Blogak

Mailatik mailara

Aldaketa txikia sumatu genuen lehengo egunean Ikasbilen. HABEtik ez dute horren azalpenik edo jakinarazpenik eman, baina han dauden baliabideen mailakako sailkapena HEOKaren mailaketatik Europako Markoko mailetara eraman dute.

Funtsean ematen du lehengo izendapena ordeztera mugatu direla, horrela 4. mailatik C2ra, 3. etik C1era eta 2.etik B2ra joan gara. Bazen Ikasbilen HEOKen jasotzen ez zen bereizketa bat: 1a eta 1b mailak. Han 1. maila baino ez dugu, EEMko B1ekin bateratu dena. Ez dut inoiz 1a/1b horren azalpen-bereizketa ofizialik entzun-ikusi, baina logikoa zen pentsatzea 1b maila hori 1. maila izango zela, eta 1b-rako materialak horrelaxe agertzen dira orain, B1 epigrafean.

Baina 1a hori zer zen? Orain argiago izan beharko genuke. 1a=A2 parekatu baitituzte baliabideak.

Katea osatu dute beraz, baina arazo txiki bat egon da. EEMn beste maila bat dago, baxuena: A1. Ez dut gogoratzen Ikasbilen 1atik beherako ezer inoiz egon denik, baina orain sailkapen horretan A1 agertu zaigu. Hori bai, bilatzailean ez dut ezer aurkitu A1 horretarako.

Tira, eta zer esan nahi du honek guztiak? Jakin, ez dakit. Donostiako Vitoria-Gasteiz kalean argiago izango al dute! Lehenengo batean pentsa daiteke Europako Markorako hurbilpena egiten hasi direla. Hemendik aurrera zer-noiz etorriko den? Dekretu bidez jakin behar ez izaterik espero dugu sikieran.

Lehengo urtean Bilbon egin zen jardunaldi akademikoan horren inguruko asmoak aurkeztu zizkiguten, mailaketa eta azpimailaketa berria osatzeko asmoa. Funtsean 12 urratsen sistema tradizional-historikoaren izen aldaketa hutsa iruditu zitzaidan momentuan. HABEk urratsen sistema horren gainean urteetan eraiki du azpiegitura administratibo konplexua eta horrek pisu handiegia du akaso aldaketa gehiegi egiten hasteko.

HEOKen mailaketarekin hutsuneak egon dira era berean, administrazio-kontuetarako irakasleek ikasleei urratsak jarri behar dizkiete orain ere, baina urrats horiek 12 izanda eta HEOK jasotzen eta definitzen diren mailak 4, bistan dago urrats askoren deskribapena eta definizioa irakaslearen beraren (intuizioaren?) edo erakunde bakoitzaren esku geratzen direla neurri batean, edo HABEren HEOKen aurreko definizio historikoetan.

Zergatik gertatu da hau? Seguruenik eraketa-didaktika bereizketa tradizional-historiko-monumentalaren ajeak baino ez dira izan. Kontrolerako datu-baseetan zenbaki bat aldatzeak dena jar dezake hankaz gora, eta didaktikariak letretakoak izaten dira.

Eta orain Europatik datorren honek kristo hau argitzen lagunduko ote du, ala kristo handiagoa ekarri? Bigarren hori gertatzeko arriskua dago nire uste-eskarmentuz, gauzak neurriz eta ganoraz egin ezik behintzat.

Erabiltzen ikastea

Lehengo egunean atazekin atrebentziarekin jolasten ibili ostean, beolarraren iruzkinaren ondoren ideia eta hitzen jolasarekin jarraituta, erabili eta ikasi hitzek jolas arraroa egin zidaten.

Hizkuntza ikastea hizkuntza erabiltzeko gaitasuna eskuratzea bada, eta euskararen kasuan "dakiten" guztiek erabiltzen ez badute, eta erabilera horrekin kezkatuta bagaude, orduan "ikasi" behar dutenak ez dira (gara) izango "ez dakitenak" baino gehiago akaso?

Paradoxa usaina dauka gogoeta horrek, eta seguraski tranpa logikoren bat dago tartean. Edo igual ez. Hitz-ideien jolasa baino ez agian. Baina zer pentsatua eman dit, bai. Zuei ez?

Autobusak eta limusinak

Patxi Lopezek euskara ikasteko aurrekontuaren zenbatekoa jakinda aztoratzen hasi dira bazterrak atzotik hasita. Lopez eta, oro har, politikarien euskalduntzeaz luze jardun daiteke duda barik: zergatik ez ote duten lehenago ikasi, zergatik ez ote duten ikasten, zergatik ez ote duten ikasiko eta abar. Baina honen harira apuntetxo bat egin nahi nuke, akaso gutxik erreparatu dioten kontu bati.

Lopez, eta politikariak oro har, euskara ikasteko orduan ez dira euskaltegira joaten, eurentzako eskolak eta irakasleak nahi dituzte, berariazkoak. Eta jakina, taxia beti garestiago autobusa baino, eta limusina taxia bainoago. Baina taxia, limusina edo autobusa, billetea ez da euren poltsikotik ordainduko, alderdiak, administrazioak edo "enpresak" ordainduko du, eta "enpresa" hori guztiok garenean, guztion dirutik ordaintzen da.

Ez naiz ultraliberal jarriko, ez. Izan ere, une honetan politikari batzuen klaseak ez ezik, beste hainbatenak ere, gehienenak, neurri batean edo bestean diru publikotik ordaintzen dira, eta hala izan behar da seguruenik. Adibidez, euskaltegi bateko ikasle batek kasu gehienetan kostuaren erdia izango du ordainduta diru-laguntzen bidez. Baina horixe da kontua, "erdia", ez "dena".

Duela hilabete batzuk ikasle batzuekin kalkuluak egiten jarri ginen. Zenbat diru gastatu duen bakoitzak euskara ikasten. Eta diru-laguntzak kenduta ere batzuen kasuan -euskaltegia, barnetegia eta abarren artean- 4.000 eurotik gorako kopuruak irteten ziren, euren poltsikotik irtenda alegia.

Euskara ikastea doakoa izan behar dela esaten zen aspaldian, eta esaten jarraitu da, gero eta apalago entzun izan da hala ere. Badirudi batzuek eskubide hori eureganatu dutela ia nahigabean, baina guztiengana ez da oraindino heldu. Eta kostuak kostu eta prezioak prezio, limusinazale horiek autobusa zer karu dagoen gogoratu beharko lukete lantzean behin, horregatik eta horretarako baitute limusinan ibiltzeko pribilegioa.

Topikoak edo

Hor goian aipatzen dugun "euskaltegien mundu" horretaz mundu-munduak dakiena eta uste duena ez zaigu  beti  bat etortzen barruan dugunarekin edo nahi genukeenarekin. Hala bada, erratuta dauden ideia batzuk agertzen dira lantzean behin, topikoak esan daiteke.

Bat aski zabaldua. Euskaltegiak HABE edo AEK dira. "Ez dakit nor HABEn dabil ikasten", edo AEK-kook batzuetan entzuten ditugu honakoak: "HABEkoak dira horiek, konpetentziakoak", beste edozein euskaltegigatik esanda.

Bistan dago euskaltegien munduaren mapamundia ez dagoela oso argi bazterrotan. Akaso jende gehienarentzat ez da hil ala biziko kontua izango,eta sinplifikazio hori nahikoa zaiola. Apur bat kezkagarriagoa izaten da berriz  honetaz hobeto informatuta espero zenukeen jendearengandik datorrenean: hedabideak, euskaltzaleak...

Atzo, lankide batek erakutsi zigun Euskararen Berripaperaren azkenengo alea. Hau hain zuzen ere:

Eta komentarioa egin zuen. "Ematen du HABEk berak hartu dituela matrikula horiek guztiak". Eta egia esanda, HABEn ez da inor matrikulatzen, zuzenean behintzat. Alegia, matrikula horiek EAEko euskaltegi homologatuetan izena emandako ikasleak dira, AEK, IKA, Batuz, Elkarlan, Udal Euskaltegiak eta abar.

Guk badakigu jakin, eta jende gehiagok ere bai. Baina erakunde publikoetatik datorren informazio-orria, horrek hiritar askori ematen dion zehaztasun bermearekin, euskararen gainean informazioa ahalik eta gehien hedatzea asmo duena eta ele bitan banatua, eta  hor horrela idatzita "HABEren matrikulazio datuak / datos de matriculación de HABE", ba, seguru nago batek baino gehiagok hala pentsatu duela, horiek guztiak HABEren balizko euskaltegietan ibili direla euskara ikasten.

Ez da kontu larria izango, baina sektore honetaz dabilen informazio-hutsune hori estaltzen ez du asko lagunduko. Eta seguru laster batean berriro entzungo diogula ahots serioren bati "En los euskaltegis de HABE" edo horrelako zerbait.

Topikoekin hasita, gaur beste bat irakurri dudala uste dut. ETBk prestatu duen "Kerman mintzalagun bila" saio berriaren aurkezpenean hau irakurri dut (azpimarra nirea):

Kerman ahozko euskara behin betiko menderatzeko helburuz kalera irtengo da. Helburu horrekin, Kermanek liburuak dauden-daudenean utziko ditu eta kale aldera abiatuko da euskara eguneroko bizimoduan erabiltzeko helburuz: euskaltegian urteetan irakatsi dioten teoria guztia benetan aplikatzeko garaia iritsi zaio

Topikoa da, ala topikoa izatea nahi genuke?

Hainbeste urte "komunikatibo" adjektiboa hamaika substantiborekin ezkontzen, hainbeste paradigma aldaketa, HEOK, EEM eta enparau, eta oraindik "teoriari" bueltaka gabiltzala uste du munduak?

Ez da izango?

Etorriko dira berriak

Durangon ibili ginen larunbatean, Topaguneak antolatu zuen hausnarketa-jardunaldian. Moderatzaile-idazkari papera egokitu zitzaidan talde batean, eta han juntatu zirenak ikusita (eta ezagututa) zortea izan nuen duda barik (haiei tokatu zitzaien moderatzailearekin baino askoz gehiago ;) ). Euskaltzale animosoak, animatuak, gogotsuak eta arduratuak hausnarketak, bizipenak eta kezkak konpartitzeko gogoz, eta aurrera egiteko bide bila gogotsuago.

Eta kezka eta galderen artean behin eta berriz errepikatu zen bat. Jende berria etorri behar da, lan handia egin dugu (uste dut ez zela inor ausartu esaten, baina igartzen zaie guztiei harro daudela egindakoekin. Ala ez?), baina denbora aurrera doa eta gure atzetik norbait etorri behar da, eta etorri dator askotan. Baina, nola transmistitu gure baloreak, gauzak egiteko gure modua, gure esperientzia eta eskarmentua, urteetan ikasi eta ikusi dugun guztia? Ez daitezen berriro zerotik hasi, ez daitezen geure erroreetan jausi eta gure lanak jarraipena izan dezan.

Galdera ona, eta kezka nahikoa orokorra euskara elkarteen munduan. Eta transposizioak egiten hasita, gurera ekarri nuen galdera. Eta hemen ere ez gabiltza antzera? Urteetako ibilbidea dute eginda guretako askok (hala dio urtero zaharrago egiten gaituen estatistika horrek), eta noiz edo noiz berriak etorri beharko dira. Etorri, geratu eta lema hartzen hasi esan gura dut, zoritxarrez etorri eta alde egiten digute askok.

Baina, jakina, nola transmititu dizkiegu horiei guztiei geure baloreak, historia, ikasiak eta ikusiak. Badute nondik jaso? Mugatuko gara paper batzuk pasatzera zeremonia informal-instantaneo batean? Materiala non dagoen seinalatuko diegu eta listo? Gauza izango ote gara zerbait argi uzteko (iraultza egiten datorrenak zer irauli behar duen jakin dezan sikieran)?

Ala aurkituko du erreferentziarik gabeko anabasa, nondik oratu jakingo ez duena, eta horren aurrean bere mundua eraikiko du ahal duen modura? Geuk egin ditugun errore eta hutsak behin eta berriz errepikatuko ditu? Aurretik gertatu denaren berri bakarra ahozko tradizioaren bertsio finkatugabeetatik jaso beharko du, jasotzeko zortea baldin badu?

Kezkatzen nau asuntoak. Euskaltegien mundua ez da ondo ezagutua kanpotik. Topiko gehiegi dabiltza batzuetan, baina barrukoa misterioa izaten jarraitzen du askorentzat. Areago datorren jende berriak mundu honekin aurretiaz gero eta harreman gutxiago duela. Pasatu da ikasleak irakasle bilakatzen ziren denbora hura alegia. Eta mundu hau ezezaguna izateaz gainera, uste dut hortik kanpotik pentsatzen dena baino konplexuagoa dela. Lau hitzetan kontatzeko konplexuegia.

Edo zahartzen hasita nago igual.

Atazaute

Ataza: Ikasleari hizkuntza ikasteko asmoz planteatzen zaion zeregin komunikatiboa. Ikuspegi komunikatiboaren hirugarren belaunaldiaren ardatza da. (Didakteka).

Edo beste era batean esanda, ikasteko zerbait egin behar da, hizkuntzarekin zerbait alegia. Hizkuntza "erabili" egin behar da azken batean. Hizkuntza erabiltzen ikasi hizkuntza bera ikasi baino areago. Zilegi bekit sinplifikazioa, eta atrebentzia.

Hizkuntza ikastea nahi dugu, bai. Beraz, pentsa dezagun hizkuntzarekin zer egin, pentsa dezagun nola eman esanahia, edo hobeto esanda, ekar dezagun esanahia klasera, ikaslearengana. Ez da nahikoa jendea ikasgelan batzea, ezta matrikulazio kopuru handiak, ezta hizkuntzari buruzko hamaika azalpen eta gogoeta, ezta haren inguruan bilkura hutsa, ez milaka ariketa eta material huts. Zerbait egin behar da horrekin guztiarekin.

Zertara derrepentean parrastada sasididaktiko hau?

Zu ta gu sarea aurkeztu digute gaur. Euskaraz jakintza partekatzea asmoa, euskarari bizia ematea bestalde. Batuko da jendea, asko seguraski, tresnari buruz jardungo da, dokumentuak eta fitxategiak jarriko dira... Baina inportanteena, egin dezagun zerbait horrekin, tresnei (hizkuntza zein azpiegitura) esanahia eman behar diegu, ez daitezela eurak bihurtu esanahi.

Ez litzateke lehenengo aldia izango zoritxarrez. Baina, ez dakit zergatik, oraingoan esango nuke aukera hobea dugula hizkuntza eta geure burua atazatan ipintzeko.

Horixe, pentsa eta egin ditzagun atazak. Badakizue, identitatea eta elkarreragina behar dira, ez bilkura eta deklarazio hutsak.

Zaindariaren karga

Komisario hitzaren konnotazioez jardun digu Anjel Lertxundik gaur artearen munduaren ingurumarian eta arte-komisario konposizioaren paradoxikotasunaren bueltan.

Komisario hitz soilak kontrolatzailearen, zaindariaren ideia ekartzen digu gogora lehenengo batean seguruenik, ordena mantentzearen arduraduna.

Eta buruan gauzak elkarlotzen hasten direla, komisarioaren figura duela gutxi aipatu nituen hitz hauekin juntatu zait hor goian:

Herritar bakarra entzun dut gizon horri euskaraz egiten, duela urte batzuk euskaltegian izena eman baitzuen. Herritar bakar hori irakaslea zen, noski

Hitz horiekin eta memorian lotzen diren sentsazio batzuekin juntatu.

Ez duzue inoiz sentitu euskara-irakasleaaren papera zenbaitetan euskararen zaindariarena izatera hurbiltzen dela? Euskararen "komisarioak" bagina bezala-edo. "Ese es irakasle, hay que hablarle en euskera" bezalakorik ez duzu inoiz entzun-barruntatu inguruan? Zeuk ere ez duzu sentitu konpromisoaren plus moduko hori?

Ikaslearekin euskaraz egiten saiatu behar dugu, bai, eta egin ere egiten dugu. Suposatzen zaigu hizkuntzaren aldeko militantzia edo konpromisoa, eta izan ere badugu. Baina horrezaz gainera profesionalak ere bagara, horretan ari gara lanean, eta horrek edozein euskaltzalek izan dezakeen ardura eta konpromisoari gehigarria ematen dio.

Horrezaz gain, nahiz figura publikoak izan ez, publikoaren aurrean egiten dugu lan, eta geure publikoaren inguruan bizi izaten gara, eta inguru hori ez da beti eman behar dugun ereduarentzat ekosistema onena izaten.

TELP tailerren harira hasi gara erreparatzen eguneroko gatazka horretan hiztun konprometituak sufritzen dituen tentsioari, ezerosotasunari eta karga emozionalari. Eta hiztun konprometitua profesionala izanda karga hori ez da arinagoa izango, gutxiago lehenengo lerroan zaudela, eta are gutxiago "komisario" bati bezala begiratzen badizute. Ezta?

Komunitatea?

David de Ugarteren post hau irakurtzen hasierako pasarte honi erreparatu diot:

¿Hay comunidad?: las comunidades surgen, no se crean, para que exista la base de una comunidad tiene que haber mutuo reconocimiento e interacción. Participar en un mismo sitio o tener inquietudes comunes no es formar parte de la misma comunidad. Así que el primer paso es preguntarse si realmente tu red forma parte de una comunidad o no. Da igual el tamaño, una comunidad de tres miembros puede crecer, mil personas respondiendo las mismas encuentas, spameandose con su estatus de facebook mutuamente o usando el mismo servicio web simplemente no hacen comunidad.

Berehala gogoratu dut Euskara irakasleak sarea, ez dakit zergatik, edo bai.

Tresna interesgarria izan zitekeelakoan hasi ginen hor, baina beharbada hor dago koxka. Euskara irakasleen artean bada elkarreraginik? Bada komunikaziorik? Bada identitate partekatu horren modukorik? Komunitatea gara?

Tresnak berak nekez sortuko du komunitatea, dio Ugartek. Hemen argitzen du:

Las comunidades no nacen artificialmente simplemente porque se nos ocurrió hacerles una plataforma. Si queremos crear una comunidad no nos pongamos a crear servicios porque no funcionará. Los servicios sirven a una comunidad, no la generan. Crear una comunidad es construir una identidad. Tiene que ver con valores y experiencias compartidas. Algo que se desarrolla y crece con la interacción. Es entonces cuando los servicios son útiles, pero no antes. ¿Quieres crear una comunidad? Vuelve al off-line o encuentra una causa puntual tan potente que tras hacer una campaña virtual sus protagonistas se sientan emocional e intelectualmente tan ligados entre si como para querer seguir haciendo cosas juntos todos los días.

Pentsatu egin beharko da. Lehenengo eta behin komunitatea izan behar dugun ala ez, akaso.