korrika

XXI. mendeko ikaslea

Bufa! Ia urtebetea joan da hemen azken mezua idatzi nuenetik. Blogari karneta kentzeko iraungitzet datatik gertu egon behar da hori. Eskerrak zerbait idazteko aitzakia-motiboa-arrazoia eman didatela Argiako lagunek.

Askok jakingou duzue urte sasoi hau AEK-n lan egiten dugunontzat Korrika sasoia dela, eta hortxe ibiltzen gara gauza batekin ez bada beste batekin endredatuta.

2013 honetan pentsatu genuen Korrika Kulturala deitzen den horren barruan euskara ikastea eta irakasteari buruzko programa bat sartzea, "Euskara ikasi XXI. mendean" leloa hartuta lau mahai-inguru (edo tertulia) eta irakasleon topaketa bat antolatu dugu.

Mahai-inguru horietako bat "Nola ikasi" zuen izenburua, asmoa datozen ikasteko eta irakasteko erak identifikatzea eta geure lanera hausnarketa hori nolabait ekartzea.  Gonbidatuak Abel Camacho, Ainhoa Ezeiza, Maite Goñi eta Josu Perales, moderatzailea mezu hau sinatzen duen hau berau. Otsailaren 14an Gasteizen batu eta hantxe jardun genuen. Hemen behean duzue zuzenean egin zen grabazioa (soinua ez da ona, baina testigantza behintzat geratu da).

Saioak Twitter-en eduki zuen isla, nola ez! Storify honetan bildu ditut batzuk.

Honezaz gain, saioaren harira, Abel Camachok bere blogean batu eta azaldu ditu han esandakoak:  Euskara ikasi XXI: mendean (Ireki)

Dena den, oraingoan ez naiz idaztetik libratu, Argiako lagunek mahai-inguruaren laburpena eskatu zidaten Termometroa atalerako, eta hala publikatu da 2.359 zenbakian: Nola, noiz, non, norekin... euskara ikasi?

Kazetari fidagarria izan ez eta norberak akorduan (eta bideoan) geratu zaiona bildu eta paratu du. Hemen daukazue neure kronika-edo Argian publikatu den modura:

XXI. mendeko ikaslea

Atzera begiratzeko unea ohi da omenaldia, omenduaren merituen memoria ekartzeko unea. Gu, berriz, gerora begira joan ginen omenduaren bila, neguko ostegun batean, arrastian Gasteizko Kutxin ezagutu nahi izan genuen Korrikaren omendua: euskara ikaslea. XXI. mendeak ekarriko digun euskara-ikaslearen erretratuaren bila abiatu ginen bada.

Soslai hori zirriborratzen laguntzeko lau marrazkilari batu genituen: Josu Perales, Maite Goñi, Ainhoa Ezeiza eta Abel Camacho, eta galdera hauen bueltan jarri genituen marrak ehuntzen: Nola ikasiko da euskara XXI. mendean? Nolakoa izango da euskara ikaslea? Zer egingo du? Zer eskatuko du?

Handik ordu pare batera ez geneukan argazki garbirik, ezta erretratu robot baliagarririk ere, bai ordea marra ugari, nork bere irudia egiteko adina. Hona hemen utzi zizkiguten marrak eta borroak. Hartu nahi dituzunak eta egizu zeure marrazkia.

Gomendatu zigun Josu Peralesek ingelesa ikasten duenari erreparatzeko, hizkuntzak ikastea ingelesa ikastea da batik bat gaur egun munduan, eta hortik datoz gero datozen gehienak, euskara-ikaslearen soslaia ere bai agian. Dena den, gurera ere begiratzeko abisua egin zigun: euskara praktikatzen ari diren mintza-berba-solaslagun horiek guztiak oraina ez ezik geroa ere izan daitezke. Hizkuntz-ikasleen artean gero eta gehiago apreziatzen (eta ordaintzen) da ikasi nahi den hizkuntzako solaskidea. Hezur-haragizko irakaslea ez da galduko baina ekosistema horretan bizi beharko du.

LED pantaila batean hasi zen Maite Goñi marrazten, makinen clip art-ak, zuzentzen duten makinak, gurekin hitz egiten duten makinak, baina aldi berean milaka gauza egiteko aukera ematen diguten makinak ere badira: hainbat lagunekin gauzak egin eta jarduteko, hamaika mila irakasle aurkitzeko, baita hamaika irakasleren lana egiteko ere, edo irakasle baten lana hamaika aldiz egiteko.

Pintzel iluna hartu zuen Abelek orduan. Pintura geruzatxo bat baino ez ei zaie eman hainbat gauzari, eta geruza horren azpian aspaldiko horma dugu nonbait, betiko edukiak, betiko bideak nagusiki. Ikasleak berriz baditu hainbat gauza lehen ez zituenak: testuak, materialak, aukerak... horiek guztiak kudeatzen trebatu behar da etokizuneko ikaslea: bere prozesua gidatzen eta ebaluatzen. Etorkizuneko ikasleak gero eta botere gehiago izango baitu.

Tonu biziagoetara egin zuen salto Ainhoa Ezeizaren paletak. Marrazkia mihisearen mugatik harago eroatea aldarrikatu zuen, ikaskuntzaren alderdi informalera, eta batez ere sozializaziora. Hizkuntza sozializatuaz ikasten da eta ikasiko da, eta sare sozialak behar dira, Interneten eta porlanezko munduan, bietan. Akaso ikasleen sareak eraiki beharko dira, une honetan faltan-edo sentitzen direnak, izan ere, euskaldunok gutxi izan, baina sareak erraz ehuntzen ditugu.

Bi orduren buruan etorkizuneko irakaslea hasi da agian bere burua ere zirriborro horiekin marrazten.

Eta pentsatuko du igoal batez ere ikaslearen solaskidea izan beharko duela, edo harentzat komunitate baterako zizerone lanak egin beharko dituela. Hizkuntza pertsona horien zer egin eta harremanetan kokatu behar duela ere pentsa dezake. Hizkuntzari forma barik zentzua eman behar diola ondorioztatuko du baten batek.
Pentsatuko dute beste batzuek makinek lekua kendu ez diezaieten borroka egin beharko dutela. Makinak gobernatzeko modua topatu beharko dutela beste batzuek. Baten batek makinari lan astunak nola eman pentsatuko du bitartean. Inguruan dituen makinei probetxu nola atera beste batzuk. Makinatzen denak.

Ikaslearekiko erlazioaz hasiko dira pentsatzen, euskaltegitik kanpora hedatuta marraztuko dute batzuek: sarera edo kalera. Beste irakasle batzuekin konpartituta ikusiko dute beste batzuek euren burua. Eta ikasleak boterea hartuta irudikatuko dute batek baino gehiagok, zer eta nola ikasi nahi duen argi, ebaluatzeko gai ere bai, irakaslearekiko menpekotasuna galduta neurri handi batean.

Dena orain bezalaxe ikusiko dutenak ere izango dira, horrela nahi dutelako batzuek edo geroa dagoeneko hemen dagoela ikusi dutelako beste batzuek.

Kutxira irten eta neguko zeru beltzari begira geratzea nahiago du baten batek, bere marrazkiaren tonu nagusirako aproposa. Beste batzuek berriz, ostegun gauean Kutxin irribarrez dabiltzan gazteen aurpegietatik aukeratuko dute euren erretraturako aurpegia.

Argazkiak

Badakit apur bat kaparra nabilela Korrikarekin egunotan, munduan besterik ez balego edo. Bihar gaia aldatuko dut, zin dagizuet. Bitartean gauza pare bat nahi nuke esan.

Korrika hau inoiz baino grafikoagoa da komunikazioari dagokionez. Karrerako ekipoari esker Flickr-en bidez egunero argazki partida handia daukagu errepidean zer-non dabilen ikusteko. Ikusi bai, ikusi dute batzuek. Eta ikusi dutena gustatu ez.  Haien gustukorik ez dut uste han topatuko denik baina.

Ez nau harritu Nafarroako Gobernuaren erabaki horrek, egia esanda ez nuen neuk ere gustuko ezer espero handik. Argazki kontuak denak hala ere.

Euskaltzale batzuk ere argazki kontuengatik kezkatuta era berean. Eta...

Erreibinkazioa, aldarria... sano irteten dira berbok Korrika dela eta ez dela, eta sano nahastu/batu batzuk eta besteak ere bai.  Erreibindikazioa, aldarria, eskakizuna, salaketa... amorrua, etsipena, haserrea islatzen duten berbak izaten dira horiek guztiak.

Argazkiak ikusten ibili naiz. Ostegunetik honakoak. Gehien agertzen diren elementuak: petoak, lekukoa eta... irribarrea. Karreristak ez dabiltza negarrez, lekukoarekin batera irria pasatzen diote elkarri, pasatzeko desiatzen daudela esango nuke, irria hedatzeko. Korrikan hitz gutxi egiten den arren, euskarak transmititu egiten ditu sentipenak.

"Ongi etorri" dio aurtengo leloak, eta hori nahi du Korrikak akaso. Elkarri ongi etorri eman. Ongi etorri lagunari, etorri berriari, aspaldian etorritakoari, hemen betik egon denari, hemen inoiz izan ez denari. Ongi etorriaren irribarrea ikusi dudala uste dut.

Eta goiko italiarren eta beheko andre honen irribarrearekin geratzen naiz. Askoz gehiago motibatzen naute irribarreok gobernante batzuen okurrentziek eta geure arteko riki-raka tradizionalek baino.

Askori Korrikak hemendik aurrerako erantzunkizuna ekartzen digu, eta hari ekiteko adorea irribarre horiek ematen digute, lagunok.

PD. Eskerrik asko karrerako argazkilariei hainbeste irribarre ekartzeagatik.

Zainzurien festibala

 Ebrok ureztatuta, Tuterako zainzuri eder horrek beste hainbat errekaren urak hartuko ditu hamaika egunetan. Apurka-apurka landu diren zainzuri-sail asko bistaratuko dira egunotan han-han-hemenka Tuterako lehengusuaren bisitarekin. Latorriak babestutako esparrago asko ere zabalduko dira ospakizun handietan legez, eta munduan esparrago zuri potoloez gainera esparrago berde-freskoak ere badaudela ikusiko dugu.

Zainzurien festibal hori nondik ikusi eta non erakutsi ere izango dugu.

• www.korrika.org
• www.twitter.com/korrika
• http://euskaltube.com/korrika16
• http://www.flickr.com/photos/korrika16
• www.youtube.com/korrika16
• http://vimeo.com/channels/korrika16

Horiek denak ikusteko izango dira, baina norberaren uzta erakusteko parada ere badago:

• Euskaltubek zabaldu duen korrika16 kanala.
• Eta blog, mikroblog, sare sozial, argazki eta bideo-biltegietan eta etiketatu ahal den guztian korrika16 etiketa erabili. Honelako inbentoen bidez egin ahal izango zaio jarraipena zainzurien erakustaldiari.

Zainzuria abian da laster. Ura beharko du, bai, baina gogoratu: udaberrian ortuan ildoak, kanalak eta iturriak atontzen dira uzta oparoak jasotzeko, derrepentean datorren uriola ez dakigula errekan behera joan.

Zainzuriak bistan bai, eta aitzurra eskuan.

Irudia: Montxo Berrian.

Beretaren abizena

Bidaia intimoak: trailerra from korrika on Vimeo.

Korrikaren ebentoak hasi direla jakin duzue honez gero, atzo edizio honetarako egin den Bidaia intimoak filma estreinatu zen Bilbon. Lau pertsonak euskara bizi nahi duen herrira egin dituzten bidaiak, ikasleak azken batean. Kontxole! Ea zer dioten, ikasle jendeak dioena entzuteko aukera gutxi eta zineman gutxiago, joan egin beharko da (ez, AEKn ez gaituzte joatera derrigortu, Artezkaritzak ez gaitu hainbeste "arteztu" oraindino).

Dokumentala ei da generoa, protagonistak ez dira pertsonaiak, pertsonak baino. Euren bizipenak kontatzen dizkigute bakoitzaren ibilbidearen mapa moduko bat egiten den bitartean. Euskararekin egin duten ibilbidearen mugarri garrantzitsu bakoitza puntu bat eta izen bat (bide batez, ideia ona begitandu zait ikasleekin egiteko, euskararekin izan duzun harremanaren une inportanteenei izena ipini eta mapa egin. Biografia linguistikoa egiteko modu grafiko eta atsegina nonbait).

Lau istorio beraz, batetik euskara txikitan galdu eta gerora berreskuratu zuten bi lagun: Mixele lapurtarra eta Jesus Mari ermuar-gasteiztarra; bestetik, Euskal Herritik kanpotik etorritako lagun bi: Rami tuareg-a eta Tereixa galiziarra, amodioak eta Ruperren kontzertu batek bertoratuta, hurrenez hurren.

Kanpotik etorri eta euskara ikasten duen jendearen istorioak entzuten-irakurtzen ohitu gara, azken urteotan gehien bat. Inoiz esan dugun legez hedabideetako jendearentzat erakargarriak izaten dira halako kasuak. Tereixa eta Ramirenek hala ere ez dute erakargarritasunik galdu, are gutxiago ibilbidea kontatu duten modura eta eman zaien denbora eta trataera zinematografikoarekin. Atseginez eta freskotasunez ikusi ditut istorioak neuk behintzat.

Euskara txikitan galdu duen jendearena berriz, uste dut orain arte gutxi zabaldu den gaia dela oro har. Nortasuna, hizkuntzen gatazka familian bertan, eskola, ingurua, jarrerak... Transmisioaren etenak familian eragin duen inkomunikazioaren kasu latz bi kontatu dizkigute: Jesus Mariren opor isilak eta Mixeleren amatxirekin mintzatu ezina. Euskararen azken mendeko atzerakadak horrelako asko eta asko ekarri ditu seguruenik: atsekabeak, lotsak, tristurak, haserreak eta saminak... eta erreakzioak ere bai, Mixele eta Jesus Mari horren adibideak dira azken batean, sustraiak galtzeari uko egin dioten pertsonak. Eta sustraiak hitza guztiek aipatu dute. Besteek ikuspegi desberdina eman dute baina: sustraiak non ezarri bilatzen duen nomadarena edo -arbolek ez bezala- erroak, dagoen lekuan dagoela, hazi ahal dituen pertsonarena.

Lau istorio polit azken batean. Maiak, Zapirainek eta besteek eman dieten trataerarekin erakargarri, hunkigarri eta, gehien bat, argigarri izan daitezke hemen hizkuntzarekin zer gertatzen den ulertu nahi duenarentzat.  Honetan gabiltzanoi enpatia eta emozioa piztuko dizkigute gehien bat, urrunagokoari ere bai akaso. Azpitituluak edo bikoizketa komeni dira nire ustez

Ez naiz zinezale amorratua, are gutxiago kritikaria, baina gustatu egin filma. Ideia ona izan dute egileek: pertsonak eurak protagonista izatea (zinema 2.0 deitu beharko zaio honi? :D ). Horrez gain tonu intimoa eta pertsonalean egin da. Ideiak, aldarrikapenak eta halakoak nabarmendu barik, pertsonen barnea eta bizitza ditugu hor: sentimenduak, ilusioak, pozak, harremanak... Honelako trataerarekin konturatzen zara gure mundutxo honetan soilik halako milaka istorio ditugula, kontatu beharrekoak.

Hutsunetxo bat nabaritu dut hala ere. Euskara ikasi dute lau pertsona hauek, bidaia emozionala kontatu zaigu batez ere, "zergatik ikasi", "zertarako ikasi" ematen du izan direla tema nagusiak, ondo. Ez da film honen asmoa izan seguruenera, baina uste dut askotan gertatzen dela: ez zaizue iruditzen "zelan ikasi" horri heldu behar zaionean halako elipsi moduko bat egiten dela, ez dela horretaz asko esaten? "Hemen datoz didaktikari birtuosoak euren temarekin!" ;-) . Baliteke, baina bidaiaren etapa hori kontatzeko ez dago teknizismoetara jotzea beste biderik? Kontuan hartu, askotan arazoa zergatia eta zertarakoa baino gehiago "nola" izaten dela.

Tira ba. Amaitzeko buruan geratu zaizkidan gauza bi. Lehenengo Tereixak fimaren ostean irakurri dizkigun Castelaoren hitzok:

Un can de Turquía ouvea igual que un can de Dinamarca; un cabalo das Pampas arxentinas rincha igoal que un cabalo da Bretaña. ¿E sabedes por que? Porque os probes animaes aínda están no idioma universal...”

Ideia bat honekin batera: euskararekin egiten dugun lanak gurean ez ezik, munduko beste hizkuntzetan izango du eragina.

Bigarrena, Ramiri gaztetan "beret basque" hitzaren bigarren atala zer zen galdetu zuenean erantzun ziotena:

Bizitzen bazara, ikasiko duzu

Filma datozen asteotan hainbat lekutan izango duzue ikusgai.

Ongi esan beharko #korrika16

"Ongi?" galdetzen zuen papertzarra izan zen lehenengo, lantokian jende gaztea zebilela konturatu derrepentean (kezkatuta gabiltza, eta aire freskoa berehala nabaritzen da), gaur kamarak eta saraoa beheko taberna-prentsa aretoan.

Ongi? Ongi esan beharko, ezta? Bi urterik behineko errituala hasi da eta, Korrikarena. 16 kontatu ditugu oraingoarekin.

Badakizue, datak eta ibilbidea, mezua, omenduak eta gainerako zafarrantxo guztia. Barrutik baino ondotik, ikusten duzu bat amaituta ia segidan hasten dela hurrengoa. Beti ibiltzen da baten bat inguruan Korrika abizena duena. Etxean beti dago albiste edo eztabaidagairen bat etiketa horrekin. Lehengoen arrastoak edonon: kartelak, pegatinak, txiskeroa, oroikarriak eta argazkiak, DVDak eta CDak... Zikloa automatizatuta dago nonbait.

Azken Korrikan Korrika2.0 asmatu genuen. Gogoratzen? Korrika15 etiketa, zerbitzu batzuk erabiltzeko proposamena eta abar.

Orduan freskoago zegoen bipuntuzerismoa, bi urte pasatuta bada gainbehera dabilela dioenik. Hala ere gauza berriak agertu dira, eta beste batzuk sendotu. Hasiko gara oraingoan Korrika2.0 horrekin zer egin daitekeen pentsatzen. Oraingoz:

• "korrika16" etiketa han eta hemen, aurrekoan legez.
• Twitter-en kanala zabaldu zen aurrekoan, ez zitzaion erabilera handirik eman. Oraingoan beharbada, Korrikaren antolatzaileek hobeto jakingo dute Twitter zer den, ezta? Uste dut Twitter-Korrika konbinazioa oso interesgarria izan daitekeela. Honekin batera #korrika16 etiketa erabil dezakegu twiterook, adibidez.
• Sare sozialen fenomenoa duela bi urte oraindik ez zen gerora izan dena. Hortik ere jo beharko da. Momentuz Facebook-en sartu dugu hitzordua. Hasi jedeari gonbidapenak botatzen.
• Mapak. Aurrekoan Tagzanian ibilbidea osatzeko proposamena luzatu eta inguru batzuetan behintzat ederto erantzun zitzaion. Oraingoan mapekin aukera gehiago ere egon daitezke. Korrika eta mapak polito ezkontzen dira, ezta?

Hau hasteko. Baina dosazero izpiritua desagertu baino lehen azkenengo deia egingo dugu 2.0 estilora ideiak, proposamenak eta ekimenak plazaratzeko.

Zer gehiago egin dezakegu K16 aurrekoa baino orainik 2.0ago izateko?

Edo 3.0 nahi baduzue. Edo interneten apur bat jolasteko beste barik, keletxes!

PD. Pasatu koloreko logoren bat, karajo!
PD2. Eta ongi etorri!

Ar Redadeg, Bretainiako Korrika laster abian

Bretainiarrek Korrikaren ideia hartu, eta "Ar Redadeg" izenarekin laster hasi behar da lehenengo edizioa, hil honen 30ean hain zuzen ere. Lehengo batean aipatu genuen hemen Ar Redadeg, eta orain harekin lotuta Iparraldetik heldu zaigun ekimen baten berri eman behar dugu, Ar Redadeg-en parte hartzeko autobusak antolatu dira. Hemen daukazue handik bidali diguten oharra:

DIWAN Bretainiako murgiltze eskolen federakuntzak bere 30garren urtea ospatuko du aurten. Karia horretara eta bretoierarekin hango jendearen atxikimendua eta inplikazioa sustatzeko, KORRIKA bat antolatuko dute lehen aldikotz, AR REDADEG (korrika) deitua.

Apirilaren 30ean, gauerditan Naoned herritik abiatuko da eta Karaez herrian amaituko maiatzaren 3an, larunbatarekin, arratsaldeko 5etan (informazio gehiago ikus http://arredadeg.free.frwebgunean).

SEASKA, Iparraldeko ikastolen federazioak eta AEK, Gau Eskoletako koordinakundeak ekimen hau poz handiz sustengatzen dute eta bertan parte hartzera joaiteko autobusa antolatuko dute. Interesatuak diren euskal herritar guziak ongi etorriak izanen dira.

• Abiatzea: maiatzaren 2an, ostirala, goizeko 9’30tan Baionatik (8’30tan Maule, 8’50 Donapaleu)
• Itzultzea: maiatzaren 4an, igandea, goizeko 9etan Baionan, 10’30 Maulen
• Bidaia : 30€
• Akanpalekuan lo eginen da (materiala ekar)
• Izena emaiteko :05 59 52 49 24 zenbakira deitu
• apirilaren 25a aitzin

Bretainiarren Korrika

Llibertat.cat atari kataluniarrean Korrikaren azkenengo esportazioaren albistea topatu dugu. Ar Redadeg, Bretainiako Korrika.

Lehenengo edizioa antolatu dute eta hemengo Korrikaren oso antzerakoa da oro har. Diwan eskolen sustengurako dirua biltzea du xede. Kilometroen eta materialen salmenta eta sponsorizazioa dute horretarako bide.

Era berean, gure antzera, udaberrian egingo da han ere. Naonedetik (Nantes) abiatuko da apirilaren 30ean eta Karaezen (Carhaix) amaitu maiatzaren 3an. Hiru egun eta hiru gau 600 kilometro egiteko, non-stop.

Haren webgunean daukazue informazio gehiago: bretoieraz eta frantsesez.

• Ar Redadeg

Beheko irudian klikatzen baduzue ibilbidearen mapa ikusiko duzue:

Kartela

Udaberri parte horretan Bretaina aldera osteratxua egiteko aitzakia ona, ezta?

• Diwan-en webgunea

Correllengua 2007

Ahaztuta gaude honez gero Korrikarekin (zelako kaparrada eman genuen ba!), baina ideia behintzat hemendik kanpora zabalduta dabil aspaldian.

Egunotan hain zuzen ere, Katalunian Correllengua dabil martxan. Gure Korrikatik hartu zuten ideia baina ez da berdin-berdina. Ez da non-stop egiten, han lau zutabe egiten dituzte eta ia bi hilabetean ekitaldiak eta karrerak egiten dira Katalunia osoan zehar.

Diada egunean hasi zen Bartzelonan eta azaroaren 3an amaituko da Perpinyan. CAL erakunde antolatzailearen webgunean daukazue Correllenguaren gaineko informazioa.

Beraz egunotan Katalunia partera egiteko asmotan bazabiltzate, hainbeste gustatzen zaigun kirola -hangoarekin konparazioetan ibiltzea gehien bat- praktikatzeko beste aukera bat edukiko duzue.

Gu hemendik hasi gaitezke konparazioekin.

Edo hemendik: