azterketak

Hizpide 63 (!?)

Oraintxe aurkitu dut gutunazala laneko mahaiaren gainean. HABEtik etorrita, liburua dirudi, zabaldu eta Hizpide 63. Gaur hilabete idatzi genuen hemen Hizpide 62ren berri, eskuetara heldu zitzaidan egunean bertan. Hilabetean ale bi?

Ez da hori kontu bakarra gainera. Aurrekoan ez nion datari erreparatu, oraingoan bai, nik 2007ko otsailean jaso nuenak 2006 maiatza-abuztua dauka data. Gaur jaso dudanak, berriz, 2006 iraila-abendua. Ez dakit ba, zerbait gertatu da Hizpideren edizioarekin? Besteoi ere gertatu zaizue? Arazorik egon da?

Bide batez, noizko ipiniko dira artikuluok sarean? HABE gobernatzen duen enpresa bereko beste departamendu batek Hizkunea argitaratzen duen bezala adibidez? Horrela edizio nahaste hauek saihestuko genituzke (eta paper asko aurreztu ere bai).

Tira ba, utzi ditzagun anekdotak eta gatozen geurera.

Lau artikulu oraingo honetan:

• Jose Frantzizko Zinkunegi. Mugak gaindituz: Euskara urrutitik ikasi
• Josu Perales, Gainbegirada bat Cloze-testei
• Joseba Ezeiza, Ikasle hasiberriei euskara irakasteko meterialak (II): Kontzientzia, autonomia, eta benetakotasuna ikusmiran.
• Jennifer Summervile, Sareko "Jokabide-kodea" garatzen.

Gainbegirada baino ez diot egin. Joseba Ezeizarena aurreko zenbakian argitaratu zenaren jarraipena da, bistan dago. Josu Peralesek ohiko dituen azterketa zehatzetako bat egin du orain ere dirudienez. Kinku aspaldion munduan zehar bidaiari ikusi dugu, euskararen irakaskuntza urruneko herrietan gidatzen, oraingo artikuluan esperientzia horiek batu dituela ematen du.

Azkena AACE Journaleko artikulu baten itzulpena da (hemen daukazue jatorrizko bertsioa nahi baduzue). Internet bidezko ikastaldeetan jarraitu beharreko bideen inguruan dihardu.

Euskaltegiak euskaldundu?

Azterketa eta ebaluazioaren sasoian gaude duda barik. Zer esana eman dute azterketek, blogosferan ere bai, irakasleak zein ikasleak gabiltza azterketak ahotan, duela urte pare batetik hona zer esan nagusi egin zaigu maiatz-ekain bueltan.

Azterketen kontu honez gain, beste kontu bat ere etorri zaigu azkenotan eskola mundutik. Eskolak ez duela euskalduntzen edo ez duela beharko lukeen adina euskalduntzen. Gazteek eskola-eredu desberdinetan lortzen duten euskara maila ez dela nahikoa izaten eta kanpaina ere jarri zen martxan. Kanpaina hau epaitegietara ere heldu da.

Eta azterketak bateko, eskolak euskaldundu ez euskaldundu besteko, euskaltegiok ere hizkuntzaren transmisiorako tresna garen partetik galdera gurera ekartzea otu zait: Euskaltegiak euskalduntzen du?

Lehenengo erantzun posiblea: Hori ezin da neurtu, oso zaila da,... Bai? Seguru? Ez dago euskaltegion emaitzak neurtzeko modurik? Une honetan zaila da, bai, adierazle batzuk egon daitezke hala ere.

• Erroldetan eta datu estatistikoetan helduen artean euskararen ezagutzaren neurketak eta haren bilakaera. Euskararen datu basean edo Eustaten datu-bankuak ditugu besteak beste.
• HABEk edo euskaltegiok daukagun informazioa: gainditze tasak, eskuratutako maila, euskara ikasten ibilitakoen kopuruak, ...
• Eta bai, azterketen emaitzak. EGA, 1 eta 2 maila, edo HHEEen gainditze tasak urterik urte.

Datu bildumatxoa badago beraz, eta ikerketaren bat ere egin izan da. Duela ia 10 urte SIADECOk egin zuena adibidez. Zaila izango da neurtzea, baina ezin dela esateko atxakiarik ez dago nire ustez. Honek seguruenik bigarren erantzun posiblera eramango gaitu: Datuak ez dira fidagarriak, beste faktore asko daude,... Eta honi arrazoirik ez zaio faltako neurri baten. Dena dela, askotan horren atzetik beste gauza batzuk daudela uste dut: informazio hori ez dakigu tratatzen, beste datu batzuei erreparatzea errazago egiten zaigu (ikasle kopuruak, talde-orduak,...), edo akaso balizko ikerketa horren emaitzaren beldurra, hau da, geure buruari "azterketa" egitearena.

Ez nuke inondik ere helduen euskalduntzearen lana eta emaizak zalantzan ipini nahi. Baina gogoratu beharko genuke euskaltegiak hizkuntzaren normalizaziorako tresnak direla, eta, nire ustez, gure lanaren balorazioa hortik bideratu beharko litzateke: euskara gure herrian hizkuntza "normala" izan dadin zer lortzen ari gara? Gure ahalegina (pertsonala, ekonomikoa, soziala,...) emaitzen parekoa da?

Neuk ere ez dut ikerketarik egin, baina eskolaren kasuan Iñaki Martinez de Lunak Hiznet ikastaroaren blogean dioenak hausnartzeko bidea ematen digula uste dut:

Azkenik, euskararen irakaskuntzan eragiten dituzten baldintzen artean, gizartearenak ditugu. Asko errepikatu zaigu eta nahikoa ezaguna dugu eskolak bakarrik ez duela euskaldunduko; eta hori egi-egia da. Lehendabizi, sozializaziotik eratorritako imitazio mekanismoa dagoelako: alegia, neska-mutikoek familian, lagunartekoan, kalean, hedabideetan eta abarretan ikusten dutena barneratu ondoren, errepikatzen saiatzea; baita eurei erakargarriak zaizkien idoloen balio-eskala, janzkera, estiloa, portaerak eta, nola ez, hizkuntzaren erabilera ere (hizkuntza hautua, hizkera mota...). Eta gazte euskaldun gehienek eremu oso euskaldunetakoek izan ezik egun dituzten harreman sareak ia guztiz erdaldunak direla erreparatu behar dugu. Bigarrenik, euskaldundu den edo euskalduntzen ari den gazte jendeak euskara erabiltzeko gizarte baldintza egokiak aurkitu behar ditu, erabiltzen ez den hizkuntza herdoiltzen delako. Hirugarrenik, umeak euskalduntzeko herri honek hainbat ahalegin egin ondoren, hori lortu dutenei euskara erabiltzeko gizarte aukera gehiagorik ez ematea, plangintzaren ikuspuntutik, zentzugabea litzatekeelako.

Euskaltegiok zerbait egin dugu, bai, hainbat jende "euskaldundu" dugu, baina ikasitako hori euskaraz funtzionatzen duten eremu sozial batzuetara eroan ezin dugun bitartean ahalegin pedagogiko-didaktiko-metodologiko guztiek ez dute behar den besteko fruiturik emango, eta erraza izango da gure eta ikasleen ahalegin guztia "herdoiltzea", txikitan eskolak ikasitako ingelesa askori heldoildu zaigun modura.

Gure lana beraz, ez dezagun gaindituen tasetan bakarrik neurtu (adierazle horri baliorik kendu gabe hala ere), eta hasi gaitezen pentsatzen gure lana normalizazio-prozesuarekin integratzeko era baliagarriak zeintzuk izan daitezkeen. Eta horrek seguruenik hausnarketa, formazioa, prozesu honetako beste eragileekin elkarlana eta komunikazioa eta helduen euskara irakaslearen paperaren birdefinizioa ere ekarri beharko luke, hizkuntz-irakaslea izateaz gainera normalizazio-eragilea ere izatera. Eta inplikazio pedagogikoak ere bai, hizkuntza irakastearekin batera normalizatzeak dakartzakeenak.

Ez dut uste ez euskalduntzeagatik inork epaitegira eroango gaituenik, baina azterketa kolektiboa gainditu behar dugu, geuk eta geurekin dabiltzan guztiek. Eta azterketa hori ez da ekainean bakarrik egiten.

Euskararen mailarik gorenena arautu dute

Euskararen mailarik gorenena arautu dute - Helduen euskalduntzearen oinarrizko kurrikuluaren 4. maila arautu du Jaurlaritzak. Helduen euskalduntze alfabetatzeak eta oro har gizarteak euskararen laugarren maila lortu ahal izango dute, Kultura Sailburuak maila horri dagozkion eduki eta ebaluazio-irizpideak onartu ondoren. [Erabili.com berriak]

Maila gorenenera ailegatu ote gara?

Erabili.com-ekoek izenburu deigarria jarri diote albisteari bada. Orain arte euskara ikasleentzako erronka sorta zirudiena, euskaldun guztiontzako erronka bihurtu daiteke. Euskaraz ondo, zuzen eta egoki jarduteko gauza garela ez ezik (jakina), elegante ere jardun dezakegula frogatzeko proba edukiko dugu.

Zertifikazio berriarekin barik, alderdi didaktikotik euskara irakasleontzat erronka berria eta interesgarria zabaltzen da. Programa berriak diseinatu eta burutu, materialak egokitu,... 4. maila honetarako egin diren ekarpen didaktikoak ere ikusteko parada eduki dut: testu-arkitektura, genero testualak, edukiak zehazteko jardunbide eta taxonomia berriak (orain artekoaren aldean behintzat) boteprontoko akordatze arin baten. Pello Esnal eta Lurdes Elosegik Hizpide 57an plazaratu zituzten ildoetatik jo dute eta 4. maila honetarako ez ezik euskalduntze prozesu guztian ere baliabide eta jorratzeko moduko ildo gehiago dauzkagu. Baten bat hauen inguruan lanean hasi da dagoeneko.

Dena dela, HABEren adierazpenetan ikaslearen motibazioa eta parte hartzea ezinbestekotzat jotzen da. Gaur egun gizartean euskara haraino lantzeko halako grina zabalik badago? Motibazio instrumentalak adore nahikoa emango ote du? Tituluen amuak noiz arte iraungo du euskarak benetako indar soziala hartu arte? Agiri gehiago ezartzea nahikoa ote da euskalduntzeari behar den moduko sakada emateko? Zerbait gehiago behar delakoan nago, CACA zertifikatuarekin akordatu nahi ez badugu behintzat.

Azterketak

Otsaila, ekaina eta  iraila izaten dira azterketa sasoi tipikoak  eskola-unibertsitateetan, gure mundu honetan berriz orain hasten da azterketen  "estazioa" atariko probekin eta testekin.

Helduen euskalduntzearen mundu honetan gainera gero eta gehiago dira azterketak, duela urte pare bat hasi ziren  1 eta 2 mailako probei aurten 4 maila gehituko zaie. Eta hauek guztiak aurreko EGAri  eta IRALE eta HHAEko hizkuntz eskakizunei gehitu.

Zertifikazioak  eztabaida piztu du beti  gurean. Bateko, ez dirudi logikoa Euskal Herrian (euskararen herrian) inori euskaraz dakiela ziurtatzeko agiria eskatzeak, besteko, lan eta zer egin batzuetan jarduteko gutxieneko hizkuntza-maila ziurtatzen duen zerbaiten beharra ere aldarrikatzen da. Honi euskaltegiratituluagatikbainoezdatorrenikaslearen mitoa batu zaio.

Eztabaidak gorabehera asteotan ikasle motibatuak eta euskaltzaleak ere  ez direla azterketafobikoak konprobatu dut. Nire berbalagunak hor dabiltza azterketa prestatzen, nerbioekin baina ilusioarekin ere bai, eta haiek ez dute titulurik behar. Usaia ere hor dabilkigu orain barnetegira bueltan azterketak gogoan.

Zer nahi duzue esatea bada? Ez dut uste hauei azterketa prestatzeak bat ere kalterik egiten dienik. Seguruenik beharleku horretan ikasiko dutenak azterketako notak baino gehiago balioko diela eta balioko digula.  Eta nerbioak notagatik baino euren konpromiso pertsonalagatik izango dira gehiago.

Animo ba neska-mutilok, eta azterketan espero ez duzuen nota ateratzen ez baduzue, trankil , neuk eta beste askok "cum laude" eman dizuegu aspaldian.