zertifikazioa

Gasteizen 10etik 1ek baino ez du ondo egiten CACa

Certificado de Aptitud en Castellano, alegia. Kazetaritza ikasi ezagatik, badut izenburuak jartzeko dohaina, honaino irakurri baduzue.

Eta ekidinezina da Anjel Alkain eta bere lagunek egindako sketch gogoangarri haren irudia ekartzea, gaur goizean berria entzun dudanean.

Makina bat bider erabili dugu, euskaltegietan-eta, gaia. Ikasleak animatzeko erabili izan dugu askotan: "gauzak dauden moduan daude; baina, begira, ez da soilik maila kontua. Jakin gura nuke zenbatek gaindituko lukeen erdaraz antzeko zerbait egingo balitz". Emaitzek arrazoia eman digute, baina azterketa ezin da bere horretan geratu.

Honen atzean, bi arazo nagusi ikusten ditut nik.

Batetik, azterketaren nolakotasuna. Deigarria egin zait oposizio (politiko)aren jarrera: zalantzatan jarri barik biztanleen hizkuntza maila, berez dakarrena hezkuntza-sistema zalantzan jartzea, probak egokiak izan ote diren da kezka. Ez dute arrazoirik falta, baina ez dut sekula entzun, ez diot sekula entzun politikari bati, euskarazko proben egokitasuna zalantzan jartzen.

Egia esan, begi aurrean dut azterketa. Gramatikaren inguruko aldea, atariko proben formatukoa, kuriosoa da. Alkainek-eta "sinónimo de malandrín" eskatzen zuten, eta guk barre. Baina hauena ere... Hona adibide bat:

"56.- El queísmo y el dequeísmo son usos gramaticales contra cuya utilización previene la Real Academia. Si bien admite el queísmo, advierte que es mejor enunciar la conjunción porque da más claridad y vigor a la frase. Señale entre las expresiones siguientes aquella que está redactada conforme a las recomendaciones de la Academia:"

Erantzunak ez ditut jarriko ze, prezisamente, horixe baita itemik errazenetakoa. Ikusi egin beharko zenituzkete beste batzuk. Galdera hori ezin zaio ipini edozein pertsonari. Enuntziatu hori irakurtzen -eta ulertzen- azterketaren denbora osoa eman behar duzu.

Imajinatzen dut teknika apur bat garatzea izango dela kontua. Probak egin eta egin, azterketaren hizkuntza eta erantzun moldea automatizatu arte. Juxtu euskara munduan azterketa moldea aldatu nahi denean, hauek betiko eredura etorri.

Baina, barrenean, badago beste arazo sakon bat: jendearen benetako hizkuntza maila. Eta non gara dezaket nik nire gaztelera maila?

Makina bat bider pentsatu dut euskarari ez ote dion on egiten hizkuntza minoritarioa izateak eta, ondorioz, dakigula frogatu behar horrek. Esan nahi baita, gaitasuna frogatu (-edo) beharrak hizkuntza lantzera bultzatu gaitu. Ez zaigu nahikoa izan hizkuntza menderatzea hainbat funtzio betetzeko eta, ondorioz, hizkuntza "landu" egin behar izan dugu: gramatikaren inguruko hausnarketak egin behar izan ditugu, idazlanak egin behar izan ditugu 25 urteak bete eta gero, beste euskalkietako lexikoa aztertu behar izan dugu sinonimoak emateko...

Ez dakit, baina uste dut euskaldunok, dugun eskarmentuarekin, hobeto egingo genukeela CACa.