ahozkotasuna

29
Urt
2012

Elkarreraginaren garrantziaz (II)

Plisti-plasta | 2012, Urtarrila 29 - 17:59

Jarraian duzue aurreko sarreran agindutako adibidea. B2ko azterketa batekoa da, pena ezin dudala audioa erabili (baimen arazoak izan nitzake). Hala ere, baliagarria izango zaizuelakoan, hona:

Elkarrizketaren eskema

(klikatu gainean handiago ikusteko)

Elkarrizketaren azterketarako txantiloia: zuzenak eta  okerrak

Zuzen

  • Elkarri entzun diote.
  • Ikuspuntua azaltzerakoan kontuan izan dute solaskidearen iritzia.
  • Arestian aipatutakoa kontuan izan dute. Adibide baterako, Jonek hitztarte batean ‘ez hori bakarrik…’ esan dio solaskideari.
  • Saiatu dira, nolabait, komunikazio-hutsak konpontzen. Elkarri txandarik apenas eman diotenez, bestearen jarioa eten behar izan dute. Jonek gaiaren barruan mintzabide berriak zabaldu ditu [jolasak eta osasuna/ jolasak eta jolasguneak (herria/hiria)].
  • Biek ala biek jarrera aktiboa izan dute elkarrizketan.
  • Modalizazioa egokia izan da. Nabarmenena mutilak umorea erabili duenean.
  • Ez-hitzezko elementuak baliatu dituzte (keinuak, irribarreak…). Erritmoa onargarria izan da eta Anek oso ondo erabili du doinua, baita modalizatzeko ere; horrela adierazkortasun handia lortuz.
  • Ez dute intseguritate handirik erakutsi.
  • Ideia nagusia argia da.
  • Erregistro egokia.
  • Birformulazioa erabili ez badute ere, besteak esandakoa norbere diskurtsoari atxikitzeko gaitasuna erakutsi dute.

Oker

  • Ez dute egoki adierazi gaiarekiko abiapuntu-jarrera. Norbere abiapuntutik abiatu beharrean, Anek galdera batekin ekin dio; bere abiapuntuari uko eginez eta mutilarena erabat baldintzatuz. Honela, jostailurik aproposenari buruz aritu beharrean: ‘Zer gustatzen zitzaizun jolasteko?’ galderatik abiatu dira.
  • Ez dute jakin hitz egiteko txandak kudeatzen. Bestearen jarioa eten behar izan dute gehienetan, zerbait esan ahal izateko.
  • Baliteke neskak solaskidearentzat desatsegin samarra izan den diskurtso modua erabili izana: abiapuntua eragozteagatik, bestearekiko behar besteko elkarkidetza ez erabiltzeagatik, mintzabideak ez zabaltzeagatik…
  • Ez diote beti argudiobideari behar bezala eutsi: zauriei buruzko digresioa luzeegia izan da.
  • Jarioari dagokionez, gauza bitxia gertatu zait. Izaten dira, bada, ilusio optikoak, non kolorearen edo kokapenaren arabera borobil edo laukiren batek beste batek baino handiagoa dirudien (nahiz eta berdinak izan). Bada, horrelako zerbait gertatu zait: hasiera batean Anek Jonek baino askoz denbora luzeagoan hitz egin duela iruditu zait baina neurtu eta konturatu naiz ez dela horrela izan: mutilak 1’49’’ / neskak 1’ 57”. Horrek eraman nau pentsatzera zer-nolako garrantzia duen elkarreraginean  jarioak eta ideia/informazio-emariak (kantitateari zein kalitateari begira). Anek Jonen antzeko denbora erabili badu ere, hitz kopuru handiagoa igorri du eta horrek, nahiz eta berbaldia elkarreraginaren ikuspuntutik kalitate eskasekoa izan, mutilak baino askoz gehiago komunikatu duela pentsarazi dit. Baina sakonago aztertuta oso zalantzazkoa da baieztapen hori. Izan ere, jarioaren osagai garrantzizkoak dira automatismoak eta horretan gabezia dezente erakutsi ditu Anek. 
  • Argudioen kalitatea ez da nabarmentzeko modukoa izan. Dena behar alor honetan.
  • Ideia nagusian biak ados egon direnez, ez dute errefusa gaitasunik erakutsi.
  • Ez dute gehiegizko errepikapenik egin eta esaldiak ez dira solte geratu baina oso oinarrizko kohesioa erabili dute. Eta batzuetan txarto (‘ze herri batean bizi gara’ –mutilak-). Neskak bizpahiru aldiz erabili du modu okerrean  ‘hori’ erakuslea esaldiak kohesionatzeko, gaztelerazko kohesio elementuren bat ere erabili du (es que…).
  • Aberastasunari dagokionean, oinarrizko hizkuntz baliabideak erabili dituzte gehienbat, baina adierazi nahi zutena adierazteko behar bestekoak, lexiko akatsen bat salbu (ez dakit nola esaten den ‘cicatriz’).
  • Zuzentasunean: ez dute autozuzenketarik erabili eta oinarrizko akats askotxo egin dituzte, Anek batik bat (ez du egoki monitorizatu bere jarduna). Hara:
 Ane  Jon
  • Txikitan zer gustatzen zitzaizun jolastu/jolastea?
  • Es que gogoratzen dut txikia nintzenean egun osoan egoten ginen kalean.
  • Orain ikusten dut parkeak eta badaude umeak Nintendoarekin jezarrita.
  • Batzuek besteei ez borrokatzen edo jolasten.
  • Hori da, ba hori, etxean geratzen bazara eta ez daukazu beste pertsonarik.
  • Ni umeekin lan egiten dut.
  • Hori da ere.
  • Ez dago arriskutsurik
  • Kaleetan jolastea nahiago nuen.
  • Bideojokoak eta gauza horiek ez zitzaidan asko gustatzen.
  • Ume bat zauri bat egiten badu ospitalera joaten dira.
  • Zikatriz asko dauzkat.
  • Onartu behar dut zorte handi eduki dugula, ze herri batean bizi gara. Hori askatasun asko ematen du, orduan zorte handi dauzkagu.

 

 

 

 

 

29
Urt
2012

Elkarreraginaren garrantziaz (I)

Plisti-plasta | 2012, Urtarrila 29 - 01:53

Nahikoa litzateke Europako Erreferentzi Markoari begiradatxoa egitea elkarreraginari ematen dion garrantziaz jabetzeko. Hainbestekoa da, non ardatz nagusietakoa den eta bere baitan hartzen dituen idazmenaren eta mintzamenaren zenbait atal. Iruditzen zait apur bat kamustua dugula elkarreraginaren esparrua, mintzamenaren atal izatera mugatua, propio gutxiegi landua, eta balorazio garaian orokortuegia. Elkarreragin mekanismoak aztertu beharrean, erabili egiten dugu elkarrizketa egokitasuna, koherentzia eta kohesioa, jariotasuna, aberastasuna eta zuzentasuna neurtzeko. Komenigarria da, beraz, elkarrizketak berezko duen interakzioari eta beronen barrunbeari erreparatzea. Eta zeri begiratu behar diogu, bada? Hona hemen, txantiloia osatzeko irizpide batzuk:

  • Abiapuntu-jarrera egoki adierazi dute.
  • Entzun diote elkarri.
  • Egoki kudeatu dituzte hitz egiteko txandak.
  • Ikuspuntua azaltzerakoan kontuan izan dute solaskidearen iritzia.
  • Solaskidearentzat atsegin eta eroso samarra den diskurtso modua erabili dute: elkarkidetza.
  • Arestian aipatutakoa kontuan izan dute (egoki josi dituzte bi diskurtsoak).
  • Saiatu dira, nolabait, komunikazio-hutsak konpontzen: jario-etenak, isiluneak, mintzabideak zabaldu…
  • Jarrera aktiboa izan dute elkarrizketan.
  • Modalizazioa egokia izan da: ñabardura, graduazioa, umorea…
  • Ez-hitzezko elementuak baliatu dituzte (keinuak, irribarreak…)
  • Jarioa: ideia/informazio-emaria (kantitateari zein kalitateari begira). Erritmoa. Automatismoak.
  • Doinua.
  • Ez dute intseguritate handirik erakutsi.
  • Ideien arteko hierarkia argia da. Argudiobideari eutsi diote.
  • Errefusa gaitasuna.
  • Erregistro egokia.
  • Birformulazioa.
  • Kohesioa.
  • Zuzentasuna.
  • Eraginkortasun komunikatiboa.
  • Egoki bukatu dute elkarrizketa.

Badakit, hauetako puntu askok ñabardura asko eskatzen dituztela eta zerrendatu besterik ez ditudala egin, oso ordena nahasian gainera. Badakit edozein behaketa-txantiloik baino garrantzi handiagoa dutela behatzen duten begiek. Baina nik noizean behin erabili izan ditut irizpideok, elkarrizketaren eskemarekin batera, eta lagungarri gertatu zaizkit senak esaten zidana osatzeko. Adibidea jarriko dizuet hurrengo sarreran.

  1. OHARRA: Txantiloi honek Antonio Unzue-ren Debaterako argudiatu. Bigarren Hezkuntzako arlo guztietarako proposamena (pdf 623 KB)  du oinarri.
  2. OHARRA: Ahozko elkarreraginari erreparatu diogu oraingoan. Jakitun gara, baina, Internetek nabarmen areagotu duela idatzizko elkarreragina ere (e-posta, foroak, txatak, sare-sozialak…) Argi dago, beraz, idatzizko elkarreraginak ere merezi duela arreta eta lanketa.

Argazkia: Graphic Conversation. Egilea: Marc Wathieu . Lizentzia.

03
Api
2008

Hizkuntzaren salbazioa

Perlatxoa topatu digu gaur Txerrak, Instituto lingüístico de invierno blog interesgarrian jasoa: Richard E. Littlebear hizkuntzalari cheyenneak 1996an Ipar Amerikako hizkuntza natiboen egoeraz eta biziberritzeko bideez egindako gogoeta hain zuzen ere. Artikulu osoa irakurtzea merezi du (en, es), Txerrak zati bat ekarri digu, eta nik beste zatitxo bat hona euskaratuta:

Ameriketako indigenon hizkuntzak ahozkoak izan dira betidanik. Haietako batzuk azken hiru mendeotan idazten hasi dira. Baina gure hizkuntzak irakasteko orduan ahozko tradizio hori hartu behar dugu gogoan.

Batzuetan ahozko tradizoa ukatu eta itsu-itsuan jarraitzen diogu hizkuntzak irakasteko ezagutzen dugun eredu bakarrari: ingelesa irakatsi ziguten modua, gramatikari hainbesteko indarra ematen diona. Gure hizkuntzak ahozko tradiziorik ez baleukate bezala irakastea porrota ekarri duten arrazoietako bat da, beraz, orain porrotaren tradizioaren antzeko zerbait daukagu.

Porrotaren tradizio hori dela eta ez dela, gure hizkuntza gordeko duen edozerekin geratzen gara liluratuta. Ondorioz, orain gure hizkuntza ustez salbatuko zuten konponbide bakarren letania bat dugu orain. Konponbide bakar bat laster beste konponbide bakar batek ordezkatzen du.

Adibidez, gutako batek esan zuen: "Jar ditzagun gure hizkuntzak idatziz". Egin egin genuen, eta hizkuntzek hiltzen jarraitu zuten.

Gero esan genuen: "Egin ditzagun hiztegiak gure hizkuntzenak". Egin genituen hiztegiak eta hizkuntzek hiltzen jarraitu zuten.

Ondoren esan genuen: "Trebatu dezagun gure jendea hizkuntzalaritzan, gure hiztunak".Egin egin genuen, eta hizkuntzek hiltzen jarraitu zuten.

Gero esan genuen: "Eska dezagun hezkuntza elebidunerako diru-laguntza". Egin egin genuen, eta hizkuntzek hiltzen jarraitu zuten.

Gero esan genuen: "Irakats ditzagun gure hizkuntzak eskoletan". Egin egin genuen, eta hizkuntzek hiltzen jarraitu zuten.

Gero esan genuen: "Sor ditzagun kultur produktuak kalitatekoak". Egin egin genuen, eta hizkuntzek hiltzen jarraitu zuten.

Gero esan genuen: "Grabatu dezagun gure zaharren mintzoa". Egin egin genuen, eta hizkuntzek, hala ere, hiltzen jarraitu zuten.

Ondoren: "Bideoak egin ditzagun, gure zaharrak zer egin tradizionaletan gure hizkuntzak ahoan". Egin egin genuen, eta hizkuntzek hiltzen jarraitu zuten.

Gero: "Jar ditzagun gure hiztunak CD-ROMean". Egin egin genuen, eta hizkuntzek hiltzen jarraitu zuten.

Azkenik baten batek esango du, "Izoztu ditzagun geratzen diren hiztun apurrak, honela teknologiak aurrera egiten duenean, haiek berpiztu eta hizkuntza natiboen hiztunak izango ditugu", eta egin egingo dugu eta hiztun hauek etorkizun urruneko mundu batean berpiztuko dira, euren hizkuntza dakiten bakarrak izango direna eta inork ez die ulertuko. Letania honetan konponbide bakoitzean gure hizkuntza salbatuko zuena ikusi dugu - eta hizkuntzak ez dira salbatu.

Kriogenia eta izoztea azken-azkenengo neurriak baino ez dira, jakina. Kontua da, irakaskuntza eta teknologiaren aurrerapen guztiarekin ere, eta harekin dugun menpekotasun gero eta handiagoarekin, gure hizkuntzak hiltzen ari direla oraindik. [...]

Ez da ezkorra Littlebear baina. Apur bat aurrerago hau dio:

Ingelesaren eraginari aurre egiteko, familiak hizkuntzaren lehenengo irakaslea izateko papera berreskuratu behar du. Eurek erabili behar dute hizkuntza egunero, edonon, guztiekin. Baina irakastea eskolaren gain utziko badute, sustengua eman behar diote hari, eta ahozkotasunean oinarritutako irakasbideak erabiltzen dituztela ziurtatu.[...]

Ezin dugu beti ibil negarrez, gure hizkuntzen heriotzaren arrazoiak katalogatzen, horren ordez, aurrera egin behar dugu hizkuntzen biziberritzeko ahaleginetan izan diren arrakastei erreparatuta.

Zer ikasia izango lukete gugandik? Ala guk haiengandik gehiago?

Argazkia: Athabascan Dance (toddraden Flickr-en)

Sindikatu edukia