trebakuntza

Trebetasunak, konpetentziak, gaitasunak, ahalmenak....

Azkenengo Hizpiden Joseba Ezeizaren artikulua irakurtzen ibili naiz, Espezialitate-hizkeren didaktika Europako unibertsitate-eremuan.  Orain konturatu naiz ia hiru hilabete pasatu direla Hizpideren azken zenbakia irten zenetik eta oraindik ez dugula hango artikuluen iruzkinik egin. Axularren itzala bai luzamenduetan ibiltzen garenontzat.

Artikulu interesgarri eta baliagarriak ekarri ditu azkenotan Josebak Hizpidera. Oraingo honetan euskalduntze-alfabetatzean dihardugunontzat gaiak urrunagoa eta interes gutxiagokoa ematen zuen: espezialitate-hizkerak, espezifikoegia nonbait. Halaxe pentsatu dute seguraski liburua zer irakurri zer ez gainbegiratzen hasi diren gehienek, baina aurrekariak ezagututa eta unibertsitateetan hizkuntzen inguruan dabilen saltsaz zer edo zer irakurrita artikuluari ekin diot. Eta gauza interesgarriak oraingoa ere, arlo zehatz horretatik haragokoak nire ustez. Hori bai, onartu behar dut ez dela erraza hizkera akademikoan igeri egitea, akaso trebakuntza beharra daukagu horretan. ;-)

Zer aurkitu dut bada? Hasteko susmotan erabili dudan zerbait. Konpetentziak (Josebak gaitasunak terminoa erabiltzen du) gora eta behera dabiltza asko. Esango nuke gurera oihartzun urrun modura baino ez dela heldu oraindik kontua, baina hainbat arlotan (lan-prestakuntzak, eskola-curriculumak, Bologna...) saltsa dabil aspaldian. Eta bide horretan nire susmoaren baieztapena: unibertsitatera heldu baino lehen, lan-hezkuntzan eta lan-munduko etengabeko prestakuntzan ibili da kontzeptua. Ekilikua, lan-munduaren ikuspegi "pragmatikoak" ekarri du kontua mahai gainera. Onerako eta txarrerako seguruenik, baina nik neuk behintzat, kontuak kontu (badakizue, Bolognaren gaineko saltsak besteak beste), uste dut ideia, ikuspegi eta jarraibide baliagarri asko izan ditzakegula hor helduen euskalduntzerako ere.

Izan ere, Josebak -iruditu zait- asuntoa guretik hain urrun ez dagoela adierazteko jostura egin digu, Europako Erreferentzia Markoaren "ekintzara bideratutako ikuspegia" eta konpetentziaren definizioa gaitasun komunikatiboaren hariarekin josi hain zuzen ere. Ideia batzuk azpimarratzeko:

• Hizkuntza giza-jardueraren funtsezko osagaia da, komunikazioaren osagai nagusietako bat.
• Komunikazio-gaitasuna (edo -konpetentzia) azken batean ezagueren, trebezien eta jarreren batura da.
• Arazo eta erronkei aurre egitean datza konpetentzia, ez ezagueren edo trebezien erakustaldian. Gure kasuan esan liteke, hizkuntza benetan erabiltzea dela xede, ez erabili ahal dugula frogatzea. Izan liteke hori ideia?

Unibertsitarioek komunikazioarekin lotuta zer gaitasun garatu behar dituzten eta beraiek xehetzen ari dira lanean. Argigarria ikuspegia, hizkuntzarekin eta komunikazioarekin lotutako gaitasunek norainoko pisua daukaten edozein espezialitatetan, hizkuntza filologien kontua soilik ez da, bistan dago. Eta trebakuntza deitu daitekeen horretan gaitasunetara zuzendutako irakasbidearen aldarrikapenak zerrendatu dizkigu. Labur ekarrita:

1. Eginkizun akademiko, sozial eta profesionalak dira esku-hartze didaktikoaren sorburu, bitarteko eta jomuga
2. Helburua ikasleari komunitate akademiko eta profesionalean integratzen laguntzea da
3. Ikasleak ahalegin batzuk egin beharko ditu: testuinguru profesional-akademikoak komunikazioaz zer eskatzen duen kontzientzia hartu, arlo horretan egin beharrekoak egiteko trebatu, komunitate horretan jarduteko autonomia eskuratu eta komunitateko testu-generoak eta erregistroak ezagutu eta erabili.
4. Horretarako ahalbide sozialak, pertsonalak eta teknikoak garatu behar ditu batetik, eta hizkuntzarekin lotuta ahalbide soziolinguistikoak, pragmatikoak, diskurtsiboak, gramatikalak, lexikoak bestetik

Baina hau guztia unibertsitariei baino ez zaie aplikatu behar? Komunitate akademiko-profesionala azken batean ez da guztion komunitateetako bat? Gainerako komunitate-sare-esparruetan ezin dugu bide bera aplikatu? Hau da, euskaldutze "orokorra" ere ezin dugu ikuspegi horretatik hartu?

Bego hor gogoeta. Amaitzeko unibertsitatean egosten ari den honetaz informazio gehiago Prest proiektuaren webgunean, Euskaraz trebatzen webgunearen barruan.

Argazkia: day 87 - Love Letters. Egilea: margolove. Lizentzia. 

Merkataritzan euskara sustatzeko hitzarmena EAEn

Merkataritzan euskara sustatu eta normaltzeko hitzarmenak [erabili.com]

Eusko Jaurlaritzaren Kultura Sailak eta Bilbo, Donostia eta Gasteizko udaletako ordezkariek merkataritza hitzarmenak izenpetu dituzte, merkataritzako dinamismoa eta euskararen erabilera areagotzea uztartzeko xedez.

EAEko hiriburuetan merkataritzaren munduan EBPNren aplikazioa landuko dute. Asmoen artean hauek:

Oro har, euskararen erabilera areagotu nahian, honako lan hauek egingo dituzte aurten hiru hiriburuetako merkataritza, ostalaritza eta zerbitzu sektorean: hizkuntzaren egoera aztertu (jarrera eta iritziak, ezagutza eta erabilera) eta, diagnostiko horretan oinarrituta sentsibilizazio, formazio eta komunikazio arloetan lan-ildoak proposatuz, euskararen normalkuntzarako plangintza diseinatu, kudeatu eta jarraipena egin; hori bai, betiere bertako merkataritza sektoreko eragileen parte-hartzea sustatuz eta koordinatuz.

Bilbon adibidez:

Bilboko Udalak aurrera eraman nahi duen egitasmoan hiru alor estrategiko hartuko dira kontuan:

• irudia: euskarak Bilboko dendetan beharko lukeena.
• prestakuntza: hizkuntza eredu berri baten garapena euskara kolokialaren eta estandarraren artean; euskara ikastaro egokituak eta praktikoak eskaintzea.
• eta komunikazioa: euskarazko eskaintza eta eskariaren arteko zubiak eraikitzea, promozioak egitea, webgunea sortzea.
  

Getxoko Udalean bi trebatzaile euskara afinatzen [Unai Brea]

Getxoko Udalean bi trebatzaile euskara afinatzen [Unai Brea] - Administrazioko langileentzat, izan  euskaltegitik datozenentzat ala euskara etxetik dakartenentzat, arazoa izaten da lanpostuan euskaraz jarduteko ezagupide nahikorik eza. Hizkuntza jakiteak ez du ziurtatzen administrazioko hizkuntza menperatzea. Horri aurre egiteko, urteak dira Gipuzkoan euskara trebatzailea sortu zutela, Bizkaian berriz makalago dabiltza. [Argia astekaria]

Lan-mundua eta hainbat arloren euskalduntzeaz sano jarduten da azkenotan. Geure jardunari "helduen euskalduntzea" deitzen badiogu, argi dago jendea bere lanean euskaraz egiteko prestatzea geure ere badela. Unai Brearen erreportaje honek gauza batzuk pentsatzen hasteko balio digula uste dut.

• Normalizazio prozesu baten barruan, hobe genuke "euskara ikastea" barik, geure xedea "euskara erabiltzeko prestatzea" izendatzen hasiko bagina.
• Izendapena ez ezik, jarduteko moduetan ere lan egiteko aukeren ikuspegia zabaltzen hasi beharko dugu. Batzuei hori onartzea gustatuko ez bazaie ere, hizkuntz-akademien klitxeetan kateatuta gaude oraindino: ikastalde homogeneoak mailaka antolatuak, irakaslea, ikasgela, euskaltegia...
• Arkaitz Zarragak proposatzen zuena etorri zait burura. Euskaltegia lantokira eroan. Ikusten denez ez da ideia berria. Euskaltegia, ulertzen dugun modura, zaila da lantokira eramatea, edo ahalegina egin denean ez da espero zen bezain arrakatatsua izan. Beharbada, garbiago plazaratu daiteke proposamena: euskara lanera eroan, eta horretarako laguntza behar denez, horretarako gu egongo gara.
• Polita da hori guztia esatea, baina, artikulua irakurriz gero berehala konturatuko zarete, horrek guztiak pertsonengan ere izango du eragina. Hau da, irakaslearen papera berdefinitu, zabaldu eta urteotan predikatzen izan dugun irakasle-tutore-laguntzaile paper hori benetan zer den probatzearekin batera, ahalegina askorentzat ez dela makala izango suposatzen dut.
• Helduen euskalduntzeko profesionalak jardunbide berrietara ohitzeko formazio-plan serio, eskalatua eta jarraia antolatzeko ardura hartu beharko lukete honetan zer esana duten erakundeek, publikoak zein pribatuak. Nire ustez ikastaroak eta jardunaldietatik harago, praktikan dabiltzanen arteko komunikazioa eta ikerlarien sustenguan etengabe oinarrituta hain zuzen ere.

Euskalduntzea irakastetik harago doala agertzen hasi da nire ustez, eta honelakoak serio hartzen ez baditugu (hori beste arrisku bat izaten da), zertan ari garen argi ez daukagun seinale.