ikastaroak

Euskara sustatzeko komunikazio-kanpainak hobetzeko ikastaroa

Izen ponposo honen azpian elkartu ginen hogei lagun inguru Eibarreko UEUren egoitzan azaroaren 23, 25, 30 eta abenduaren 2an, Soziolinguistika Klusterrak eginiko gonbidapenari erantzunez. Zorionez, izenak izana zekarren berarekin lotuta; ez ginen geratu aho bete hortz, izenak eskaintzen zuena baino gutxiago jaso genuela-eta, ez horixe; nahiz eta lerro hauek sinatzen dituenaren gusturako teorian gehiegitxo aritu, praktikaren kaltetan.

Zaila egiten zait, astebete igarota, Markeskuan entzundako eta eztabaidatutako guztia hona ekartzea edota laburpen txukuna egitea. Horregatik, aukera bat eginda, bertan aipatutako bide, teknika, aplikazio eta tresnak alde batera utzi, eta komunikazio kanpaina bat egiterakoan, erabiltzen ditugun tresna eta bitartekoak erabiltzen ditugula, erabilera hau gidatu, bideratu eta zuzendu behar duten printzipio eta irizpide nagusiak ekarri nahi ditut hona.

Hiru irizpide nagusi, ezin albo batera utzi.

1. Lehenengo eta behin, argi izan behar dugu ZER NAHI DUGUN. Eta galdera  hau zuzen eta egoki erantzuteko, argi izan behar dugu norengana jo nahi dugun. Hitz teknikoak erabilita, ondo defintiu behar dugu gure TARGETa; BRIEFINGa ondo egin behar dugu. Izan ere, ez da gauza bera euskara sustatzeko kanpaina erdaldunei, euskaldun-berriei, euskaldun-zaharrei, gazteei, gurasoei, etorkinei edoi euskara-teknikariei… zuzendu behar diegun. Denekin ez dago berdin jokatzerik; aitzitik, bakoitzari berea eskaintzen saiatu beharra dugu.
2. Lehenengo galdera honen erantzunak zehaztuko digu zein izango den kanpainaren HELBURUA: euskara ikastera bultzatu, erabilera sustatu, euskararen alde daudenen arteko elkarlana, alde ez daudenak erakarri…Behin nori zuzendu eta helburuak definituta, galdetu beharko diogu geure buruari zer nolako beharra izan dezaketen gure kanpainaren hartzaile izango diren horiek. Hau da, nondik heldu ahal izango garen horiengana. Esate baterako, euskara ikastera bultzatu nahi ditugunei euskara ikasteak dituen abantailak edota erakarpena ikustarazi beharko diegu, euskara ikasteko erraztasunak eskaini beharko dizkiegu…; erabilera bultzatu nahi badugu, kontzientziazio-lan eskerga egin beharko dugu… Hau guztia modu eraginkorrean egiteko oso egokia izango da hartzaile izango diren horien azalean jartzea.

Guztiak dira garrantzitsuak, baina atal hau bereziki. Zerbait egitera bultzatu eta animatu nahi baditugu (euskara ikasi, erabili, seme-alabak D ereduan matrikulatu…), zer edo zeren izenean egin beharko dugu, gure mezuaren hartzaileek zerbait atera beharko dute irabazten. Euskararen kasuan, zer eskaintzen diogu jendeari, adibidez, erabileraren truke? Ildo honetatik, gaur egun ez dute ezertarako balio agindu-kutsua duten mezuek: “Euskaraz eta kitto!!, “Eros itzazu euskal produktuak Eguberrietan!”… 

Mezua eta euskarria, publizitatearen oinarria

Argi dugu aurreko guztia. Goazen mezua definitzera. Mezurik onena, hiru ezaugarria hauek dituena izango da:

• Zentzumenei zuzendua; hau da, ikusmen zein entzumenerako deigarria dena.
• Sentimenduetara ere zuzen-zuzenean doana; lengoaia emozionala eta ideia-elkarketa atseginak dituena.
• Argudio arrazionalak ere tartekatzen dituena, konbentzitu egin nahi duena. 

Zaila da, dudarik gabe, hirurekin jokatzea, baina hiruren arteko uztarketatik sortzen omen da mezurik eraginkorrena. 

Honetaz gain, mezua argia eta laburra izango da; sinesgarria eta gure sormenak elikatu eta dotoretua. Gure mezuak ZER galderari erantzuten badio, sormenak NOLA izango du jopuntuan. Biek joan behar dute uztartuta: sormena ez da harridura edo irribarrea sortzea besterik gabe; sormenak mezuaren zerbitzura egon behar du.

 Eta, jakina, euskarri aproposena (eta gure aurrekontuek baimentzen digutena) erabilita. Hau guztia erabakitzerakoan, aurrekontuaz gain, aurreko atalarekin lotutako beste zenbait faktore aintzat hartu beharko ditugu: gure TARGETa non mugitzen den, zer kontsumitzen duen, zer nolako baldintzetan jasoko duen bidaliko diogun mezua.

Honetaz gain, erabiliko dugun euskarri horren errentagarritasuna ere izan beharko dugu gogoan: hau da, nire interesekoak diren zenbatenganaino iritsiko naiz X euro erabilita? Merezi du Euskal Herriko hiritar guztiengana iritsiko den telebista-iragarki bat diseinatzea eta emititzea nire eskualdeko sektore jakin batengana iristeko? 

Eta bukaera emateko, zenbait kontu tekniko (eta ez hain tekniko) 

1. Beharrak identifikatu.-

Munta handiko kontua dugu beharrena. Eta identifikazio honetara bide askotatik irits gaitezke: inkesten bidez, pertsona esanguratsu edo klabeak “focus group” direlakoetan elkartuz… Azken batean, estrategiak eta ekintzak beti egon beharko dute target-ari, hone nbeharrei eta hauek markatuko dizkiguten helburuei begira. “Zer” erabiliko dugun baino lehenago “Zertarako” erabiliko dugun erabaki beharko dugu.

2.  Jarraipena.-

Kontua ez da plana abian jarri eta kitto, egin dezala bere bidea. Webgune bat abian jarri badugu, neurtu egin beharko dugu zenbat lagun sartu diren, zein hizkuntzatan sartu diren, nondik sartu diren (bilatzaile baten bidez, edo beste web orri bateko estekatik, edo zuzenean…) Honetarako, bada tresna oso eraginkorra, “Google Analytics” izenekoa. Banerra jarri badugu, hainbat datu jakin dezakegu nahi izanez gero: zer ordutan klikatu duen, nondik iritsi den, sartu denaren profil nagusia… Hona hemen ikastaroan bota zen baieztapen biribila: kanpaina baten emaitza neurtzerik ez badugu, hobe ez egin. 

3.   Errealismoarekin jokatu.-

Helburu xumeak jarri behar dira. Askotan badirudi euskaldun perfektuen bila ari garela. Honen haritik, hobe kanpaina txiki batzuk, baina epe luzerako helburuek gidaturik, potolo bakarra baino.  Are gehiago, batzuetan ekintza xume, apal eta ia ezdeusek balio eta eragin biderkatzailea izan dezakete (adibidez, motibatu nahi ditugun lankide edo herritarrekin kafe bat hartu noizbehinka, elkartzen diren tokia eta unea ondo identifikatuta badugu.) 

Honetaz guztiaz gain, ez aritu bakarrik: beti besteen inplikazioa bilatu; elkarlana eta talde-lana sustatu. Eta edozein kasutan, geure ardura ere ondo neurtu behar dugu: azken finean, dena ez dago gure esku, ez gara “euskararen salbatzaileak”.

Argazkia: Egizu

Testu-libururik gabeko eguna

Liburuaren eguna da gaur hainbat lekutan, eta egun hau aukeratu dute hezkuntzaren munduan dabiltzan batzuek Testu-libururik gabeko eguna egiteko. Eskolan testu-liburuaren beharra, haren erabileraz eta haren balioaz eskolan eztabaida aspaldian dabilela begitantzen zait. Bihoaz ekimen honen inguruan zabaldu diren gogoeta pare bat ilustratzeko, hau eta hau.

Helduen euskalduntzean berriz testu-liburua zer izan den-eta arin pentsatuta, aspaldiko "Jalgi Hadi", "Euskalduntzen" eta halakoak etorri zaizkit gogora lehenengo. Gero, inoiz baten batek eskola-insitutuetan erabiltzen direnak euskaltegiar ekarri dituela gogoratu dut, ez da sistematikoa izan baina. Gerora zabaldutako hainbat metodo eta material-bildumak testu-liburuaren papera bete dutela ere esan daiteke, norberak eman dizkien erabileraren arabera beti ere.

Egia esanda, esango nuke gurean oro har ez dugula inoiz testu-liburua deitu dakiokeenik izan, bai ordea "metodo" asko. Errealitate ugari eta desberdinak izan ditugu eta ditugu hala ere, eta egongo da testu-liburuaren erabilera klasikora gehiago hurbildu denik seguruenik.

Testu-libururik ez, baina esango nuke irakasle askok ez lioketela muzin egingo euren jarduna burutzeko pausorik pausoko instrukzioak ematen dituen zerbaiti. Akaso Nodos Elekoek Ikea aktibitateak deitzen diotenaren antzeko zer edo zer. Zer pentsatua ematen du asuntoak:

• Testu-liburua azken batean programazio zehaztua da, egin beharreko guztia ordenatzen duena. Oso ikastaro luzeak izaten dira gureak, ordu askokoak, ondorioz ibilbide hori gobernatzeko programazioa diseinatzea ez da ez samurra ez laburra izaten. Elementu asko konbinatu behar dira denbora sekuentzia luze batean, jarduera eta tarte-mota desberdinak, edukiak, pertsonak, aurrerapena... Ez da erraza, ez, eta erraza da pentsatzea 300 orduko ikastaro baten panorama aurrean jarrita, horren "mapa" egin behar hutsak ikaratu egin behar dituela irakasle gehienak. Areago horretarako prestakuntza, laguntza eta ereduak gutxi eta urrunak badira.
• Programazio zehaztua izatea laguntza handia da duda barik, eta programazio hori ona bada, eraginkorra ere bai, baina, arriskuak ere badaude. Instrukzioak arautegi bezala erabiltzea bat, "hau da guztiek egin behar dutena eta kitto", egokitzapen edo aldaketa barik. Erantzunkizuna saihestea beste bat, gauzak txarto badoaz, badago errua nori bota, "materiala txarra da eta...".  Beste bat, irakaslea azken batean operario baten papera hartzea: "esaidazu zer egin behar dudan". Ekimena, analisia eta garapenerako aukerak baztertuta.

Azken urteotan materialgintza eskaintza aktibitateen diseinuan zentratu dela esango nuke, azaleko pertzepzioa baino ez da beharbada. Egia da modulu eta ikastaro batzuk eskaini direla, baina jarduera "berezien" munduan kokatuta gehien bat (Aisa, merkatariak, gurasoak...). Lehenago berriz "mailak" edo urratsak diseinatzea izaten zen ohikoa.

Nire ustez diseinu maila desberdinak ditugu, eta denei eman beharko litzaieke arreta.

• Ikastaroa edo ikas-jarduera. Denbora tarte batean garatzen den aktibitatea, ikasleari "saltzen" dioguna nolabait: X orduko aurrez aurreko ikastaroa, X eguneko barnetegia, X orduko autoikaskuntza modulua... Horiek guztiek helburu batzuek izaten dituzte eta haraino egin beharreko ibilbide bat, duda barik. Baina, uste dut eskola mundutik sarri hartzen dugula gurean hala ez den gauza bat: gure curriculumetan dauden mailak ez dira eskaintzen ditugun ikastaroak derrigor. Eskola batean maila bakoitza ikasturte bat izan ohi da, ikastaro bat esan dezagun. Gurean berriz, ordu kopuru desberdineko ikastaroak, ikas-sistema edo ingurune desberdinetan, xede-talde desberdinekin, abiapuntu eta xede-puntu irregularrekoak... Gure eskaintza ez da eskola batena bezain monolitikoa alegia, badakizue, "maila guztiak eta ordutegi guztiak". Saiatu "katalogo" bat osatzen eta begiratu curriculumarekin bat datorren ala ez.
• Moduluak, ikas-unitateak, sekuentziak.... Ikastaro edo ikas-programa batean txertatuta egon beharko lukete. Ez dira aktibitate isolatuak, nolabaiteko ibilbide baten barruan daude, akaso askotan eurek bakarrik osatu dezakete ikastaro bat, baina gehinetan testuinguru batean kokatzea eskatzen dute, hau da, aurrekoarekin lotu eta ondorengoari sarrera eman.
• Aktibitateak. Badakizue, ariketak, atazak, jolasak... Solte etortzen dira, batzuk besteak baino garatuago, luzeago, zehatzago... Klase guztietako eduki edo helburuei begirakoak, ikuspegi metodologiko batekin edo bestearekin lotuta... Kasu guztietan irakasleari ibilbide batean kokatzea dagokio: noiz, nola, zertarako, zergatik. Bestela klasea ikasleari noraezeko buelta iruditzen zaio erraz asko..

Tira, beti bezala gogoeta kaotiko boteprontikoa. Artezteko modukoa ez ezik arteztu beharrekoa ere bai.

Euskalduntzearen 4. maila on line

Euskal Herria euskaldunduko badugu, ezinbestekoa izango da ahal denik eta jende gehien erakartzea euskaltegietara: larregi ez dakitenek, ikas dezaten; eta dakitenek, berriz, bere euskara hobetu dezaten eta, hartara, konfiantza osoz erabil dezaten. Hori dela eta, euskaltegiok bagabiltza, urte batzuetatik hona, gure eskaintza zabaltzen, jendartearen eremu gehienetara heltzeko ahaleginean.

Aurtengo berrikuntzen artean, AEK-ko euskaltegiek eskaintza berri bat dute katalogoan: Euskalduntzearen 4. maila. Joan dira azken hiru urteetan saio-euskaltegietan egindako testatze lanak eta, ondorioz, eskaintza arrunta dugu gurean, Arrasate, Bilbo eta Durangon.

AEKn, ostera, beste aurrerapauso bat egin nahi dugu berrikuntzen alorrean. Izan ere, gurean aspalditik egin dugu teknologia berrien aldeko apustu irmoa; horren adibide ditugu MOODLE plataformaren bidez egiten ari garen ikastaroak eta formazio-saioak. Beraz, uztartu egin nahi dugu, ikastaro berean, 4. mailan, eta on line irakaskuntzan eta MOODLE-en erabileran dugun eskarmentua.

Beraz, 4. mailaren eskaintza arruntaz gainera, aurten beste ikastaro bat eskaini dugu: Euskalduntzearen 4. maila on line.

AEKn sinistuta gaude oso direla bateragarriak 4. mailarako planteatzen den ibilbide metodologikoa eta on line formatua. Ikastaroaren izaeragatik, euskarri informatikoaren erabilera ezinbestekoa zaigu, baita aurrez aurreko eskoletan ere: idatzizko lanak, ahozko ekoizpenak... modu digitalean landu izan ditugu orain arte ere. Guk beste urrats bat eman nahi dugu eta, irakastetik erakusterako bidean, ikasleen esku jarri nahi ditugu baliabide guztiak, euren kasa ikasten joan daitezen.

Ikastaroa, Ermuko AEK euskaltegian kokatu dugu fisikoki; gehien bat, tutorea bertan aritzen delako. Baina, jakina, mota honetako ikastaro batek gainditu egiten ditu lekuari buruzko kontzeptu tradizionalak, are gehiago, inolako aurrez aurreko saiorik aurreikusi ez dugunean. Ikasturte honetan, 15 ikasle hartzeko asmoa bete dugu; garrantzizkoa izango da hauen ibilbidea aztertzea, hurrengo urteetan ikastaro aberasgarriagoa egitearren.

Irudia: Poker!!! Egilea: Mat.Teo (Flickr). Lizentzia:

Glotodidaktika online

AEK-k aspaldian antolatzen ditu euskara irakasle berriak prestatzeko glotodidaktika ikastaroak. Orain arte gehien bat aurrez aurreko ikastaroak egin ditugu, Hegoaldeko lau hiriburuetan urtean bizpahiru aldiz.

Irakasle berriak prestatu beharraz konturatuta, ikastaro hauen esparrua zabaltzea erabaki dugu, eta eskaintza berriarekin gatoz ikasturte honetan: Glotodidaktika online.

Ikastaroa urtarriletik ekainera egingo da, urtarrilaren 12an hasita hain zuzen ere. AEKren e-gela gunean garatuko da Moodle software-a erabiliz.

Hemen duzue programaren laburpena:

HELBURUAK

• Helduen euskalduntzean jarduteko oinarrizko trebakuntza lortzea
• Hizkuntzaren i(ra)kaskuntzaren oinarrizko ezagutza izatea eta hausnarketa bultzatzea.
• Euskararen i(ra)kaskuntzaren ezaugarriez jabetzea.

EDUKIAK

• Talde dinamika
• Komunikazio gaitasuna
• Konstuktibismoaren oinarriak
• Euskara irakaslearen paper soziala
• Testugintza
• Hizkuntza i(ra)kaskuntzaren helburu eta edukiak
• Hizkuntza i(ra)kaskuntzaren ebaluazioa
• Atazetan Oinarritutako I(ra)kaskuntza
• Trebetasunak: entzumena, irakurmena, mintzamena, idazmena
• Eduki formalen lanketa
• Sekuentzia didaktikoa

EBALUAZIOA

• Ikastaroan zehar egindako lan guztiek osatuko dute ebaluazio txostena.
• Ikastaroa gainditutzat hartzeko, eginkizunen %80 egin beharko dira, eta guztietan gutxienekoa lortu.
• Ikastaroak 100 orduko balio akademikoa du.
• Ikastaroa amaitutakoan, egin izanaren ZIURTAGIRIA banatuko da, AEK-k emana. Bertan, ordutara ekarriko da gutxienekoa eman duten eginkizunen kopurua.

AEK-n irakasle jarduteko beharrezkoa da ikastaro hau. Edonola ere matrikula irekia da eta interesa daukan edonork egin dezake.

Gogoratu bestalde EAEko euskaltegi homologatu batean irakasle jarduteko baldintza batzuk daudela: EGA edo pareko agiria, eta diplomatura mailako unibertsitate-titulua.

Ikastaroaren prezioa: 305 €. Informazio gehiago nahi baduzu edo izena emateko idatzi e-posta helbide honetara: marta-c[abildua]aek.org

LINGUANET, Lan Munduko euskara planen inguruko ikastaroa

Asmoz Fundazioak, bosgarren urtez jarraian, Linguanet antolatu du, lan munduko euskara planen inguruko ikastaroa alegia. Euskararen erabilera bultzatzeko egitasmoak ugalduz doaz azken urteotan eta euskara erabiltzen diren esparruak zabalduz joan daitezen gero eta gehiago dira euskara planetan murgildu diren enpresak. Planen kopurua haunditzeak ekarri du, besteak beste, erabiltzen den metodologia sendotzen, hornitzen eta erabiltzaile berriengana zabaltzen joatea.

Horren adiera da Asmoz Fundazioak eta Eusko Jaurlaritzaren Hizkuntza Politikarako Sailburuordetzak, Emun, Elhuyar eta Artez elkarteekin elkarlanean, internet bidez antolatzen duen Linguanet ikastaroa. 50 ordutako ikastaro honek, internet bidez, euskara planen inguruko oinarrizko ezagutza teorikoa eskaintzea du helburu. Eguneroko praktiken esperientziak ezagutzeko aukera aurrez aurreko hiru tailer praktikoen bitartez izaten da. Hortaz, ikastaroak pedagogikoki formazio malgua, arina eta trinkoa eskaintzen du.

Euskararen erabilera sustatzeko lanean dihardutenei zuzenduriko formazioa izanik, hartzailea eremu askotarikoa izan daiteke: erakunde eta enpresetako teknikari eta koordinatzaileak, lan munduan aritzeko asmoa duten ikerlari eta ikasleak, euskararen presentzia areagotzeko lanean diharduten erakunde publikoetako langileak, hizkuntza normalkuntzako arduradunak,...

Ikastaroaren arrakastaren partaide dira ere laguntzaile eta irakasle moduan dabiltzan herri administrazio eta esparru sozioekonomikoetan diharduten hizkuntza plangintzako profesionalak.

Otsailaren 25ean hasi eta maiatza bitarte iraungo duen ikastaro honen informazio orokorra eta izen-emate orria Asmoz Fundazioko http://linguanet.asmoz.org webgunean topa daitezke.