hizpide

INPUTetik OUTPUTera. Bigarren hizkuntzaren eskurapena: irakasleentzako gidaliburua

Amaitu berri dut liburu honen irakurketa eta hainbat ideia botatzera ausartuko naiz.

Lehenik eta behin, oso liburu interesgarria iruditu zait. Irakurterraza da; adibidez hornituta dago, hainbat hizkuntzatakoak baina itzultzaileak ondo ekarriak euskararen kasura hainbatetan; eta irakasleok ditugun hainbat intuizio paperera dakartzana. Hori bai, hizkuntzen eskurapenaz ari da, eta ez ikaskuntzaz. Eta eskurapena dioenean, hitz egiteaz ari da. Egileak esaten duen moduan, pertsona batek ingelesez dakien galdetzen dugunean, ez gara ari ingelesez hainbat gauza egiten ote dakien, baizik eta hitz egiten dakien, egoera guztietan.

Eta, alde horretatik, onena denok etxera joatea delako sentsazioa geratu zait. Ze, izan ere, planteatzen baitu eskurapena eta ikaskuntza independenteak direla bata bestearengandik. Zentzu honetan, oso eredugarria iruditu zait 106. orrialdean dagoen pasarte bat:

"Bihurtzen" al da jakintza esplizitua jakintza inplizitua? [kontuan hartu berarentzat hizkuntzaren jakintza inplizituak adierazten duela soilik hizkuntzaren eskurapena] BHEko [Bigarren Hizkuntzaren Eskurapena] aditu gehienen iritziz, ez. Jakintza inplizitua sortzeko "bideratzailea" edo "lagungarria" izatea ez da arau inplizitu "bihurtzea". Analogia bat eginez, jo dezagun pertsona batek hanka apurtu duela eta makuluez dabilela. Makuluek lagundu egiten diote ibiltzen, baina horretaz gain hanka geldirik izaten laguntzen diote. Geldirik izan behar du hanka (eta kaltzioa hartu eta abar) hautsitako hezurra osatzeko. Hanka osatzen zaionean ez dugu esaten makuluek osatu diotenik edo makuluak pertsonaren hanka bihurtu direnik. Osatzen lagundu diotela diogu.

Beraz, nolabait esatearren, gure lana izango litzateke pertsonak nolabaiteko laguntza izatea bigarren hizkuntzan maneiatzeko; bitartean, Garatuz Doan Sistema (tarteko hizkuntza, gure berbetan), horixe, garatuz joango da, input komunikatiboarekin harremanetan badago.

Uste nuen Krashenen jarraitzaileei ez zietela, jada, argitaratzen; baina haren kutsua sentitu dut hainbat momentutan. Eskurapenaren gakoa inputean dagoela diosku: zenbat eta input gehiago jaso, orduan eta arinago gauzatuko da eskurapena, esanahia bilatzen, lehenengo, eta esanahia eratzeko forman, gero, arituko baita bigarren hizkuntza eskuratu nahi duena.

Outputaren funtzio lagungarria ere azpimarratzen digu, beti ere, zentzu komunikatiboa badu, eta elkarreraginean gauzatzen bada; elkarreraginak dakarren esanahiaren negoziazioa da, Van Pattenentzat, gauzarik interesgarriena.

Gure eskolei begira, honako ondorio nagusiak ateratzen ditu (189. or.)

• zenbat eta input gehiago, hobeto (zenbat eta gehiago oinarritu esanahian eskola, orduan eta hobeto); [hori bagenekien]
• zenbat eta interakzio [maila eta norabide guztietan] gehiago, hobeto; [hori ere bagenekien, baina ez dakit zer neurritan hartzen dugun kontuan]
• ikasleen ekoizpen guztiak esanguran oinarrituak edo komunikatiboak izan beharko lukete; [hau ere, jakin arren, ez dakit gure teoriak eta praktikak bat datozen]
• forma (edo gramatikaren irakaskuntza) arretagunea izanez gero, esanahian oinarritu beharko litzateke eta inputari edo komunikazioari lotua [idem]; eta
• kontuz ibili beharko ginateke ikasleengandik ze espero dugun [ikasleei esijitzen dieguna egingarria ote da?]

Baina, bestalde, eskurapen prozesuaren inguruan ematen dituen hainbat eta hainbat azalpen oso-oso interesgarriak iruditu zaizkit; hainbat gauzari esplikazioa aurkitu diedalakoan nago. Eta, Van Pattenek berak esaten duen moduan, hizkuntzaren eskurapenaren inguruko hainbat gako baditugu, errazago izango zaigu non eragin erabakitzea.

Hori bai, hainbat azalpen ematen ditu egia unibertsalak balira bezala. Irakurtzen duzunean, ba, pentsatzen duzu: "halako aditu batek esaten baditu... kontxo! egia izango dira"; harik eta azaltzen duen arte zergatik umeek ikasten duten lehenago AMA esaten AITA baino (Ma ahoskatzen errazago ikasten omen da, Ta ahoskatzen baino), eta nire eta nire ingurukoen kasuaz konparatu: nire koadrilakoen ume guztiek ikasi dute lehenengo AITA esaten, eta gero AMA; beno, nireak oraindik ez du AMA esaten. Orduan, egia unibertsal horiek zalantzan jartzen hasten zara.

Baina, orokorrean, oso liburu interesgarria. Irakurri, eta gehitu honi irakurketa berriak.

Hizpide 65

Mahai gainean agertu zait udazkenean onddoak bezala. Hizpide 65. Artikulu gutxi oraingoan eta denetik apur bat:

• Joseba Ezeizak Ikasle hasiberriei irakasteko materialak artikulu sortaren hirugarrena eta azkena. Sorpresa atsegina izan dira aurreko biak. Errematea besteen neurrikoa bada, ederto.
• Moodle-ekin datorkigu M. Jose Lasheras. Moodle plataformaren erabilera didaktikoa irakasleen prestakuntzarako: orain arteko eskarmentua. Eskarmentua gurean luze-luzea ez da, horregatik bada ondorioak albait arinen ateraz gero, hobeto.
• Udan ikastaroa ematen eduki genuen La Lagunako unibertsitateko Jose Luis Vera Batista. Ikastaroa eman eta artikulua ere utzi digu: Euskara-ikasgai bat nola planifikatu euskra H₂ denean: iruzkinak eta iradokizunak.
• Krashen aipatu genuen lehengoan tontamentean. Orain Hizpiden, ohiturari jarraituta, han munduan argitaratutako artikulu baten itzulpena dakarte. Garon Wheeler irakasleak Kanadako TESL erakundearen aldizkarian argitaratu zuen Krashen, a Victim of History artikuluaren itzulpena dakarkigute: Krashen, historiaren biktima. Morboa behintzat bai. Zer egin diote Krasheni ba?

Horraino oraingoaren edukiak. Datozen egunotan, badakizue... jarraituko du.

Urruneko irakasleak

Hizpide 63ri errepasoa eginez J.F. Zinkunegiren Mugak gaindituz. Euskara urrutitik ikasi artikulua irakurri dut.

Argentinako Euskal Etxeetarako euskara irakasleak trebatzeko prozesuaren berri ematen digu artikuluak. 2003 urtetik dabil martxan programa, eta dirudienez, irakaslegaiak euskaraz trebatzea da lehenengo fasearen helburua, oraindino amaitu ez dena.

Urruntasuna eta ikasleen euren sakabanaketa geografikoari aurre egiteko hizkuntz-trebakuntzarako autoikaskuntzaren autonomia mailara heldu barik, sistema gidatuagoa atondu dute teknologia berriak lagun, eta aurrez aurreko barnetegi batzuekin osatuta. Interesgarria oso bidea aukeratzeko hausnarketak eta prozesuaren kontaketa, nahikoa zehatz kontatu eta dokumentatu digute gainera: programak, jardueren antolaketa, emaitzak,...

Hiruzpalau urte hauetan irakaslegaiak 0 mailatik 1A mailara eta batzuk 1Bra ere iritsi dira, hasierako helburuetan halako lorpenak espero ziren.

Bestalde, dokumentazioan aipagarriena egindako programa desberdinak nire iritziz. Hasierako mailetarako ikastaroen diseinuan adibide edo eredu modura erabili daitezke. Informazioa oso konpletoa eta adierazgarria. Hala ere, estimatzekoa izango litzateke programazio zehatzak eta ikasmaterialak nonbait eskuragarri edukitzea.

Gauza bik utzi naute apur bat arduratuta hala ere.

Batetik, hiruzpalau urteko ibilbidea egin behar izan dute ikasleok 1a maila batera heltzeko. Egia da Argentinan ia bakarrik euskara ikastea ezin dela izan hemen EHn ikastea bezain bizkorra. Baina astean euskara ikasteari 10 ordu 9 hilabetez gehiegi ote den gero eta sarriago galdetzen den honetan, eta horri alternatibak bilatu behar zaizkiola, ez da oso esperantzagarria sistema alternatiboek zirriborratzen digutena.

Bestetik, egitasmoak berak utzi nau apur bat harrituta. Argentinan berrogei irakasle inguru trebatzeko ahalegin handia egiten dabiltza, baita inbertsioa ere (txarto ulertu ez badut). Bitartean, hemen EHn helduentzako euskara irakasleak prestatzeko ez dago ez prestakuntza bide homogeneorik, ez onarpen ofizialik, ez horretarako inbertsio publikorik. Adibidez, AEKn bakarrik urtero 70 irakasle berri inguru behar izaten ditugu, geuk trebatu behar ditugu, eta horretarako ez dugu ez dirurik, ez laguntzarik jasotzen, ez geuk, ez irakaslegaiek.

Irakasle berrien formazioa euskaltegi batzuek mahaigaineratu dute duela gutxi, eta negoziazioetan ari dira HABErekin, baina kontua astiro doala dirudi.

EHtik kanporako egiten ari den ahalegin horren izpitxo bat egingo balitz gurean, sikieran.

Amaitzeko deigarria egin zaidan kontu bat, Argentinako irakaslegai horien prestakuntza pedagogikorako antolatu ziren jardunaldien izenburua: "Nociones básicas de grámatica española para el aprendizaje y la enseñanza del euskera".

Besarkada handia Argentinako irakaslegaioi, eta zerbaitetan lagundu ahal badugu, hemen gaituzue.

Estekak:

• FEVA: Federacion de entidades vasco argentinas
• Dónde estudiar euskera en Argentina.
• Euskara ikasteko zentroak Euskal Herritik kanpora
• Gizon arruntaren bloga. Esperientzia honetako irakasleetariko batena dirudienez.

Hizpide 63 (!?)

Oraintxe aurkitu dut gutunazala laneko mahaiaren gainean. HABEtik etorrita, liburua dirudi, zabaldu eta Hizpide 63. Gaur hilabete idatzi genuen hemen Hizpide 62ren berri, eskuetara heldu zitzaidan egunean bertan. Hilabetean ale bi?

Ez da hori kontu bakarra gainera. Aurrekoan ez nion datari erreparatu, oraingoan bai, nik 2007ko otsailean jaso nuenak 2006 maiatza-abuztua dauka data. Gaur jaso dudanak, berriz, 2006 iraila-abendua. Ez dakit ba, zerbait gertatu da Hizpideren edizioarekin? Besteoi ere gertatu zaizue? Arazorik egon da?

Bide batez, noizko ipiniko dira artikuluok sarean? HABE gobernatzen duen enpresa bereko beste departamendu batek Hizkunea argitaratzen duen bezala adibidez? Horrela edizio nahaste hauek saihestuko genituzke (eta paper asko aurreztu ere bai).

Tira ba, utzi ditzagun anekdotak eta gatozen geurera.

Lau artikulu oraingo honetan:

• Jose Frantzizko Zinkunegi. Mugak gaindituz: Euskara urrutitik ikasi
• Josu Perales, Gainbegirada bat Cloze-testei
• Joseba Ezeiza, Ikasle hasiberriei euskara irakasteko meterialak (II): Kontzientzia, autonomia, eta benetakotasuna ikusmiran.
• Jennifer Summervile, Sareko "Jokabide-kodea" garatzen.

Gainbegirada baino ez diot egin. Joseba Ezeizarena aurreko zenbakian argitaratu zenaren jarraipena da, bistan dago. Josu Peralesek ohiko dituen azterketa zehatzetako bat egin du orain ere dirudienez. Kinku aspaldion munduan zehar bidaiari ikusi dugu, euskararen irakaskuntza urruneko herrietan gidatzen, oraingo artikuluan esperientzia horiek batu dituela ematen du.

Azkena AACE Journaleko artikulu baten itzulpena da (hemen daukazue jatorrizko bertsioa nahi baduzue). Internet bidezko ikastaldeetan jarraitu beharreko bideen inguruan dihardu.

Wiki-wiki

Hizpide 62 irakurtzen hasi naiz, Internet ikasgelan: Wikiak artikulutik hain zuzen ere. Wikiaren definizioa lantzen saiatu dira lehenengoz, gero webpaint zerbitzuan wikia nola sortu azaltzen dute eta azkenengoz erabilpen didaktikoen gainean ideia eta esteka batzuk ematen dituzte. Azkenengoz http://idazketatailerra.wetpaint.com helbidean idazmena lantzeko ikastaro baten parte bezala sortu duten proba azaldu digute gainetik.

Wikien balio didaktikoaz asko egin da berba azkenotan hezkuntza eta formazioaren inguruko guneetan. Baina egia esanda, denok aukera kopuru ikaragarria ikusten diogun arren, martxan konbentzitzen nauten esperientzia gutxi ikusi ditudalakoa daukat. Blogen antzera, "wiki interruptus" asko dabiltzala uste dut. Eta lastima da.

Kasu honetan ere Natxok eta Agurnek proba batekin erakusteko ahalegina egin diguten arren, uste dut teknologia-kontu hauekin dabilen beldur-fobia-ezjakintasuna gainditzeko jendeari zerbait inpaktanteago eta argiagoa erakutsi behar zaiola. Benetan funtzionatzen duen wikia, apur bat espektakularra ahal bada. Artikuluan hala ere, ahalegina egin dute adibide praktikoa sortzeko, eta hori zerbait bada. Asko dira teknologia berriaren marabilak predikatzen dituztenak ezer probatu barik. Ea wiki horrek zer ematen duen.

Wikiaren kontzeptuarekin berarekin daukat sentsazio hori. Wikia oso kontzeptu sinplea da, argia, idatzi zerbait, erakutsi, nahi duzunean aldatu dezakezu, aldaketak gordeta geratzen dira, eta gainera askoren artean idatzi daiteke. Baina, ez dakit zergatik, izenagatik agian, ikaragarri kostatzen da ulertaraztea. Jende askok iniziatuentzako kontzeptua dela segitzen du pentsatzen.

Behin wikiekin hasita egileei proposamentxoa botako diet. Zergatik ez dituzue ipintzen orain arte argitaratu dituzuen hiru artikuluok (webquest-ak, blogak eta wikiak) wiki baten? Horrela denok eskurago izateaz gainera, zuek (eta zuekin kolaboratu ahal duen jendea) eguneratzen eta osatzen joan zaitezkete: ideiak, estekak, lanak, zuzenketak... Ez da formaziorako ideia ona eta webdosazero totala?

Hizpide 62

Hizpide 62 irten da. Hau da aurkibidea:

Ikerketak:

• Joseba Ezeiza: Ikasle hasiberriei euskara irakasteko meterialak (I): Hiru mugarri gaitasun komunikatiboa jomuga.

0 mailatik abiatzen direnentzako ikasmaterialetan HEOKen printzipio kurrikular batzuk nola jasotzen diren aztertu nahi du Josebak lan horretan.

Bestelako lankidetzak

• Agurne Azpitarte eta Natxo Guillén: Internet ikasgelan: wikiak.

Agurne eta Natxo sareak eskaintzen dituen baliabideei begirako seriea egiten ari direla dirudi. Webquest-ekin hasi ziren, blogekin jarraitu eta orain wikiekin datoz. Wikiak tresna interesagarriak direla uste dugunok ongi etorri baino ezin diogu esan..

• Josu Perales: Ingurune naturala eta ingurune formala: gaia zertan den.

Tituluarekin argi geratzen ez bada, Josu Peralesek hizkuntza ikasgelan ikasi eta erabiltzen den lekuan ikasi horren artekoaz jardun nahi du. Askotan aipatzen den kontua baina horretaz irakurtzea zaila dena.

Euskararen kutxa

• Pello Esnal: Hitz ordena lantzen.
• Pello Esnal: Lexikoa lantzen.

Laugarren maila garatzeko lanetatik datoz Pello Esnalen bi hauek. Batean sintaxia eta bestean lexikoa ditu hizpide.

Irakurri barik ezin esan, baina gauza interesagarriak datozela dirudi, irakurri ostean esango dizuet. Eta jakina irakurri eta komentatu nahi badituzue, badakizue hemen kantxa daukagula.

Gauzatxo baten falta sumatu dut. Hemen Karrajuan Iñaki Muruak aipatu zigun partaidetzaren inguruko ikerketa hain zuzen ere. Hurrengorako izango da beharbada.