teknologia

Duela aste batzuk Euskeraikasi blogaren berri eman genuen Atoanen, fakturak euskaraz jasotzeko jarraibideak ematen zituen mezu landu baten harira, gerora sarean arrakastatsu suertatu dena.

Lehengo egunean blogaren egilea gurekin jarri da harremanetan asmoaren berri emateko. Lander Bilboko euskara irakaslea da, eta blogaren bidez aspaldian darabiltzan kezka eta asmoa bideratu nahi izan ditu: euskara ikasteko ez ezik, euskara praktikan erabili eta sustatzeko balio duten material eta aktibitate didaktikoak sortzea.

Bere hitzetan:

Batetik, helburu didaktikoa. Hau da, ikasleak lexiko, aditz forma eta egitura jakin batzuk ikastea.

Ikusi eta ikasi. Hori da ikaslearen egitekoa. Baina ariketa hauek, beste ariketek ez duten alderdi praktikoagoa dute; egunero, euren bizitza errealean egin beharrekoan euskara topatzea. Ikasitakoa gogorarazi eta BENETAN memorizatzen laguntzea.

Ikasketa prozesua euskaltegian edo etxerako lanetan bukatzen bada, ikasketa prozesua bera, urteetan luzatu daiteke eta nabariki zaildu gainera.

Hartara, material didaktiko osagarria -berak deitzen dion bezala- blogean plazaratzen hasi da, gehien bat zerbitzu desberdinen erabileran euskara sustatzen eta laguntzeko tresnak eta gidak ditugu.

Ariketa praktikoa proposatzeaz gain, haiek euskararen demanda izatera igaro daitezke. Eurentzat lagungarriak diren tresnak izateaz gain, euskararen alde egin dezakete.

Asmoen azalpena blogean bertan daukazue:  Material didaktiko osagarria erabiltzeko helburu eta arrazoiak.

Landerren ekimenak pozteko arrazoi bi ematen dizkigu: batetik, irakasle batek bere lana eta materialak besteokin partekatzeagatik, eta bestetik, irakasle baten ikuspegitik HEAn euskara ikaskuntza hutsetik harago eramateko plazaratu duen kezka eta ahaleginagatik.

Animoa bada, eta ea norbait gehiago ere animatzen den gauzak zabaltzen eta hizkuntzaren ikuspegi horri buelta pare bat gehiago ematen.

Aspaldian ez nenbilen teknoendredatzen, eta aste honetan poguerpoin bat egin behar izan dudala, gogoratu dut aspaldian agertu zela aurkezpenak egiteko tresna bat interneten, halako diapositiba emanaldi linealak barik, pantailan panel handi batean bezala objektuak kokatu eta batetik bestera saltoak emanez eta zoom-aren bidez hurreratu eta urruntzen ditu objektuak.

Aurkezpenei dinamika, estilo eta itxura berria bezain erakargarria eta liluragarria (hasieran behintzat) ematen dizkio tresna honek. Prezi deitzen da proiektua, luzaro egon da proba-fasean, baina duela gutxi zabaldu dute zerbitzua eta orain edonork erabiltzeko moduan dago.

Zertan da?

Esan dugun bezala, zoom-arekin eta panelean batetik bestera nabigatzen egiten dira aurkezpenak, ez diapositiba bat bestearen atzetik.

Hasieran kostatzen da edizioak zelan funtzionatzen duen ulertzea, ikuslearentzat ere harrigarria eta zorabiagarria ere bai izan daiteke hasieran, baina apur bat jolastuta berehala ikasten da. Hala ere, komenigarria da lehenengo aurkezpen batzuk ikustea eta beraietan zehar nabigatzea, gero tutorialak eta laguntza ikustea (ingelesez baino ez oraingoz), eta gero probatxo batzuk egitea. Emaitzak, irudimen apur batekin oso erakargarriak izan daitezke.

Aurkezpenak erakusteko aukera desberdinak daude:

• Internet-en bidez zuzenean erakustea. Nahikoa da aurkezpen bakoitzaren loturara joatea eta ikustea.
• Ordenagailuan kargatuta. Behin aurkezpena amaituta, aukera ematen dizute aurkezpena eta erreproduktorea jaisteko (Windows eta Mac-erako soilik oraingoz), eta bertan sartu eta behar duzun lekura eramateko (klasera adibidez).
• Beste orri batean enbotatuta. Trukotxo batekin erraza da. Hemen behean egin dugu adibidez.

Zer egin behar den?

1. Prezi.com-era joan eta erregistratu. Ohi den bezala eposta helbidea eta erabiltzaile izenarekin (badakizue nickdutnik) nahikoa da.
2. Hasi aurkezpenak egiten.

Gauza batzuk aintzat hartzeko:

• Funtzio gutxi ditu oraingoz, behin aurkezpena hasita ezin da letra tipoa, kolorea edo itxura aldatu adibidez, baina eskaintzen dituen plantilak nahikoa txukunak dira. Era berean badirudi nabigatzailearekin eta edizioan huts teknikoren bat dagoela oraindik, ez larria baina.
• Aurkezpena egiteko "bide" bat markatu ahal duzu eta hurrenkera horretan erakutsi, hala ere, ikusleak aukera dauka denbora guztian dena ikusteko eta zoom-arekin atzera eta aurrera ibiltzeko berak nahi duen lekutik.
• Argazkia, bideoak eta dokumentuak ere txertatu daitezke aurkezpenetan eta haietan zehar gora, behera, atzera eta aurrera nabigatu.

Ni probatzen ibili naiz. Hizkuntza-kontuekin jolasten, burua eta irudimena asko nekatu barik (ideia nahiko klasikoa egia esanda, bistan da) beheko dibertimendu hau irten zait. Itxura indartsua, atzeko ideia euskal folklorea kasik:

Aurkezpenaren helbidea: http://prezi.com/62272

Aspaldian ezaguna, baina kasu handirik egin barik gaur Igor Leturiak eta Sustatuk gogorazi arte. Euskal Encodings erabiltzaile euskaldunen komunitatea da, P2P zerbitzuen bidez, Emule batez ere, euskarazko serieak, filmak eta edozelako bideo emanaldiak grabatu edo ripeatu (gazt, eng) ondoren sarean zabaltzeko.

Katalogoa ikusita denetarik daukagu, eta asko:

• Animazio serieak
• Animazio filmeak
• Irudi errealeko serieak
• Irudi errealeko filmeak
• Kirolak
• Komikiak

Uste dut Emuleren funtzionamenduak euskal internauten artean -baita euren burua analfabeto digitaltzat aurkezten duten askoren artean ere- ez lukeela azalpen gehiegirik behar. Seguru blogak, wikiak, sare sozialak, podcastak eta oro har internet-en inguruan hainbat arazo eta zalantza plazaratzen dituzten askok badakitela zein den pelikula, diskoa edo liburuak mandoari enkargatzeko prozedura, jakin eta egin (ala ez?).

Edozelan ere, zerbitzu eta programa hauen legalitatea, polemikak eta kontuak gora behera (Igorren mezua irakurtzea gomendatzen dizuet, kontzientzia arazorik balego-edo), P2P sistemak oso bide interesgarri eta eskuragarriak izan daitezke bideo luze eta kalitatezkoen banaketarako, eta ez soilik "pirateatutakoak". Izan ere, badira euren edukiak zabaltzeko P2P protokoloak aukeratu dituzten telebistak, aplikazioak edo bideo-zerbitzuak.

Gurera etorrita, adibidez, HABEk antolatzen dituen hitzaldien bideoak (total, liburutegitik debalde eskuratu ahal baduzu, zer dio sarean ipintzen badira?), edo euskaltegietan dauzkagun pelikula horiek guztiak (Aizu! DVDa kopiatu eta bidaliko didazu, faborez?) edo kilobiteen tonak pisatzen duten material horiek guztiak (eta zelan bidaliko dizut?) banatzeko aukera interesgarria da. Gainera, susmoa dut balizko erabiltzaile askok ez luketela honetarako prestakuntza gehiegi beharko, bakar-bakarrik etxerako egiten dena lanerako ere egin daitekeela konturatzea.

Igual opari bat egingo diet P2Pren bidez hemen dabiltzan laguntxu biri.

Euskal Herian internet, blogosfera eta halako planetetan gabiltzan sateliteok badakigu Eibar partean alunizatzeko base inportantea daukagula. Eibar.orgeko koadrila izan da saltsa hauetako eragile handia neurri handi batean. Eta ez dira gelditzen ez. Azkena, TomTom GPS nabigatzailearen ahotsak euskaratu eta denon eskura ipini dizkigute. Okurritu, batu, egin, eta hona hemen emaitza eta instrukzioak.

Hemendik aurrera autoan, oinez edo parapentean gabiltzala Amatiño, Iban, Iturri eta gure Leire izan ditzakegu gidari, satelitetik zuzenean. Eibarreko batuan batzuk eta beste batuan besteak.

Probatzen ibili naiz neure PDAn eta ederto baten dabil. Hemen Leire bere herrira joateko instrukzioak ematen (egun batean bidean aurrera egin beharko dugu):

Zer dela eta hau euskara irakastearekin zer ikusia daukan UFO honetan?

Tira, zenbat biderrez landu duzue klasean "Jarraitu aurrera eta lehenengo kalean bira egin ezkerretara" eta halakoak, hau da, norabideak eta nora edo hara joateko jarraibideak? Ba, orain, klasean barik norberaren katxarroan lantzeko eta ikasteko aukera ere badute gure ikasleek, eta erabiltzeko.

Heldu nahi duten lekura helduko ote diren... Ez dakit, baina Eibarreko sateliteen errua ez da izango behintzat. Errorea ikasprozesuaren ezinbesteko elementua da gainera, ezta?

PD: m-learning, zer da hori?

Nola esaten da?... Zenbat biderrez erantzun behar diogu galdera horri egunean zehar? Eta zenbatetan bidali dugu ikaslea hiztegian kontsultatzera?

Mesedez, amatatu mobilak klasean! Hau ere azkenotan behin baino gehiagotan esatera heldu behar izan dugu, ezta? Edo esan barik, azalpena edo egiten ari garenaren erdian bi euroko politono baten doinuak zelan eteten duen desesperatu bai.

Tira ba! Denean alderdi positiboa ere badenez, Donostiako Euskara Patronatokoek sakelako kantsagarri horietan hiztegia sartzeko aukera eman digute, euskara-gaztelania hiztegia sakelakoan.

Eleka eta Bluexarek garatu dute, hiru bide daude jasotzeko:

• SMStik 5464 zenbakira Hiztegia hitza bidalita. (0,15€ + BEZ)
• WAPen bidez, http://www.euskaraz.net/wap helbidera joanda telefonotik.
• Ordenagailura hemendik jaitsita. Gero USB edo beste kanal baten bidez telefonora eraman.

Eskerrak eman beharko dizkiegu Donostiako Udal Patronatokoei klasean bake apur bat ematearren baino ez bada ere, ezta?

PD: M-learning? Zer da hori?

PD2: Segapotoa? Zer da hori?

Komikiekin akordatu naiz egunotan (ez naiz bakarra izan gainera).

Oporretan Corto Malteseren album pare bat eman zizkidaten irakurtzeko. Aspaldian neukan gogoa Cortorenak patxadaz irakurtzeko. Komikiok jatorrizko bertsioan zeuden baina, italieraz hain zuzen. Italiera apur bat badakit, baina irakurtzeak halako errespetua ematen du hasiera batean.

Hala ere animatu, eta, tira! Uste baino gusturago, eta ez italiera derrepentean ondo ikasi dudalako, marrazkiak eta bokadiletako testu laburrek ez daukate zer ikusirik liburuetako letren desfilearekin, eta errezago gozatzen da irakurketa. Ahozko jardueratik hurbilago dago gainera: elkarrizketa, berriketa...

Ondorioa, komikia istorioak eta narrazioak irakurtzen trebatzeko tresna aproposa da, duda barik. Areago tebeoekin hazitakoon belaunaldiarentzat.

Euskara ikasteko beraz, aprobetxatzeko moduko baliabidea izango da. Eta euskaraz zer daukagu bada? Jeneroa egon badago, eta sarean berehala topa daitekeen bat azpimarratu behar da lehenengo: HABEko Mik, HABEk duela urte batzuk argitaratu zituen komikiak. Ikasbil atarian jarri dituzte, eta orrialdez orrialde berton irakurri daitezke, 20 ale guztira. Hasteko leku ona. Zerbait gehiago ere bada sarean. Egunkari eta aldizkarietako tirak. Sarean egunero aurkitu daitezkeen artean aipagarriena Berriarena: Zaldi Eroaren "De rerum natura" eta harekin Montxo eta Olariagarenak ere bai.

Sarean bestela ez dut askoz gehiago aurkitu oraindik, baina euskaraz uste baino komiki gehiago argitaratzen dira. Gomendio bakarra emango dizuet: bisitatu Igor Leturia komikizalearen E-gor blog, han komikiari buruzko informazioa eta iruzkinak ugari topatuko dituzue.

Eta, ez dago esan beharrik, zuek ere beste zerbait ezagutzen baduzue bota hemen beldur barik.

Sortu zeure komikia

Ez, ez zaituztet ipini nahi komikigile lanetan. Komikiari zortzigarren artea ere deitu izan zaio, eta ez dago edonoren esku album, orri edo tira onak egitea (Anton Ego gogoan). Komikia tresna didaktiko modura erabiltzea da kontua, testu idatziari bizitasuna eta erakargarritasuna emateko baino ez bada ere. Adibidez:

• Elkarrizketa idatziak testu hutsean barik elementu grafikoekin hornitzeko.
• Entzungai bat ilustratzeko (eta hutsuneak betetzeko esate baterako)
• Emozioen eta jarreren berri emateko.
• Zer eginak eta testuak alaiago aurkezteko beste barik.

"Baina ni ez naiz marrazkilaria!" Bai, gehienok ez gara marrazkilari onak, baina teknologiak honetan ere pentsatzen dugun baino gehiago lagunduko digu. Web2.0 honekin sarean baditugu marrazkilari trebeak izan barik geure klaserako komiki domestikoak sortzeko aukerak. Zerbitzu eta tresna hauek aurkitu ditut adibidez:

Hemen marrazki hutsekin dabiltzan batzuk:

• Toonlet. Web-comic-a egitea proposatzen digu gune honek (kontzeptu interesgarria). Pertsonaiak sortzeko tresnak dauzkazu han, ematen dikzkizuten elementuekin pertsonaia osatu eta haiekin berehala egin dezakezu tira, eta esan bezala tirak blog baten antzera publikatu. Behin komikia sortuta, irudia gorde eta inprimatu edo sarean publikatu. Muga batzuk ditu, pertsonaia bakarra baino ez da sartzen bineta bakoitzean adibidez. Adibide bat.

• Make Beliefs Comix. Hezkuntzan erabiltzeko komikiak sortzeko tresna. Toonlet-en antzera dabil, ematen dizkizun elementuekin biñeta sortzen duzu. Inprimatu egin daiteke, baina ez du irudi modura gordetzeko edo sarean konpartitzeko aukerarik ematen. Proba bat hemen.
  

• Mai'Nada - Comics Sketch. Hemen zeuk egin behar duzu marrazkia. Paint bezalako programa baten bidez.
• Stripgenerator (mersi, Xarnegu!). Hemen ere elementuak eman eta zeuk konbinatu eta antolatzen dituzu.
  

Beste hauek norberaren irudi edo argazkiekin dabiltza:

• Story Top Story Creator. Pertsonen, fondoen eta objektuen irudi batzuk ematen dizkizu eta haiekin sortu ahal duzu zeure komikia. Beste proba bat.
• Quick toons: Irudiak eta marrazkiak igo eta tirak osatzen dituzu haiekin.
• Comiqs. Beronek ere aukera ematen du norberaren argazki eta irudiekin istorioak sortzeko.
• Bubblr: Flickr-en dauzkazun argazkiekin komikiak eta istorioak osatu ditzakezu. Emaitza inprimatu edo flash formatoan enbotatzeko kodea ematen dizu. Honelako zerbait
  

Gogoratu argazkiekin eginez gero, pertsonen istorioak edo umorezko kontuak ez ezik, aukera gehiago daudela. Adibidez, errezeta bateko pausoak grafikoki kontatzea.

Amaitzeko komikiei animazioa ematen dien bat:

• Dfilm. Zerbitzu honetan emandako pertsonaia eta fondoekin egin ahal duzu komikia, eta gainera musika eta animazioa gehitzen dizkio. Flash pelikulatxoa ematen dizu, eta enbotazeko kodea ere bai. Hemen proba.

Gauza gehiago ere egongo dira. Seguru! Ordenagailurako aplikazioak, zerbitzu gehiago... ideia gehiago. Badakizue, hemen bota ditzakezue.

Santurtziko Udal Euskaltegikoak serio dabiltza azkenotan irakaskuntzarako baliagarria izan daitekeen software-a erabiltzen eta euskaratzen.

Moodle-en itzulpenaren ardura nagusia aspaldi hartu zuten eta hor dabiltza programa bera eta dokumentazioa itzultzen. Eta orain gauza bera egin dute Joomla! CMSarekin.

Moodle une honetan seguruenik LMS (Learnign Management System: Ikaskuntza kudeatzeko sistema) ezagunena bada. Joomla! CMS (Content Management System: Edukiak kudeatzeko sistema) zabalduenetakoa da. Karrajuan ere egin dugu proba.

Erraz esanda. Webguneak eta interneteko atariak sortzeko software-a da Joomla! Oso erabilgarria eta erabilia irakaskuntza munduan ere. Hainbat webgunea egin dira honekin: Asmoz fundazioa, Elgoibarren orainkaria, Luis Briñas eskola, eta Santurtziko Udal Euskaltegiaren webgunea bera adibidez.

Inork bloga baino gehiago eskaintzen duen webgunea egiteko asmoa badu (pertsonala, euskaltegiarena, talde edo elkarte batena...), eta bricolage informatikoarekin ausarta bada, tresna ezin egokiagoa du Joomla! hau webgune txukuna erraz asko egiteko. Software librea eta euskaratua gainera. .

Gogoratu interneteko ostatzea kontratatu behar duzuela horretarako. Hau da, ez dela ordenagailutik funtzionatzen duen software-a.

CMSen inguruan inoiz ez dugu aipamen handirik egin, zerbait apuntatzeko horra beste aukera pare bat webgunea montatu nahi baduzue:

• Drupal. Berton karrajuan erabiltzen duguna. Joomla!ren moduko CMSa da. Instalatzen eta konfiguratzen zailagoa, baina oso malgua eta indartsua. Oinarrizko testuak euskaratuta daude asko, ez denak. Hala ere, moduluen eta konfigurazioaren arabera norberak euskaratu edo egokitzeko aukera ere ematen du.
• Wordpress. Blogak egiteko softwarea da gehien bat. Oso erabilia eta garatua. Blogaz gain bestelako edukiak gehitzea ere ahalbidetzen du. Euskaraketa plantila eta bertsioaren araberakoa izaten da. Gabriel Aresti euskaltegiaren webgunean daukazue adibidea.

Askoz gehiago daude. Azken batean aukeraketa norberak behar eta ahal duenaren araberakoa da beti ere. Bestela beti daude web2.0 zerbitzuak, eta horrekin nahikoa ez, eta teknologiarekin ausartak ez bagara, profesionalengana jotzea daukagu, horretarako daude eta.

CMSekin endredatzen hasteko gogoa piztu bazaizue BloGestores bloga gomendatzen dizuet. Artikulu hau gehien bat.

Eta orain eztabaida hasi daiteke. Zein da CMS onena, zurea ala nirea? ;) 

Txelisek Zerzeladak blogean gomendio interesgarria eman zigun lehengoan e-learning eta b-learning direla eta. Pablo Bongiovannik gomendatu eta komentatzen zuen Beatriz Fainholc irakaslearen bideohitzaldia hain zuzen ere.

Ikusteko gomendagarria duda barik, baina Pabloren blogean ikusi nuen beste zerbaiti erreparatu nion. Mezuaren testua irakurri ez ezik, entzun ere egin daiteke, ez egileak berak grabatuta, idatzizko testua "irakurtzen" duen gehigarri baten bidez baino, Sonowebs zerbitzuaren bitartez hain zuzen ere. Testua entzungai egin eta blogean enbotatzeko kodea ematen du zerbitzu honek.

Errezeloa eman ohi digute horrelakoek. Makinak zelan irakurriko du pertsona baten modura? Errobotaren latorri-ahots monotonoak baino ez dira. Pabloren mezua "entzun" egin dut, eta ez zait ulertezina edo jasanezina egin behintzat. Ez da berdina, soinu kalitatea ere ez da on-ona, baina ulertu eta jarraitu egin ahal da. Bistan da teknologian aurrerapausoak egin direla azkenotan. 

Idatzia entzunezko bihurtzeko (eta entzunezkoa idatzi bihurtzeko) ahalegin teknologikoak aspaldikoak dira. Gehien bat telefonia eta komunikazioei bideratuta (erantzungailuak, arreta-zerbitzuak..). TTS (Text To Speech) deitzen zaie teknologia hauei. Euskarazko Wikipedian daukazue artikulu landua eta hornitua.

Web2.0ren munduraino ere heldu dira apikaziook, eta une honetan sarean badago halakoak eskaintzen dituen zerbiturik. Adibide batzuk ematearren:

• Sonowebs bera. Esan bezala, testua ahozko egin, eta blogean sartzeko kodea eskaintzen dizu. Blogger, Wordpress eta beste plataforma batzuetarako pluginak eta kodea ere baditu. Gaztelaniaz baino ez du funtzionatzen.
• VozMe. Honek ere testua entzungai egin eta pluginak ematen ditu Wordpress eta iGoogle-erako. Gaztelaniaz gain, ingelesez eta italieraz ere egin daitezke konbertsioak.
• Scribd. Berez testu dokumentuak sarean konpartitzeko zerbitzua da. Baina dokumentu bat igotzen denean testu formatu desberdinetan jarri ez ezik, mp3 fitxategia ere sortzen du testua irakurrita.

Zerbitzu eta software gehiago daude. Baina denetan arazo berdina aurkitu dut. Badakigu hizkuntza bakoitzak, erabiltzen duen alfabetoa gorabehera, arau desberdinak dituela hotsak eta fonemak grafemekin (letrak) lotzeko. Hau da, ez dira berdin "irakurtzen". Ondorioz, testu berdina desberdin irakurriko dute ingelesaren hiztunak eta gaztelaniaren hiztunak adibidez. Hain zuzen ere, Europako Markoak (pdf, 122. orr.) gaitasun ortoepikoa deitzen dena ere jaso du, xede-hizkuntzan idatzikoa ahoskatzen jakitea alegia.

Ondorioz, euskarazko testua halako batean sartuta emaitza ez da izango nahi genukeena seguru asko. Proba egiteko VozMe zerbitzuan Karrajuko mezu honetatik hartutako testu-zatia sartu, eta hizkuntza desberdinetan emateko esan diot. Hona hemen emaitza:

• Gaztelania
• Italiera
• Ingelesa

Bistan da ez direla euskaldun batek testua irakurrita botako litzukeenak. Dibertigarria ere bada (gogoratu Anduk dioskuna). Bide batez, baten batek ez dizue gogora ekarri ikaslea testua ozen irakurtzen ipintzen dugunekoa?

Bestalde, entzungaiaren kalitatea ez da on-ona, azken batean makina makina da oraindino. Hobeto egiten duten software eta zerbitzuak daude hala ere. Sarean aurkitu ditugun hauek bezala: Loquendo, Acapela, FreeTTS... Wikipediako artikuluan dauzkazue esteka gehiago, bestela badakizue zelan bilatu.

Euskaraz 

Eta euskaraz irakurtzen duenik ez dago? Bai, bada. 

Duela urte bi Eusko Jaurlaritzak Aditu programa aurkeztu zuen, helburua euskaraz ahotsaren sintesia zein ezagutza burutzeko teknologia garatzea eta ahots-teknologia hori, gehien bat, zerbitzu enpresen esku ipintzea zen. Euskararen irakaskuntza ere aipatzen zen haien artean, dena dela aipamen kopuruari erreparatuta ez dirudi lehentasunezko arlotzat hartu denik.

Lan esparru ezberdinak finkatu ziren eta enpresa eta erakunde desberdinen artean banatu ziren proiektuak. Garatzaileen artean EHUko Aholab taldea dugu. Eta beronek dagoeneko tresna batzuk garatu ditu. TTSri dagokionez AhoTTS proiektua da interesgarriena.

Aholaben webgunetik bertatik erabili ahal da. Helbide honetan (http://aholab.ehu.es/tts/tts_eu.html) hain zuzen ere. Koadro handian testua idatzi edo itsatsi, azpian aukera batzuk ditugu ahozko testuari aplikatzeko, ez ditut denak ulertzen, baina hemen, denean bezala, probak eginez barruntatu ahal duzu bakoitzak zer egiten duen. Aukerak zehaztuta, bihurtu botoian klikatu eta mp3 fitxategia ematen digu entzuteko. Ordenagailura jaitsi eta Audacity bezalako programa batekin editatu daiteke nahi izanez gero.

Euskarazko bertsioan ez, baina ingelesezko bertsioan testuaren ebakera emozio batzuen arabera egiteko kodeak agertzen dira: <happy>, <sad>, <angry>... Proba eginda ez dut alde handirik sumatu hauekin, baina adierazkortasuna lantzen badabiltzala dirudi behinik behin.

Lehengo testua sartu dut honetan ere. Eta hemen dituzue emaitza batzuk: Bat, Bi, Hiru, Lau, Bost, Sei.

Online tresna honezaz gainera, tresna gehiago ematen dituzte.

• Internet nabigatzilean erabiltzeko bookmarkleta duzue helbide honetan. Firefox eta IErako. Nabigatzen zabiltzan orrian testu zatia aukeratu, bookmarklet-ean klikatu eta leiho berrian zabalduko da audio-erreproduktorea pasarte hori entzuteko.
• Windowserako programatxoa ere prestatu dute. AhoTTsWin. Programa jaisteko webgunean erregistratu egin behar duzu, eta ematen duen helbidea ez dago ondo, hau da helbide zuzena. 8 mb inguruko fitxategia jaitsi ostean, deskonprimitu eta programa erabili ahal duzu. Online bertsioaren antzekoa da, aukera desberdin batzuekin, baina honek ez dizu fitxategia gordetzeko aukerarik ematen.
• Ahotools tresna. Hau ez dut probatu. 50 mb inguruko fitxategia deskargatu behar da eta Euskaltelen konexioarekin ez daukat hainbesteko pazientziarik.

Ondorioak eta ideiak

Ahots sintesirako teknologia apurka-apurka aurrera doala dirudi, eta euskara ez dago aparte. Oraindino latorri-ahotsak eta ahots artifizialak entzuten dira sano. Hala ere, erabiltzen hasi direla ematen du, Adituren webgunean enpresei eskaintza egiten eta ideiak ematen dabiltza behintzat:  finantza mundua, telekomunikazioak, zerbitzuak...

Gureari dagokionez, ez dakit hezkuntza edo irakaskuntzarako inor zerbaitetan dabilen. Hizkuntzaren irakaskuntzarako zirriborro batzuk ematen ausartuko naiz hala ere:

• Xede-hizkuntzaren "musika" ezagutzea. Arrazoi bat edo besterengatik bereziki testu idatziekin jardun behar duen ikasleari idatziok xede-hizkuntzan nola ahoskatzen diren zirriborratu ahal diote tresna hauek. Norberaren idazlanak "entzutea" ere lagungarria izan daiteke sarri.
• Irakurtzerako lagungarria. Ni neu inoiz konturatu naiz hizkuntz-ikaslea askotan irakurgai baten aurrean -berau zenbat eta luzeago, areago- letra-zopa baten aurrean bezala sentitzen dela. Testu hori gutxieneko entonazio eta "deklamazio" batekin entzutea oso lagungarria da letra horiei guztiei zentzua eta ordena emateko. Irakasle modura ez duzue inoiz halakorik egin ikasleari laguntzeko? Zeuek ozen irakurri adibidez. Tresna hauek urrun daude hiztun batek emango liokeen sentipenetik, baina hainbat kasutan (autoikaskuntza, urruneko ikasleak edo, beste barik, norbera bakarrik dagoen uneak) kalte barik, laguntza izan daitezkeela begitantzen zait.
• Gaitasun ortoepikoa landu. Ahoskera praktikatu, hainbat fonema-hots entzun, entonazioa eta azentuazioari ohitu... aukerak daude, ezta?
• Ama-hizkuntzarekiko aldeak aztertu. Euskarazko testu bera ikaslearen ama-hizkuntzan eta euskaraz entzutea hizkuntza batetik besterako aldeei erreparatzeko ariketa interesgarria izan daiteke.
• Entzungaiak sortu. Testu sinple eta "aseptikoak" hartuta gehien bat (esaldiak, instrukzio sinpleak, zerrendak....), aukera daukagu ahots bihurtzeko eta nahi dugun lekuan erabiltzeko: webguneetan, ordenagailuko ariketetan, elearning... Entzumena lantzeko ariketak ez, baina testu lagungarriak izan daitezke.
• Hiztegiak: leku askotan egiten den modura, hitzari soinu-fitxategia erantsi ahal diogu hitza nola ahoskatzen den entzuteko.
• Jolasa. Andurena gogoan, nik neuk behintzat ondo pasatu dut batean eta bestean probak egiten. Barre ere egin dut, poza izan dut beraz. Eta transmititzen asmatu badut, pozago.

Besterik?