, ez baitira argitaletxeak azken baten.

Durangoko azoka honetaz anekdota tontoa, kartela. Ongi etorri=felpudo txiste zaharrarekin akordatu naiz. Ona kartela bestela.

Tira ba, trenera joan naiz erosi dudan liburua irakurtzera.