elkarreragina

Elkarreraginaren garrantziaz (II)

Jarraian duzue aurreko sarreran agindutako adibidea. B2ko azterketa batekoa da, pena ezin dudala audioa erabili (baimen arazoak izan nitzake). Hala ere, baliagarria izango zaizuelakoan, hona:

Elkarrizketaren eskema

(klikatu gainean handiago ikusteko)

Elkarrizketaren azterketarako txantiloia: zuzenak eta  okerrak

Zuzen

• Elkarri entzun diote.
• Ikuspuntua azaltzerakoan kontuan izan dute solaskidearen iritzia.
• Arestian aipatutakoa kontuan izan dute. Adibide baterako, Jonek hitztarte batean ‘ez hori bakarrik…’ esan dio solaskideari.
• Saiatu dira, nolabait, komunikazio-hutsak konpontzen. Elkarri txandarik apenas eman diotenez, bestearen jarioa eten behar izan dute. Jonek gaiaren barruan mintzabide berriak zabaldu ditu [jolasak eta osasuna/ jolasak eta jolasguneak (herria/hiria)].
• Biek ala biek jarrera aktiboa izan dute elkarrizketan.
• Modalizazioa egokia izan da. Nabarmenena mutilak umorea erabili duenean.
• Ez-hitzezko elementuak baliatu dituzte (keinuak, irribarreak…). Erritmoa onargarria izan da eta Anek oso ondo erabili du doinua, baita modalizatzeko ere; horrela adierazkortasun handia lortuz.
• Ez dute intseguritate handirik erakutsi.
• Ideia nagusia argia da.
• Erregistro egokia.
• Birformulazioa erabili ez badute ere, besteak esandakoa norbere diskurtsoari atxikitzeko gaitasuna erakutsi dute.

Oker

• Ez dute egoki adierazi gaiarekiko abiapuntu-jarrera. Norbere abiapuntutik abiatu beharrean, Anek galdera batekin ekin dio; bere abiapuntuari uko eginez eta mutilarena erabat baldintzatuz. Honela, jostailurik aproposenari buruz aritu beharrean: ‘Zer gustatzen zitzaizun jolasteko?’ galderatik abiatu dira.
• Ez dute jakin hitz egiteko txandak kudeatzen. Bestearen jarioa eten behar izan dute gehienetan, zerbait esan ahal izateko.
• Baliteke neskak solaskidearentzat desatsegin samarra izan den diskurtso modua erabili izana: abiapuntua eragozteagatik, bestearekiko behar besteko elkarkidetza ez erabiltzeagatik, mintzabideak ez zabaltzeagatik…
• Ez diote beti argudiobideari behar bezala eutsi: zauriei buruzko digresioa luzeegia izan da.
• Jarioari dagokionez, gauza bitxia gertatu zait. Izaten dira, bada, ilusio optikoak, non kolorearen edo kokapenaren arabera borobil edo laukiren batek beste batek baino handiagoa dirudien (nahiz eta berdinak izan). Bada, horrelako zerbait gertatu zait: hasiera batean Anek Jonek baino askoz denbora luzeagoan hitz egin duela iruditu zait baina neurtu eta konturatu naiz ez dela horrela izan: mutilak 1’49’’ / neskak 1’ 57”. Horrek eraman nau pentsatzera zer-nolako garrantzia duen elkarreraginean  jarioak eta ideia/informazio-emariak (kantitateari zein kalitateari begira). Anek Jonen antzeko denbora erabili badu ere, hitz kopuru handiagoa igorri du eta horrek, nahiz eta berbaldia elkarreraginaren ikuspuntutik kalitate eskasekoa izan, mutilak baino askoz gehiago komunikatu duela pentsarazi dit. Baina sakonago aztertuta oso zalantzazkoa da baieztapen hori. Izan ere, jarioaren osagai garrantzizkoak dira automatismoak eta horretan gabezia dezente erakutsi ditu Anek. 
• Argudioen kalitatea ez da nabarmentzeko modukoa izan. Dena behar alor honetan.
• Ideia nagusian biak ados egon direnez, ez dute errefusa gaitasunik erakutsi.
• Ez dute gehiegizko errepikapenik egin eta esaldiak ez dira solte geratu baina oso oinarrizko kohesioa erabili dute. Eta batzuetan txarto (‘ze herri batean bizi gara’ –mutilak-). Neskak bizpahiru aldiz erabili du modu okerrean  ‘hori’ erakuslea esaldiak kohesionatzeko, gaztelerazko kohesio elementuren bat ere erabili du (es que…).
• Aberastasunari dagokionean, oinarrizko hizkuntz baliabideak erabili dituzte gehienbat, baina adierazi nahi zutena adierazteko behar bestekoak, lexiko akatsen bat salbu (ez dakit nola esaten den ‘cicatriz’).
• Zuzentasunean: ez dute autozuzenketarik erabili eta oinarrizko akats askotxo egin dituzte, Anek batik bat (ez du egoki monitorizatu bere jarduna). Hara:

Elkarreraginaren garrantziaz (I)

Nahikoa litzateke Europako Erreferentzi Markoari begiradatxoa egitea elkarreraginari ematen dion garrantziaz jabetzeko. Hainbestekoa da, non ardatz nagusietakoa den eta bere baitan hartzen dituen idazmenaren eta mintzamenaren zenbait atal. Iruditzen zait apur bat kamustua dugula elkarreraginaren esparrua, mintzamenaren atal izatera mugatua, propio gutxiegi landua, eta balorazio garaian orokortuegia. Elkarreragin mekanismoak aztertu beharrean, erabili egiten dugu elkarrizketa egokitasuna, koherentzia eta kohesioa, jariotasuna, aberastasuna eta zuzentasuna neurtzeko. Komenigarria da, beraz, elkarrizketak berezko duen interakzioari eta beronen barrunbeari erreparatzea. Eta zeri begiratu behar diogu, bada? Hona hemen, txantiloia osatzeko irizpide batzuk:

• Abiapuntu-jarrera egoki adierazi dute.
• Entzun diote elkarri.
• Egoki kudeatu dituzte hitz egiteko txandak.
• Ikuspuntua azaltzerakoan kontuan izan dute solaskidearen iritzia.
• Solaskidearentzat atsegin eta eroso samarra den diskurtso modua erabili dute: elkarkidetza.
• Arestian aipatutakoa kontuan izan dute (egoki josi dituzte bi diskurtsoak).
• Saiatu dira, nolabait, komunikazio-hutsak konpontzen: jario-etenak, isiluneak, mintzabideak zabaldu…
• Jarrera aktiboa izan dute elkarrizketan.
• Modalizazioa egokia izan da: ñabardura, graduazioa, umorea…
• Ez-hitzezko elementuak baliatu dituzte (keinuak, irribarreak…)
• Jarioa: ideia/informazio-emaria (kantitateari zein kalitateari begira). Erritmoa. Automatismoak.
• Doinua.
• Ez dute intseguritate handirik erakutsi.
• Ideien arteko hierarkia argia da. Argudiobideari eutsi diote.
• Errefusa gaitasuna.
• Erregistro egokia.
• Birformulazioa.
• Kohesioa.
• Zuzentasuna.
• Eraginkortasun komunikatiboa.
• Egoki bukatu dute elkarrizketa.

Badakit, hauetako puntu askok ñabardura asko eskatzen dituztela eta zerrendatu besterik ez ditudala egin, oso ordena nahasian gainera. Badakit edozein behaketa-txantiloik baino garrantzi handiagoa dutela behatzen duten begiek. Baina nik noizean behin erabili izan ditut irizpideok, elkarrizketaren eskemarekin batera, eta lagungarri gertatu zaizkit senak esaten zidana osatzeko. Adibidea jarriko dizuet hurrengo sarreran.

1. OHARRA: Txantiloi honek Antonio Unzue-ren Debaterako argudiatu. Bigarren Hezkuntzako arlo guztietarako proposamena (pdf 623 KB)  du oinarri.
2. OHARRA: Ahozko elkarreraginari erreparatu diogu oraingoan. Jakitun gara, baina, Internetek nabarmen areagotu duela idatzizko elkarreragina ere (e-posta, foroak, txatak, sare-sozialak…) Argi dago, beraz, idatzizko elkarreraginak ere merezi duela arreta eta lanketa.

Argazkia: Graphic Conversation. Egilea: Marc Wathieu . Lizentzia.

Interakzioaz (2)

Interakzioa eta konektibismoa

Lehengo batean, sarean ez dakit non (hau paradoxa!), Siemensen hitzok topatu nituen:

Google-n bilatu ahal izanda, zertarako behar dugu memoria? Zer esanahi du gaur egun ‘jakin’ aditzak? Zerbait buruan izatea esan nahi du? Ala esanahia klik batera izatea? Nire ustetan, jakiteak sarean ondo kokatua egotea esan nahi du; testuinguruaren arabera, beharrezko ezagutza eskuratzeko behar besteko konpetentzia izatea.

Zerbait kanporatzen dudanean, informazioa da. Norbaitek nolabait informazio hori konektatzen duenean, ezagutza bilakatzen da. Ezagutza funtsean erabilgarritasuna / konektibitatea da.

Lehenengo galderara itzuliko naiz. Google izanda, zertarako behar dugu memoria? horretara, alegia. Oso ondo jasotzen du konektibismoaren ideia nagusienetako bat: jarioaren tutua ezagutzaren oinarrian jartzen duena, hain zuzen.

Baina honela gertatzen al da hizkuntzaren irakaskuntzan?

Bai eta ez. Nire ustetan zenbait geruza ditu ezagutzaren tipulak. Har dezagun ordenagailuaren beraren adibidea. Sinple-sinple esanda, lengoaia-geruza bat baino gehiago bereiz genitzake sakonenetik hasita: makina-kodea, sistema-eragilea eta softwarea dira horietako geruza batzuk. Gizakiaren kasuan, burmuinaren oinarrizko funtzioek eta emozioek osatzen dute oinarrizko geruza; interakzio-sistemek (lengoaiek, hizkuntzek eta bestek) bigarrena eta interakzioak berak hirugarren geruza.

Ezin ahaztu, halaber, sistema konplexu baten aurrean gaudela, geruza hauek etengabe elkar eragiten dutela eta elkarreragin horrek aldaketak ere sor litzakeela geruza bakoitzaren egituran. Alegia, barrutik kanporako ibilbideak daudela, baina baita kanpotik barrurakoak ere.

Nire ustetan, konektibismoak aipatu dugun hirugarren geruza aztertzen du gehienbat, baina zailtasunak ditu beste bi geruzak esplikatzeko orduan.

Gatozen geurera. Onartuko dugu ez dugula buruan gorde beharrik interakzioak berak eman liezazkigukeen zenbait ezagutza-mota. Adibide bat jartzearren, tresna bat erosten dugunean ez dugu instrukzio-liburua goitik behera ikasi beharrik , nahikoa dugu zenbait funtzio ikasi eta liburuxka zein kajoitan gorde dugun jakitearekin. Geruza honetan jartzen du azpimarra konektibismoak eta, zalantzarik gabe, gehiegikeriak gehiegikeria, aurrerapausoa da ezagutzaren eskurapenaren azterketan. Baina hizkuntza ikasten duen ikaslea ez da soilik hirugarren geruza horretan ari. Hirugarrena eta bigarrena ditu helburu, interakzioa ez ezik, interakzio-sistema ere eraiki behar du. Adibideekin jarraiki, instrukzio-liburua ulertzeko berak ezagutzen duen hizkuntzaren batean idatzia egon beharko du, bestela alfer-alferrik gogoratuko du zein kajoitan dagoen gordeta.

Honetan du ajea konektibismoak (dena den, ez dezagun ahaztu oraindik orain eraikitzen ari den teoria-corpus baten aurren gaudela).

Ageriko ondorio gisa: hizkuntza ikasteko, interakzio-sistema eta interakzioa bera, biak ala biak, dira ezinbesteko. Hain agerikoa al da aipatutako ondorioa?

Interakzioaz (I)

Interakzioa eta iterazioa

Lehengo batean lanera joan aurretik gosari-legea egiten ari nintzela, zientzialari bat ari zen sukaldeko irratian zenbait galderari erantzuten. Haren erantzun batek kendu zizkidan loaren azken arrastoak. Esatariak munduak azken 100 urteetan egin duen aurrerapenaz galdegin zion. Zientzialariak urteotan ezagutza izugarri hazi dela erantzun zion, aurreko mende askotan baino gehiago. Hazkunde horren arrazoia ere argitu zuen: interakzioa. Interakzioa da, beraz, ezagutzaren hazkundearen lehengaia.

Goiz horretan nire gosariak ohi baino azukre apur bat gehiago izan zuen.

Pentsatzen jarrita, azter dezagun giza-talde, pertsona edo erakunde baten interakzioaren kantitatea eta kalitatea eta beronek, ziur aski, emango digu bere egoeraren eta aurrerapen-gaitasunaren neurria.

Pentsatzen jarrita, azter ditzagun Benitok azken hilabetean jarritako zenbait mezu: Komunitatea?. Zaindariaren karga. Atazaute. Etorriko dira berriak. Topikoak edo.

Ez al gara guztiotan interakzio-arazoak aipatzen ari?

Zenbaitetan, ez al gara euskaltegietan interakzioa iterazio huts bihurtzen ari?

Atazaute

Ataza: Ikasleari hizkuntza ikasteko asmoz planteatzen zaion zeregin komunikatiboa. Ikuspegi komunikatiboaren hirugarren belaunaldiaren ardatza da. (Didakteka).

Edo beste era batean esanda, ikasteko zerbait egin behar da, hizkuntzarekin zerbait alegia. Hizkuntza "erabili" egin behar da azken batean. Hizkuntza erabiltzen ikasi hizkuntza bera ikasi baino areago. Zilegi bekit sinplifikazioa, eta atrebentzia.

Hizkuntza ikastea nahi dugu, bai. Beraz, pentsa dezagun hizkuntzarekin zer egin, pentsa dezagun nola eman esanahia, edo hobeto esanda, ekar dezagun esanahia klasera, ikaslearengana. Ez da nahikoa jendea ikasgelan batzea, ezta matrikulazio kopuru handiak, ezta hizkuntzari buruzko hamaika azalpen eta gogoeta, ezta haren inguruan bilkura hutsa, ez milaka ariketa eta material huts. Zerbait egin behar da horrekin guztiarekin.

Zertara derrepentean parrastada sasididaktiko hau?

Zu ta gu sarea aurkeztu digute gaur. Euskaraz jakintza partekatzea asmoa, euskarari bizia ematea bestalde. Batuko da jendea, asko seguraski, tresnari buruz jardungo da, dokumentuak eta fitxategiak jarriko dira... Baina inportanteena, egin dezagun zerbait horrekin, tresnei (hizkuntza zein azpiegitura) esanahia eman behar diegu, ez daitezela eurak bihurtu esanahi.

Ez litzateke lehenengo aldia izango zoritxarrez. Baina, ez dakit zergatik, oraingoan esango nuke aukera hobea dugula hizkuntza eta geure burua atazatan ipintzeko.

Horixe, pentsa eta egin ditzagun atazak. Badakizue, identitatea eta elkarreragina behar dira, ez bilkura eta deklarazio hutsak.