agiriak

Tituluak, diruak eta gaitasunak

Gaurko albistea izan da, EAEn D ereduan ikasi dutenei EGA/3. maila/C1 homologatuko zaie berez, ez dute azterketarik egin beharko titulua akreditatzeko alegia. EAEko gobernuaren asmoa da hori behintzat, 2012tik aurrera indarrean jartzea.

Harridura edo zalantza behintzat zabaldu da sarean. Onintza Iruretak ez du ulertzen ekimena, bere ikasle-esperientzian ikusitakoa gogoanz zalantza piztu zaio. Ugaitz Zabalak ere gaur egun Hezkuntza-sistemak ezagutza hori bermatzen ote duen ironiaz dihardu. Zuzeun eztabaida piztu da honen inguruan, I. Larrazabal opariez ari da artikuluan, ahalegina saritzea nahikoa ote den edo.

Twitter-en pilota alde bitara joan da pilota. Bistan da orain Unibertsitatearen gain geratzen dela neurri batean euskara maila bermatzearena. Ricardo Gomezek unibertsitarioen euskara mailaren arazoaren erruaren zati bat hartzen du bere gain, alegia, hezkuntza-sistemak eta Unibertsitateak euskara maila bermatzen ez dutelako hori bertako hutsunea ez ote den.

Baina gurera etorrita ere egon dira erreakzioak. Haserrea, sustoa, susmoak...

Albisteak zer esana eman du, bai. Alde batetik justua izan daiteke, pertsona batek ikasketa guztiak euskaraz egin badu, eta unibertsitate-maila batera heldu bada, suposatuko dugu hori guztia euskaraz egin badu, horretarako euskara-maila izango duela, alegia, hori egiteko hizkuntza-gaitasuna. Europako Erreferentzia Marko/Eredu batean C1 mailarekin deskribatu daitekeena, edo HABEren 3. maila, edo EGAk akreditatzen duen gaitasuna.

Hala da errealitatean? Bistan da era berean zalantzak ugari dabiltzala hezkuntza-sistemaren bidez lortzen den hizkuntza-gaitasunarekin: jarioa, erraztasuna, aberastasuna eta -bereziki- zuzentasunari dagokionez.

Baina une honetan susmoa ere pizten da. Krisia, murrizketak, HABEren "kolapsoa", eta orain hau. Ezaguna da euskaltegien "bezeroen" artean D ereduan jardundako gazteak izaten direla, euren euskara-mailari bedeinkapena emango dion agiriaren bila datozenak. Eta azterketa desberdinetan (denetan sarri) aurkeztu ohi dira.

Tituluak zuzenean homologatuta, euskaltegietan ikasle batzuk gutxiago, diru-laguntzetan gastu gutxiago beraz, azterketetan ere publiko gutxiago, pertsonal eta gastu gutxiago... Horrelako kalkulua egin ote du norbaitek?

Zalantza asko gai honen inguruan. Neure aldetik lehengo egunean etorri zitzaidan ideia berdina. Euskara-maila zelan-nori-noiz-nola ebaluatu-egiaztatu-akreditatu hainbat indar, berba eta buru-neke. Eta, denbora eta energia horren zati bat hizkuntza hobeto nola ikasi eta ikasi eragin pentsatzen eta probatzen emango bagenu, igual ez genuke hainbeste arduratu behar tituluak non eta nola ematen diren.

Tira, apur bat hippy hippie paratu naiz igual, baina une honetan esango nuke EHko gizarteari egingo bagenio azterketa globala, C1 horretatik urrun-urrun dagoela ikusiko genukeela duda barik. Hau da, maila horrek deskribatzen duen gaitasunarekin egin daitezkeen gauza gehienak egiteko orduan zailtasuna eta ezina izango lirateke nagusi.

Euskara-agirien baliokidetzea

Duela hilabete batzuk euskara agiri desberdinak homologatu eta pareko balioak emateko lehenengo pausoa eman zuen EAEko administrazioak. HABEren agiriak, EGA eta Administrazioaren sail batzuek ematen dituzten agiri batzuk baliokidetu ziren, eta Europako Erreferentzia Markoan kokatu.

Agiri guztiak ez ziren orduan baliokidetu eta epea eman zen falta zirenak, EAEko Hezkuntza Sailaren hizkuntza eskakizunak eta Hizkuntza Eskolen agiriak, parekatze honetara ekartzeko.

Aste honetan onartu du Eusko Jaurlaritzak dekretua agiri horiek guztiak -baita EAEtik kanpoko batzuk ere- baliokidetzen dituena. Taula honetan dauzkazue kokatuta:

BALIOKIDETZA 2009

Esan bezala, EAEko hizkuntza-eskolen agiriez gainera, Nafarroako eta Madrileko HEen agiriak ere baliokidetu dira honetan.

Hutsune bat ikus liteke akaso. B1 mailatik gorakoa da baliokidetze hau, ez dago EEMaren A1 eta A2 mailei dagokien agiririk eta baliokidetzarik, Ez dakit beharrezkoak edo praktikoak diren ere, hala ere oinarri-oinarrizko ezagutza minimoa sustatzeaz eta erdaldun elebakarrak apurka-apurka (pixkabatesmuchoka) euskaran janzteaz hitz egiten hasi den honetan litekeena da kontua planteatzea.

Edozelan ere, guretzako galderak hortxe dirau: agiriarekin edo agiri barik, nola lortu mugarri horiek gainditzen joatea?

Ahozko(aren) azterketak

Duela hilabete inguru erabili.com-en zabaldu zen hariak jarraitu egiten du. Roberto Alkarterrik eman zion hasiera, eta Bittor Hidalgok galdera batekin erantzun: Atariko probak. Bai ala ez?. Robertok galderari erantzun eta Bittorrek gaur eman du bere erantzuna: Atariko proboi, bai EDO ez? Ba, EZ

Ezezko horretara heltzeko tesi batetik abiatzen da: gaur eguneko probek ahozko euskara bizia ez dute baloratzen eta euskara era naturalean erabiltzen duen euskaldunaren kalterako ere izan daitezke, "euskaltegikumearen" onerako. Bere hitzetan:

Garbi dago. Duten zehaztasun, zuzentasun, erantzun on bakar eta beste oso antzeko distraigarri -maiz erabiliak diren- gehienen gaitzespen eskaerekin, atariko probek saritzen dute euskara soilik euskaltegian ikasten eta erabiltzen duen euskaltegikumea.

Azken batean probetan euskararen erabilera naturalerako gaitasuna neurtzea proposatzen du, euskaraz egin beharko denaren eta norberari egokituko zaion ingurunearen (berba honekin ametsetan hasiko naiz benetan) arabera, ahozko hizkuntzari pisu gehiago eman eta idatzizkoari kendu.

Eta berriz, euskaldun berri etorriari, eskatu diezaiogun, eta saritu, lehenik, euskaldun zaharren mailaz mailako ahozko erabilera bereganatu dezan, benetan behar dutena hauekin komunikatzeko, denbora galarazi gabe A2, B1 edota B2 mailetan, gauzak idatziz ezin zuzenago emanaraziz (inoiz argitaragarri edo artxibagarri ezin izan litezkeen idatzietan); edota okerrago, zehaztasun eta zuzentasun alferrikakoenak eskatzen dizkieten atariko probak pasaraziz, hauek batere laguntzen ez dietenean euskaldun aktiboekiko interakzioan.

Eztabaida behintzat badago erabili.com-en. Bittorek jende gehiagoren iritzia eta eztabaida zabaltzea eskatu du. Tira ba, erabili.com-en daukazue kantxa.

Hemen ere jardunda gaude azterketen eta agirien inguruan apur bat. Baten bati dokumentatzeko balio badio.

Azterketitis kronikoa

Helduen euskalduntzeari buruzko artikulu interesgarri bi agertu dira egunotan erabili.com-en. Roberto Alkarterri hasi zen HABEren egiaztapen-mailak eta baliokidetza izenburu duenarekin, eta Bittor Hidalgok jarraitu du Atariko probak. Bai ala ez? artikuluan sokatik tiratzen.

Tituluak, probak eta azterketak dituzte biek mintzagai: proben (ez)egokitasuna, azterketitisa, haien inguruan sortzen diren arazoak eta ondorioak, kezkak... Bistan da egiaztatze-sistemak zer esana ekarri duela.

Era berean, bietan nabaritu dut lelo berdintsua: sistema honek zer hobetu asko dauzka, eta, oro har, zerbait "komunikatiboagoa" beharko litzateke.

Azkenotan "komunikatibo" hitza entzun-irakurtzen dudan bakoitzean mundu honetan egon bai, baina non-nola inork ez dakien zerbait aipatu dela izaten dut sentsazioa. Bestelan, hasiera batean ez dago konforme ez egoteko motiborik. Kontua berriz, hori guztia gauzatzeko orduan etortzen da, aspaldi etortzen izan da hobeto esanda.

Kontuak kontu, gauzatxo bat baino ez nuke azpimarratu nahi oraingoz. Ikasturte hasiera-hasieran (aurre hasieran hobeto esanda) gaude, eta azterketak eta tituluak gora-behera gabiltza dagoeneko? Gai hau beldur apur bat ematen hasi da. Ezta?

Loturak:

• HABEren egiaztapen-mailak eta baliokidetza (Roberto Alkarterri)
• Atariko probak. Bai ala ez? (Bittor Hidalgo)

Euskaltegien balorazioa

Titulazioen dekretuak zer esana ekarri digu asteon, duda barik. Atzo euskaltegi pribatu-homologatuetako ordezkariek prentsaurrekoan azaldu zuten euren iritzia. Positiboa oro har.

AEK eta IKAren webguneetan daukagu adierazpenaren testua. Sareko Argiaren bidez hedabideetako errenferentziak aurkitu ditzakezue.

Aipamen batzuk:

Euskaltegi pribatu homologatuon iritziz, ikasleek euskaltegian bertan lortu dezaketen eta Europa osoko titulazioekin bateragarria izango den euskara titulu ofizialak eskaintzeak euskal hiritar askoren jarrera ezkorrean eragingo du. Erabaki honek euskara ikastea erraztuko du eta, ondorioz, jendea euskarara hurbiltzea. Hori dela-eta, erabileran ere igartzea espero dugu.

Izan ere, gure helburua ez da jendea tituluak lortzera bultzatzea, ez hori bakarrik behintzat. Euskaltegiok euskararen erabilera bultzatu nahi dugu, argi eta garbi. Xedea ez da azterketak egitea edota ikasleak tituluak lortzen trebatzea. Ez dugu nahi euskara azterketekin identifikatzea, hainbeste titulu eta azterketa egin beharrarekin, orain arte gertatu den bezala.

Baina hemendik aurrerako bidea errazagoa izango delakoan gaude, ikasleentzat nahikoa izango delako euskaltegian maila bat eskuratzea titulu baten jabe izateko, beste ezer egiaztatzen ibili beharrik gabe.

Beraz, herritarrek eguneroko bizimoduan euskara gustura eta eroso erabili dezaten urrats garrantzitsu bat da eta euskararen onurarako izatea espero dugu.

Igual belarriondokoren bat irabaziko dut, baina -neure iritzia honetatik asko aldendu barik ere- hemengo baieztapen batzuk: "...bidea errazagoa izango delakoan...", "euskara gustura eta eroso erabili..." Ez dakit ba. Tira!

Edozelan ere, ezin dugu ahaztu honek guztiak erronka dakarkigula berekin.

Konbalidazioa eta hizkuntza eskolak: polemika

Gaur indarrean jarri den tituluazioen dekretuaren(pdf) berri ematean ohartxo bat ipini izan da amaieran azken egunotan:

Hizkuntza Eskola Ofizialen agiriak, Irakaspostuetarako 1. eta 2. Hizkuntza-Eskakizunak eta Hezkuntzako Langileen Euskara Agiria sei hilabeteko epean baliokidetza-taula honetara biltzea aurreikusten du dekretuak.

Hizkuntza eskoletako ikasleen agirien konbalidazioa airean dago oraindik beraz, eta horiekin batera Hezkuntzako langileen hizkuntza eskakizunak ere bai. Hezkuntza Eskola Ofizialetako ikasleak eta irakasleak ditugu luzamendu horren pentsuan bada.

Horrezaz gainera, duela hilabete batzuk, Espainian beste dekretu batek arautu zuen Hizkuntz Eskola Ofizialen eskaintza, eta haren ondorioz HEOen ikasketa planak bermoldatu ziren maila aurreratuena Europako Markoko B2n kokatuta. Eta polemika sortu da honen inguruan Espainian.

Gurera etorrita, une honetan HEOetan eskaini eta homologatuko den maila aurreratuena B2 dugu, baina euskararen kasuan C1 eta C2ren parekoak ere eman eta eskatuko dira hainbat lekutan (EGA, 3. HE, 4. maila...). Orain arte leku askotan HEOen 5. maila EGArekin parekatzeko joera izan da hala ere, hau hemendik aurrera, teorian, ez litzateke horrela izango. Areago, tituluak atzerako efektuarekin konbalidatuz gero, pentsa daiteke lehengo tituluek orain balioa galdu ere egingo luketela. Zalantza asko edozelan ere.

Ez dakit hemendik sei hilabetera zer konponbide emango zaion honi guztiari, baina dagoeneko bata nahiz bestearekin HEOen inguruan haserrea piztu dela dirudi. Mezu honetan dauzkazue egunotan zabaldu diren dokumentu bi: Iruñeko HEOko klaustorren akordio hau (pdf), edo Bilboko HEOkoaren ohar hau (pdf). Eskakizunak, hizkuntza eskoletan C maila ere eman ahal izatea, eta hango tituluek beste batzuen aldean baliorik ez galtzea, besteak beste. Geure gauzatxoak blogean ere topatu dugu haserre hori.

EAEko tituluena albiste ona ala txarra zen galdetzen genuen lehengoan. Guzti-guztiontzat berdina behintzat ez.

Tituluen baliokidetzea EAEn

Ikasbilen zabaldu da albistea, eta honez gero prentsan ere ibiliko da: Hizkuntza Politikarako sailburuordearen prentsaurrekoa: Euskara-gaitasun tituluen konbalidaziorako markoa

Alegia, EAEn erakunde desberdinek ematen dituzten euskara-titulu desberdinak (EGA, HABEren mailak, HAEE-IVAP, Ertzaintza...) beheko taularen arabera parekatu eta baliokidetu dira. Baita Europako Erreferentzia Markoarekin (pdf) parekatu ere.

Hemen duzue prentsa-oharraren testua (pdf). Aurkezpen hau ere paratu digute:

Eguneraketa: aurreko taula horretan hizkuntz-eskoletako agiriak eta Hezkuntzako langileen profilak falta dira. Berauek sei hilabeteren buruan espero da hona ekartzea.

Eta dekretua buletinean argitaratu arte ez dago indarrean (hilaren erdi aldean-edo). Beraz, trankil oraindik.

Eguneraketa (II): hedabideetan eta interneten agertu diren erreferentziak.

• Euskara-gaitasun tituluen konbalidaziorako markoa (Euskadi.net) 
• Euskara-egiaztagiriak konbalidatu ditu Jaurlaritzak (Sareko Argia: berton beste hedabide batzuetako erreferentzien lotura daukazue: Berria,  Gara,  Deia, Noticias de Gipuzkoa,  El País, Eitb24.com)
• Euskara-gaitasun tituluen konbalidaziorako dekretua aurkeztu dute (erabili.com)
• Euskarako gaitasun tituluak Europarekin homologatuko dituzte (404gela).
• Euskara-gaitasun tituluen konbalidaziorako dekretua aurkeztu dute (Ilazki)
• Euskara-agiriak konbalidatzeko markoa aurkeztu dute (Debabe)
  

Eguneraketa (08/04/15): Argitaratu da dekretua. Santurtziko Udal Euskaltegikoek eman dute albistea. 

Gasteizen 10etik 1ek baino ez du ondo egiten CACa

Certificado de Aptitud en Castellano, alegia. Kazetaritza ikasi ezagatik, badut izenburuak jartzeko dohaina, honaino irakurri baduzue.

Eta ekidinezina da Anjel Alkain eta bere lagunek egindako sketch gogoangarri haren irudia ekartzea, gaur goizean berria entzun dudanean.

Makina bat bider erabili dugu, euskaltegietan-eta, gaia. Ikasleak animatzeko erabili izan dugu askotan: "gauzak dauden moduan daude; baina, begira, ez da soilik maila kontua. Jakin gura nuke zenbatek gaindituko lukeen erdaraz antzeko zerbait egingo balitz". Emaitzek arrazoia eman digute, baina azterketa ezin da bere horretan geratu.

Honen atzean, bi arazo nagusi ikusten ditut nik.

Batetik, azterketaren nolakotasuna. Deigarria egin zait oposizio (politiko)aren jarrera: zalantzatan jarri barik biztanleen hizkuntza maila, berez dakarrena hezkuntza-sistema zalantzan jartzea, probak egokiak izan ote diren da kezka. Ez dute arrazoirik falta, baina ez dut sekula entzun, ez diot sekula entzun politikari bati, euskarazko proben egokitasuna zalantzan jartzen.

Egia esan, begi aurrean dut azterketa. Gramatikaren inguruko aldea, atariko proben formatukoa, kuriosoa da. Alkainek-eta "sinónimo de malandrín" eskatzen zuten, eta guk barre. Baina hauena ere... Hona adibide bat:

"56.- El queísmo y el dequeísmo son usos gramaticales contra cuya utilización previene la Real Academia. Si bien admite el queísmo, advierte que es mejor enunciar la conjunción porque da más claridad y vigor a la frase. Señale entre las expresiones siguientes aquella que está redactada conforme a las recomendaciones de la Academia:"

Erantzunak ez ditut jarriko ze, prezisamente, horixe baita itemik errazenetakoa. Ikusi egin beharko zenituzkete beste batzuk. Galdera hori ezin zaio ipini edozein pertsonari. Enuntziatu hori irakurtzen -eta ulertzen- azterketaren denbora osoa eman behar duzu.

Imajinatzen dut teknika apur bat garatzea izango dela kontua. Probak egin eta egin, azterketaren hizkuntza eta erantzun moldea automatizatu arte. Juxtu euskara munduan azterketa moldea aldatu nahi denean, hauek betiko eredura etorri.

Baina, barrenean, badago beste arazo sakon bat: jendearen benetako hizkuntza maila. Eta non gara dezaket nik nire gaztelera maila?

Makina bat bider pentsatu dut euskarari ez ote dion on egiten hizkuntza minoritarioa izateak eta, ondorioz, dakigula frogatu behar horrek. Esan nahi baita, gaitasuna frogatu (-edo) beharrak hizkuntza lantzera bultzatu gaitu. Ez zaigu nahikoa izan hizkuntza menderatzea hainbat funtzio betetzeko eta, ondorioz, hizkuntza "landu" egin behar izan dugu: gramatikaren inguruko hausnarketak egin behar izan ditugu, idazlanak egin behar izan ditugu 25 urteak bete eta gero, beste euskalkietako lexikoa aztertu behar izan dugu sinonimoak emateko...

Ez dakit, baina uste dut euskaldunok, dugun eskarmentuarekin, hobeto egingo genukeela CACa.