mintzamena

Elkarreraginaren garrantziaz (II)

Jarraian duzue aurreko sarreran agindutako adibidea. B2ko azterketa batekoa da, pena ezin dudala audioa erabili (baimen arazoak izan nitzake). Hala ere, baliagarria izango zaizuelakoan, hona:

Elkarrizketaren eskema

(klikatu gainean handiago ikusteko)

Elkarrizketaren azterketarako txantiloia: zuzenak eta  okerrak

Zuzen

• Elkarri entzun diote.
• Ikuspuntua azaltzerakoan kontuan izan dute solaskidearen iritzia.
• Arestian aipatutakoa kontuan izan dute. Adibide baterako, Jonek hitztarte batean ‘ez hori bakarrik…’ esan dio solaskideari.
• Saiatu dira, nolabait, komunikazio-hutsak konpontzen. Elkarri txandarik apenas eman diotenez, bestearen jarioa eten behar izan dute. Jonek gaiaren barruan mintzabide berriak zabaldu ditu [jolasak eta osasuna/ jolasak eta jolasguneak (herria/hiria)].
• Biek ala biek jarrera aktiboa izan dute elkarrizketan.
• Modalizazioa egokia izan da. Nabarmenena mutilak umorea erabili duenean.
• Ez-hitzezko elementuak baliatu dituzte (keinuak, irribarreak…). Erritmoa onargarria izan da eta Anek oso ondo erabili du doinua, baita modalizatzeko ere; horrela adierazkortasun handia lortuz.
• Ez dute intseguritate handirik erakutsi.
• Ideia nagusia argia da.
• Erregistro egokia.
• Birformulazioa erabili ez badute ere, besteak esandakoa norbere diskurtsoari atxikitzeko gaitasuna erakutsi dute.

Oker

• Ez dute egoki adierazi gaiarekiko abiapuntu-jarrera. Norbere abiapuntutik abiatu beharrean, Anek galdera batekin ekin dio; bere abiapuntuari uko eginez eta mutilarena erabat baldintzatuz. Honela, jostailurik aproposenari buruz aritu beharrean: ‘Zer gustatzen zitzaizun jolasteko?’ galderatik abiatu dira.
• Ez dute jakin hitz egiteko txandak kudeatzen. Bestearen jarioa eten behar izan dute gehienetan, zerbait esan ahal izateko.
• Baliteke neskak solaskidearentzat desatsegin samarra izan den diskurtso modua erabili izana: abiapuntua eragozteagatik, bestearekiko behar besteko elkarkidetza ez erabiltzeagatik, mintzabideak ez zabaltzeagatik…
• Ez diote beti argudiobideari behar bezala eutsi: zauriei buruzko digresioa luzeegia izan da.
• Jarioari dagokionez, gauza bitxia gertatu zait. Izaten dira, bada, ilusio optikoak, non kolorearen edo kokapenaren arabera borobil edo laukiren batek beste batek baino handiagoa dirudien (nahiz eta berdinak izan). Bada, horrelako zerbait gertatu zait: hasiera batean Anek Jonek baino askoz denbora luzeagoan hitz egin duela iruditu zait baina neurtu eta konturatu naiz ez dela horrela izan: mutilak 1’49’’ / neskak 1’ 57”. Horrek eraman nau pentsatzera zer-nolako garrantzia duen elkarreraginean  jarioak eta ideia/informazio-emariak (kantitateari zein kalitateari begira). Anek Jonen antzeko denbora erabili badu ere, hitz kopuru handiagoa igorri du eta horrek, nahiz eta berbaldia elkarreraginaren ikuspuntutik kalitate eskasekoa izan, mutilak baino askoz gehiago komunikatu duela pentsarazi dit. Baina sakonago aztertuta oso zalantzazkoa da baieztapen hori. Izan ere, jarioaren osagai garrantzizkoak dira automatismoak eta horretan gabezia dezente erakutsi ditu Anek. 
• Argudioen kalitatea ez da nabarmentzeko modukoa izan. Dena behar alor honetan.
• Ideia nagusian biak ados egon direnez, ez dute errefusa gaitasunik erakutsi.
• Ez dute gehiegizko errepikapenik egin eta esaldiak ez dira solte geratu baina oso oinarrizko kohesioa erabili dute. Eta batzuetan txarto (‘ze herri batean bizi gara’ –mutilak-). Neskak bizpahiru aldiz erabili du modu okerrean  ‘hori’ erakuslea esaldiak kohesionatzeko, gaztelerazko kohesio elementuren bat ere erabili du (es que…).
• Aberastasunari dagokionean, oinarrizko hizkuntz baliabideak erabili dituzte gehienbat, baina adierazi nahi zutena adierazteko behar bestekoak, lexiko akatsen bat salbu (ez dakit nola esaten den ‘cicatriz’).
• Zuzentasunean: ez dute autozuzenketarik erabili eta oinarrizko akats askotxo egin dituzte, Anek batik bat (ez du egoki monitorizatu bere jarduna). Hara:

Elkarreraginaren garrantziaz (I)

Nahikoa litzateke Europako Erreferentzi Markoari begiradatxoa egitea elkarreraginari ematen dion garrantziaz jabetzeko. Hainbestekoa da, non ardatz nagusietakoa den eta bere baitan hartzen dituen idazmenaren eta mintzamenaren zenbait atal. Iruditzen zait apur bat kamustua dugula elkarreraginaren esparrua, mintzamenaren atal izatera mugatua, propio gutxiegi landua, eta balorazio garaian orokortuegia. Elkarreragin mekanismoak aztertu beharrean, erabili egiten dugu elkarrizketa egokitasuna, koherentzia eta kohesioa, jariotasuna, aberastasuna eta zuzentasuna neurtzeko. Komenigarria da, beraz, elkarrizketak berezko duen interakzioari eta beronen barrunbeari erreparatzea. Eta zeri begiratu behar diogu, bada? Hona hemen, txantiloia osatzeko irizpide batzuk:

• Abiapuntu-jarrera egoki adierazi dute.
• Entzun diote elkarri.
• Egoki kudeatu dituzte hitz egiteko txandak.
• Ikuspuntua azaltzerakoan kontuan izan dute solaskidearen iritzia.
• Solaskidearentzat atsegin eta eroso samarra den diskurtso modua erabili dute: elkarkidetza.
• Arestian aipatutakoa kontuan izan dute (egoki josi dituzte bi diskurtsoak).
• Saiatu dira, nolabait, komunikazio-hutsak konpontzen: jario-etenak, isiluneak, mintzabideak zabaldu…
• Jarrera aktiboa izan dute elkarrizketan.
• Modalizazioa egokia izan da: ñabardura, graduazioa, umorea…
• Ez-hitzezko elementuak baliatu dituzte (keinuak, irribarreak…)
• Jarioa: ideia/informazio-emaria (kantitateari zein kalitateari begira). Erritmoa. Automatismoak.
• Doinua.
• Ez dute intseguritate handirik erakutsi.
• Ideien arteko hierarkia argia da. Argudiobideari eutsi diote.
• Errefusa gaitasuna.
• Erregistro egokia.
• Birformulazioa.
• Kohesioa.
• Zuzentasuna.
• Eraginkortasun komunikatiboa.
• Egoki bukatu dute elkarrizketa.

Badakit, hauetako puntu askok ñabardura asko eskatzen dituztela eta zerrendatu besterik ez ditudala egin, oso ordena nahasian gainera. Badakit edozein behaketa-txantiloik baino garrantzi handiagoa dutela behatzen duten begiek. Baina nik noizean behin erabili izan ditut irizpideok, elkarrizketaren eskemarekin batera, eta lagungarri gertatu zaizkit senak esaten zidana osatzeko. Adibidea jarriko dizuet hurrengo sarreran.

1. OHARRA: Txantiloi honek Antonio Unzue-ren Debaterako argudiatu. Bigarren Hezkuntzako arlo guztietarako proposamena (pdf 623 KB)  du oinarri.
2. OHARRA: Ahozko elkarreraginari erreparatu diogu oraingoan. Jakitun gara, baina, Internetek nabarmen areagotu duela idatzizko elkarreragina ere (e-posta, foroak, txatak, sare-sozialak…) Argi dago, beraz, idatzizko elkarreraginak ere merezi duela arreta eta lanketa.

Argazkia: Graphic Conversation. Egilea: Marc Wathieu . Lizentzia.

Euskaraz hitz egiten hasteko instrukzioak

Aspaldian irakurri nuen Séchu Senderen Made in Galiza liburuaren pasarte hau: "Instrucciones para empezar a hablar gallego". Galizian hizkuntza ikastea-erabiltzearekin gureen antzerako kezkaz darabiltzate aspaldion, eta Séchuk haiek jorratzeko dituen estiloa eta umorea beti gustatu zaizkit. Hemen sarri faltan sentitzen dira halakoak eta Séchuren fan bat baino gehiago gaude EHn, ezta?

Ikasi duen hizkuntza berria erabiltzen hasteko instrukzioak ematen ditu Sendek pasarte horretan. Eta (norberaren abilidadearekin) itzultzen-egokitzen saiatu naiz. Ea zer deritzozuen. Hemen daukazue:

Euskaraz hitz egiten hasteko jarraibideak

Welcome to the best method to learn Basque!

Bienvenu à la meilleure méthode pou apprendre le basque!

Euskaraz hitz egiten hasteko lehenengo pausoa erraza da. Egizu karnet tamainako argazkia, euskaraz egiten hasi baino lehen nolakoa zinen gogoratzeko.

Bigarren pausoak ahalegin apur bat gehiago eskatzen du: beldurrik gabe euskaraz irakurtzea. Animoa eta aurrera!

Hirugarren pausoan gaude. Bulinsky interpretazio metodoan oinarrituta, hizkuntza ikasten ari den pertsonaia baten paperean sartu behar duzu, ondorio dramatiko guztiekin.

Adibidez, kopako sonbreroa, bibotea edo ileordearekin mozorrotu, sartu taberna batean esate baterako, eta euskaraz lehenengo hitzak bota pertsonaia horren izenean: "Zurito bat mesedez".

Zergatik mozorroa? Ikasten hasten garenean komenigarria da -jende lotsatiarentzat batez ere- ezagunek nor garen ez jakitea. Ezagun hauek askotan gure misioa kakazteko abilidade berezia dutelako, hauen modukoak esanez:

• Euskaraz egiten duzu? Beituuu! (barrez)
• Eneeee! Ze ondo egiten duzun! (%100 ironia eta zuzenkeria politikoa)
• Oso ondo neska/mutila! (pozik antzean baina beldurrez)
• Ostias! Honekin orain euskaraz egin behar da. (hau esan ez baina pentsatu bai, eta aurpegian igarri)
• Zelan euskaraz ba? (ikaratuta)
• Zer, perfilaren azterketa daukazu? (zinismo gordina)
• Ostia, colega, ¿y a ti qué punto te ha dado? (moskeatuta)
• Ondo egingo bazenu sikieran... (jatorrista, profanazio-sentimendua)
• Igarri egiten da, ez duzu amaren tititik edan. (jatorristago)

Ergelkeria hauek esaten dituztenek ez dute intentzio txarrik izaten, baina askotan irteten zaizkigu horrelakoak, eta “Zer esango dute?” horrek atzera bota ditu euskaraz egiten saiatu den bat baino gehiago.

"Zer esango" hori dena dela, norberaren semeak bankua atrakatzen badu arduratzeko motiboa izan daiteke adibidez, baina hizkuntza bat erabiltzeak ez ditu ondorio berdinak, ez horixe!

Edonola ere, argi izan galdera horrek inseguritatea dakarrela: Eta euskaraz egiten hasten banaiz, zer esango dute?

Kategoria berdintsuan egon daiteke "Zer pentsatuko dute?" galdera ere, hizkuntza ikasteko prozesuan psikiatriak zer-nolako garrantzia daukan konturatzeko balio behar diguna.

Euskaraz egiten hasteko laugarren pausoa norberaren errorei barre egitea da, besteek barre egin baino lehen. Umoreaz hartu behar dira "Ez nahi dut" edo "Utzi paketean!" bezalakoak. Zientifikoki frogatuta dago historian inor ez dela joan A: Hizkuntza bat ere ez erabili egoeratik C: Hizkuntza bat ondo erabili egoerara, tarteko B: Halan-holan hitz egin egoeratik pasatu gabe.

Irakurtzen dakienak liburuetan aurkitu dezake laguntza. Hiztegietan ia berba guztiak daude Atik Zra ordenatuta. Dena dela, irakurtzen ez badakizu, edo, besterik gabe, ez badaukazu irakurtzeko gogorik, lasai. Kasu asko dokumentatu dira, euskaraz libururik egundo irakurri ez duten pertsona asko daude, eta euskaraz ederto baten egiten dute berba.

Azken fasera heltzen ari gara, euskararen desmitifikazio-fasera hain zuen ere, une honetan, esanak esan eta mitoak mito, konturatzen gara euskara munduko beste hizkuntza guztiak bezalakoa dela, berez ez daukala aparteko transzendentalitaterik. Eta egun batean harrituko gara konturatuta norbaiti, natural-natural, ia pentsatu gabe, ordua galdetzen ari garela euskaraz.

Eta behin helburua lortuta, berriro harrituko gara ikustean -batzuek diotenaren kontra- euskaraz egiteko ez dela ez abertzale erradikala izan behar, ez baserri batean bizi behar.

Euskaraz egiteko instrukzio hauetako azken pausora heldu gara, ez dago atzera egiterik gainera. Lehengo argazkia oraingo argazkiarekin konparatzeko ordua da, eta dena berdina dela ikusiko dugu.

Aldaketak ikustezinak izango dira, eta baten bat balego azalpen bakarra denbora edo euskararekin zer ikusirik ez daukan beste edozein faktore baino ez da izango.

Originala beti hobea hala ere: Instrucciones para empezar a hablar gallego. Bideo bertsioa ere badago gainera:

5 galdera mintzalagun batentzat

Mintzalagunak, berbalagunak, mintzakideak, hizkuntz-bikoteak, hizkuntz-bolondresak, hizkuntz-trukea... Mintza-praktika programak ez dira gure asmakizuna, ezta gauza berria ere. Mingaina astindu beharra hizkuntza ikastearekin batera datorren behar izana izan ohi da, eta irtenbide ezberdinak eta ugari eman izan zaizkio aspaldian.

Munduan mintza-praktikarako erarik ezagunenetako bat hizkuntz-trukeak izaten dira. Badakizue, pertsona bi batzen dira, hizkuntza desberdinetako hiztunak, bata bestearen hizkuntza txandaka praktikatzeko.

Voces en español blogean hizkuntz-trukeetan hasiera batetik esperientzia ahalik eta aberasgarrien egiteko planteatu beharreko bost galdera proposatu dizkigute 5 Preguntas para tu intercambio mezuan. Gure mintzalaguneetarako ere baliagarriak izan daitezke ikuturen bat eginda, laguntzaile-euskaldunzahar paperean dagoenarentzat gehien bat:

1. Zergatik mintzalagun? Zer espero duzu? Zer lortuko duzula uste duzu? Zertan laguntzea nahi duzu? Berriketan egitea baino ez dela nahi pentsatzeko joera dago. Horren atzetik motibazio berdinak egon ohi dira hala ere, klase guztietakoak: euskaltzaletasuna, agiriak, lana, jakinmina. Baina baita bestelako interesak ere: harremanak, erlaxatzea, dibertitzea, deskonektatzea...
2. Lehenengo aldia da? Aurreko esperientziak baliagarriak izaten dira oraingoan arrakasta izateko. Zailtasunak, jarrerak, hitz egiteko txanden errespetua, pertsonekiko konexioa, hizkera.
3. Non, noiz, nola? Berba egitea da kontua, eta tentsioak eta zailtasunak uxatzea komenigarria izaten da. Artikuluan taberna zaratatsuak saihestea gomendatzen digute. Nik neuk ere neure esperientziatik berdin gomendatuko nuke, hala ere, musikaren erritmoarekin mihia errazago astintzen duenik ere badago. Leku ezezagun edo ez ohikoek hasiera batean uzkurtu egin ditzakete berbalagun berriak. Edozelan ere, garrantzitsuena gustuko ingurune batean jardutea izaten dela esango nuke.
   
4. Ikasten ari zara? Solaskidearen maila ezagutzea komeni da, jakina, norberak bere hizkera egokitzen saiatzeko. Puntu interesgarria aipatzen dute blogean: mintzapraktikak ez du klasea bihurtu behar. Batzuk debaldeko eskolen bila ei datoz. Baliteke, nik neuk argi ikusten dut mintzapraktikak soilik ezin dituela klasea edo bestelako ikaskuntza-jarduerak ordezkatu. Hau da, inork ez dezala pentsa mintzalaguna debaldeko euskaltegia dela. Ez da, eta berbalagunak ez du zertan izan irakaslea. Zalantzaren bat argitzeko prest egongo da seguruenik, baina bera ere lasai jardutera doa, ez klasea ematera. Anekdotaren bat kontatu didate hala ere, irakasle lana gustuko duen berbalagunen batena eta saioak klaseak balira bezala presatzen dituena. Ez dakit ba! Besteren bat ezagutu dut berriz, berriketarako gaiak proposatzeko irakurgai edo prentsako errekorteren batekin joaten dena, norberak daukan berriketarako gaitasunaren arabera, interesgarria izan daiteke azken bide hau askorentzat. Edozelan ere, uste dut informaltasun giroa gordetzeko ahalegina egitea komeni dela.
5. Onartzen dituzu zuzenketak? Askorentzat ez da erosoa izaten berba egin ahala norbait alboan zuzentzen edukitzea. Beste batzuek berriz, estimatu egiten dute. Erreparatu beharreko kontua dudarik ez. Ahaztu barik zuzenketak egiteko era desberdinak daudela: zuzenketa zuzen-torpederoa, trabatzen denari esaldia-hitza amaitzea, esan dena ondo entzun ez balitz bezala ondo errepikatzea... Jakina, zuzenketak egiten ditugunean sarri tonoa izaten da garrantzitsuagoa zuzenketa egiteko estiloa baino. A! eta kontuz baten bat hasten bada "...ba niri irakasleak esan zidan...", euskaldunon arteko korporatibismoa zer hauskorra den agerian utzi nahi ez badugu. ;)

Azken batean, nire ustez, partaideak konfidantza giroan, erlaxatuta eta elkarrekin gustura jardutea da kontua, eta gauza banalak akaso baino interesgarriak ekartzea. Kike Amonarrizek dioen bezala, euskara eskuragarria eta erakargarria egitea.

Beste galderarik edo aholkurik bururatzen zaizue? Edo aurrekoari zuzentzekorik? Bota ba!

Argazkia: Mintzapraktika.org

Irakasle parrapleroak

Eztabaida interesgarria Francisco Herreraren blogean.
TTT eta STT siglak ekarri dizkigu Herrerak An ELT Notebook blogetik: Teacher Talk Time (irakaslearen mintza-denbora) eta Student Talk Time (ikaslearen mintza-denbora).

Eskola denbora gehiena berbetan ematen duten irakasleak kritikatu ditu. Ikasleek behar duten denbora eta buru-lanen kalterako delakoan.

Emilio Quintanak argudio interesgarriak kontrajarri dizkio. Irakurri eztabaida, mamitsua eta interesgarria.

Eta gero galde diezaiogun geure buruari:

• Zenbat denbora ematen dugu klasean berbaz? Ikasleek baino gehiago?
• Berriketa, hartu-emana sortzen dugu ikasleekin?
• Esaten duguna esanguratsua da? Input egokia da?
• Zelan eskuratzen du ikasleak jarioa?

Mintzapraktikaren kontzeptua aspaldi agertu zen gurean. Klasean praktikatzera eta mihia entrenatzera dedikatzen den denbora. Ikasleak hitz egin behar ei du horrelakoetan... eta irakasleak?

Berbetan mihia astintzen baino ez da ikasten?

Irakasle parrapleroak kaltegarriak dira?

Isildu nadin...

Analízate el TTT por si las moscas (Francisco Herrera)

Argazkia: The Egyptian Parrot God (oskay)

HABEk NABOren esku jarri ditu 1A mailarako mintza saioak

HABEk NABOren esku jarri ditu 1A mailarako mintza saioak -

Euskal Etxe dezente dira AEBetan BOGA eskaintzen dutenak. Hori horrela, ikasleak etxetik aritzen dira euskara ikasten, baina, mintzamena lantzeko, aldiro-aldiro euskal klubetan elkartu behar izaten dute irakaslearekin.

Irakasle gehienak ez dira irakasle lanbidez, eta, zaila egiten zaie taldea bideratzea. Hori horrela, irakasle horiei mintza saioak bideratzen laguntzeko HABEk, Maizpide barnetegiarekin elkarlanean garatutako mintza saioen gida jarri du NABOren esku. Aipatu gida 1A mailarako da, eta, 30 mintza saiotik gora garatu dira, hau da, Euskal Etxeetako erritmo standarrean bi urtetarako materiala.

Irakurri gehiago-- Delivered by Feed43 service [Ikasbil: gogoan hartu]

Ez dut mintzasaioen gida hori ezagutzen, ez dakti AEBetako ikasleentzat berariaz egin den ala lehengo baten egokitzapena ote den, baina egingo nuke hemengo askok gustura egingo luketela kukutxo bat. 1A mailan mintza saioak zelan bideratu galdera orokorra izaten da, eta horretarako tresnak eskertu egingo lirateke, duda barik.