Argia aldizkariak paperezko edizioko edukiak sarean ere eskaintzen ditu. Orain idatzizko testua ez ezik elkarrizketetako pasarteak entzuteko aukera ere ematen du. Honek euskara ikasteko aukera asko zabaltzen ditu.

Iñaki Muruari, Bertsozale elkarteko lehendakaria, egindako elkarrizketa batekin hasi dira. Honekin hasiko naiz lanean.

Lehenengo eta behin testu idatzia eta audioa konprobatuko ditugu. Segidan konturatuko gara elkarrizketa guztia ez dagoela audioetan, eta horren ostean beti barruntatu dugun baina kazetari ez garenok egundo frogatu ezin izan dugun beste gauza batez konturatuko gara: idatzizko elkarrizketetan ez da elkarrizketatuak esan dena hitzez hitz transkribatzen, gauza bera esan (manipulaziorik ez badago behintzat ), baina testuak eta hitzak ez dira berdin-berdinak. Ez daukagu beraz elkarrizketa osoaren transkipzioa, pasarte batzuen grabazio orijinala baizik. Ea ba, ikus dezagun honekin zer egin daitekeen.

Testu idatzia eta audioa edukitzeak zertzuk aukera ematen dizkigu?

Nik neuk aspaldi egin dut ametsetan honelako baliabide bat edukitzearekin. Zergatik?

• Ondo ezagutzen ez duzun hizkuntza baten perpaus luzeak irakurtzean topatzen den zailtasunetako bat ahozko hizkuntzan elementu paralinguistikoek eta prosodikoek perpausaren elementuak eta testuaren konexio baliabideak identifikatzeko eta bere lekuan jartzeko ematen diguten laguntzaren falta izaten da (orain idatzi dudan esaldi honetan zuei faltako zaizkizuen bezala, irakurtzen ito ez bazarete). Hau da, irakurgaia norbaiti entzuteak, hark ematen dion entonazioa eta deklamazioarekin, ulertzen laguntzen du, eta, nire ustez, teknika honen erabiliaren erabiliaz irakurtzen dena hobeto ulertzen eta kokatzen trebatzen du.
• Alderantziz, eta hori denok daukagu mila biderrez konprobatuta, entzuten duguna "idatzita" ikusteak  entzuten ditugun hotsak, hitzak, perpausak eta testuak identifikatzen, antolatzen, ordenatzen eta, azken baten, ulertzen eta interpretatzen laguntzen digu. Proba egin bestela, eskolatik ikasi duzun ingelesarekin DVD bateko ingelesezko bertsioa ulertzen duzun? Gutxi seguruenik. Jarri ingelesezko azpitituluak eta ingelesa pentsatu duzun baino gehiago ulertzen duzun iritzia hartuko duzu, eta eginaren eginaz, beharbada, une baten entzuten dituzun hitzak eta testu-zatiak ulertzen ere hasiko zara. Hortik Proficiency-ra saltotxua baino ez daukazu .
• Zuei ez dakit, baina niri ikasten nabilen hizkuntza baten entzuten dudanetik zerbait ulertzeko kapaz naizela edo irakurtzeko gauza naizela sentitzeak sakadatxu morala ematen dit. Motibazioan eragingarria izan daiteke duda barik. Gehien bat, jasotzen dituzun testuekin zerbait egiteko gauza zarela ikusita. Trebetasun hartzaileak lantzeko ariketa askotan hotsak, hitzak edo perpaus zatiak identifikatzean geratu ohi gara (hutsuneak bete, transkripzioak,..). Interesantea da beraz esanahira heltzea.

Zer egin?

Nik AOI moduko ataza egingo nuke, bere hiru parteekin. Hasi gaitezen ataza pentsatzen.

Ataza

Atazaren ataza pentsatzen hasteko ikus dezagun hemen zer daukagun

• Gaiak, temak, topikoak,..:
  • bertsolaritza duda barik, hala ere elkarrizketa honetan kontatzen direnak eta agertzen diren kontuak bertsolaritzaren mundua nahikoa ondo ezagutzea eskatzen dute, ez dira azaleko kontuak, are gutxiago bertsolaritzaren inguruko dibulgazioa. Gaiarekiko interesa piztu nahi bada edo zerbait ulertzea girotze eta kokatze lan handia egin beharko litzateke. Ohiko euskaldunarentzat urrun geratu daitezke hainbat kontu, are gehiago euskara ikaslearentzat. Eduki soziokulturalekin egin ote dugu topo? Aukera izan daiteke berauek lantzeko, baina ahalegina egin beharko da erreferente guztietan kokatzeko.
  • Beste topiko batzuk topa daitezke, oso zeharkakoak hala ere: elkarte baten antolaketa, euskal kulturaren mundua, bertsolari baten bizimodua,... Ez dirudi erraza hortik jotzea.
• Testua, diskurtsoa:
  • Elkarrizketa generoa da hau dudarik gabe. Egitura ezaguna: galdera-erantzuna, eta galderek kazetariak ezarritako hari bati jarraiturik, baita elkarrizketaren bilakaerak markatuta. Aurreikuspen lana egiteko aukera ematen du adibidez: zer galdetuko zenuke zuk orain? edo elkarrizketako galderak prestatu, edo erantzunak ikusita galderak asmatzen saiatu,...
  • Ahozko testua eta testu idatzia dauzkagu. Ez dira berdinak gainera. Ahozkotik idatzikorako salto horrek ahozko hizkuntza eta idatzizko hizkuntzaren arteko aldeetan sakontzeko aukera eman diezaguke. Bertsio biak konparatu, bertsio batetik bestea asmatzen saiatu, kazetariak egin duen lana berriro egin (transkribatu eta egokitu), idatzizkotik abiatuta ahozkoa berreraikitzen hasi,..
• Trebetasunak, azpitrebetasunak, ikas-estrategiak
  • Trebetasun hartzaileak dira hemen protagonista duda barik. Bietan sakontzeko aukera. Testu osoa eta esanahiduna dugu gainera.
  • Identifikazio azpitrebetasunetan fokalizatu daiteke kontua. Baina hotsak eta hitzak ez ezik perpaus mailara pasatu daiteke. Sintagmak edo bloke morfosintaktikoak identifikatzen egingo nuke nik ahalegina. Baita testu pasarteak identifikatzean, zentzua daukaten unitate minimoetan, titularrak bilatzearen antzeko zerbait.
  • Esangura ateratzeko azpitrebetasunekin hasierako ahalegina egin daiteke: pasarteak interpretatu euskarri biak erabilita (audioa eta idatzia).
  • Iritzia egiteko azpitrebetasunak era maila basikoan erabili daitezke: elkarte bateko lehendakaria izatea edo besterik gabe horrelako lan boluntarioen balioa, bertsolaritzaren oraina eta geroa, ....
  • Aurkitutakoa erabiltzeko azpitrebetasunak forma mailara gehiago lerratu daitezke esangura mailara baino. Hau da, aurkitu daitezkeen esakuneak, espresioak, formulak norberaren hizkuntzara ekartzeko estrategiak, hausnarketa,..

jarraitzeko

Ataza baterako ideia bat

Testuaren interneteko bersioa hartu eta aragazkirik gabe folio baten itsatsi eta banatu

Argazki batzuk eman aparte. Testua maketatzeko esan digute eta argazkiak non jarri markatu behar dugu testuan. Aukeran argazkiak oinarekin ala argazki-oinik gabe ematea.

Argazkiak ARGIAko erreportajetik atera daitezke edo bestela interneten bilatu halako motiboak (urkamendia, pikuta, sorginak erretzen, Berlanga,...) 

Argazkiak bestalde, atazaurrean erabili daitezke gaia pizteko.

Afrikara bidaia

http://urruti.blogspot.com/2006/01/orain-bai-bagoaz.html

• Afrikako mapan hauen ibilbidea kokatu (Tagzania erabil daiteke)

Berbalagunari kantuan

BLOGA BLOGA, MARINELA!, Josu Martinezen blogetik ekarritako post-a

Deskribapena

Kontestua

Josu Martinez Santutxuko gaztea da, artista polifazetikoa: bertsolaria, kantaria, idazlea,.. Euskadi irratiko Hamabostean behin programan kolaboratzen du.

Programako konbidatuentzat kantua egin eta bertan kantatzen die. Azken asteotan bere blogean eta podcast sistemaren bitartez kantuen letrak eta bere komentarioak irakurri ezezik kantua bera entzuteko modua ere badago.

Zer daukagu hemen?

Post honetan lau gauza dauzkagu

1. Blogariaren sarrera eta komentarioa
2. Kantua entzuteko modua. Hemen sakatuta entzungo duzu.
3. Kantuaren letra
4. Irakurleen iruzkinak

Zer testu klase? Sarreran azalpena eta iritzia ematen du. Kantuan iritzia ere ematen da, bertsotan, azkenotako gertakarien zerrenda egiten du. Komentarioetan animozkoak, harridura azaltzekoak, galderaren bat eta kritikaren bat ere badago. Testuan esanekoaren inguruan edo beste barik jartzeko moduaren ingurukoak.

Zer egin honekin orduan? Zertako erabili klasean?

Lehenengo "okurrentziak"

• Euskara ikasle batentzako kontu hau apur bat urrunekoa izan daiteke. Euskadi irratia, bertsoak, Berbalaguna,... Hemengo edozein testurekin lan egitekotan hurbiltze eta kontestualizatze lan handia egin beharko da.
• Podcast-a ezin da ordenagailura jaitsi hain erraz, neuk behintzat ez dut horretarako modurik topatu (egon badaude, baina!). Beraz kantua entzutea nahi badugu ikasleak sareaan konektatutako ordenagailua beharko du. Muga handia kasu gehienetan.
• Komentariogile batzuk bloglariak ere badira, blogari horien identifikazioaren inguruan egin daiteke atazaren bat.
• Mintzagai asko okurritzen zaizkit (hemengo tag-etan sartu ditut batzuk). Euskara eta euskara ikastea, gertakariak, bertsolaritza, musika, irratia, teknologia,... Nondik tiratu badago, asmatzea da kontua.
• Zer egiten da honekin? Nik neuk sarrera irakurri dudanean burutazioa eduki dut euskara eta euskaltegien inguruan. Kantua entzutean letra irakurtzen egon naiz aldi berean, aipatzen direnak gertatu direnekin lotzen ibili naiz, aipatu dituenen zerrendatxu mentala egin dut. Irakurri nuenean ez zen komentariorik egon eta hasierako burutazioarekin komentarioa gehitu nuen. Gerora komentarioak agertu ahala komentariogileek blogariarekin zer erlazio daukaten aztertzen ibili naiz (lagunak, lankideak, gogaideak, ...), euren blogak gainbegiratu ere egin dut nortzuk diren gehiago jakiteko. Horren ondorioz, noski, balorazioak ere egin ditut: "Jendeak zelan flipatzen duen teknologiarekin", "Podcast-aren inguruan zeozer egin daiteke..".

Forma

Hizkuntzaren eta formaren gainean ezer gutxi okurritu zait:

• Espresio batzuk: lantzean behin, huntaz eta hartaz, tira,...
• Definizioak egiteko erak: Berbalaguna, edo mintzalaguna, edo mintzakidea: (tokian tokiko izenak denak) beren euskara praktikatzeko aukerarik ez daukaten euskaldun berriak gure hizkuntzara hurbiltzeko proiektu ederra (da). Zer-nolako jendea dago hirietan?:euskera ikasi eta gero ahaztu egiten duena. Erlatiboetan pentsatzen hasi naiz (je, je, je,...)

Zelan egin?

Hemen ideia bat:

Berbalaguna prestatu

Zer egin zentrala (ataza) hau izan liteke: Azkenotako gertakarien zerrenda bat hartuta Josuk zeintzuk aipatu dituen eta zeintzuk ez identifikatu. Edo beste hau ere bai: Berbalaguna, solasaldi informala prestatu.

Helburuak:

• Entzundako edo irakurritako testu baten (aukeraren arabera)topikoak identifikatzea.
• Elkarrizketa informala prestatzea. Mintzagaiak aukeratu, solasaldiaren ibilibidea aurrikusi, mintzakideari egokitu,..
• Euskaraz solasaldia egiteko norberak dauzkan hutsuneak eta betebeharrak aztertu eta hobetzeko bideaz hausnartu.

Prozedura:

• Atazaurrea:

1. Berbalaguna, zer da? Azalpena. Dokumentazioa topa daiteke, edo norberaren esperientzia kontatu (balego).
2. Azken asteko gertakariak: gai egokia izan daiteke berbalaguna egiteko?
3. Gertakarien edo pertsonaia protagonisten zerrenda jarri. Zer gertatu da honen inguruan?

• Ataza

1. Berbalaguna egingo dugu gure artean eta azken asteotako gertakariak erabiliko ditugu zeresana emateko. Bikoteetan prestatuko ditugu zeintzuk erabili eta bakoitzaz zer esango dugun.

• Feedback-a

1. Josuren kantua entzun (edo irakurri) egingo dugu. Berak esango lukeena eta guk esango genukeena zertan koinziditzen duen konparatuko ditugu.

• Atazostea

• Berbalaguna egingo dugu klasean. Saiatuko gara gaiak planteatzen. Horretarako denbora emango dugu (ordu erdi?). Ondoren ebaluatu egingo dugu:

1. Kostatzen da derrepentean hitz egitea? Isiluneak gertatu dira? Eroso sentitu gara?
2. Honako kontu serioez berba egin ahal da horrela? Kontu friboloagoak errazagoak dira?
3. Zelan egin dugu berba? Kostatu zaigu? Zein izan da arazorik handiena? Zer egin beharko dugu hori gainditzeko? Klaserako edo norberak lantzeko proposamenik?

• Bertsoa hartu eta beste aste baten gertatutakoekin saiatu estruktura ahalik eta gutxien ikututa berregiten.

Deskribapena

Korrikalri batek maratoi baten prestaketa eta bertan geratutakoa kontatzeko bloga egin du. Post honetan Kontaketa zehatza. Sentsazioen deskribapena ere bai.

Zer daukagu?

Narrazioa, inguruaren deskribapena, sentsazioak.

Zer egin honekin

• Maratoiaren kronograma baten sentsazioak kokatu. Edo sentsaziook deskribatzen dituzten hitzak edo esakuneak
• Maratoia korritzeko aholkuen zerrenda prestatu. Edo puntu kritikoena.
• Komentariogileak identifikatu

Zelan egin

Pontoiko fabrika

Zer da?

Bilboko eraikin baten historia, Pontoiko fabrika. Narrazio historikoa da beraz. Datak, gertakariak ugari.

Zertako?

• Narrazio historikoak ulertzen laguntzeko
• Eduki soziokulturalak agertzeko: karlistadak, Bilboren historia,..
• Narrazio historikoaren denboraren garapena eta gertakarien hurrenkera identifikatu. 

Zer egin?

• Kronograma
• Pasarte baten aipatzen diren lekuak eta gertakariak mapan kokatu eta etiketatu
• Pontoiko fabrikaren historia lehenengo pertsonan kontatu. Narrazio literarioragoa. Blogaren itxura ere eman dakioke.
• Historia-zati hau ahoz kontatzeko esposizioa prestatu.