Euskaldun berriei hitza

Euskadi Irratian denboraldi berrirako programazioa atontzen dabiltza, eta EITBren asmoen artean guri arreta emateko moduko bat:

Euskadi Irratiak, bere aldetik, hurbileko albistegia egingo du. Araba, Bizkaia, Gipuzkoa eta Nafarroako berri gertukoenak bilduko ditu. Horrez gainera, arratsaldero 20:00etan albistegi nagusi bat egingo du. Etxeko txikienek ere euren irratsaioa izango dute igandero, eta Euskaldunberrientzat tarte bat prestatzen ari dira.

Halaxe berretsi digu gaur Rosa Diez Urrestarazu zuzendariak Berrian:

Ikasturte berrian, saiatuko gara irratia euskaldun berriei hurbiltzen. Ea euskara munduan sartzen ari direnak erakar ditzakegun.

Sozialisten programan aipamen lauso bat egon zen, hain zuzen ere. Akaso hau haren ondorioa da:

También habrá de clarificarse el papel que debe jugar la enseñanza del euskera promovida por el Gobierno Vasco a través de EITB e Internet

Programa politikoaren ondorioa bada, gehiago edo bestelakoa ere esperoko genuke euskararen irakaskuntzari begira. Ikaskuntzari zuzendutako saioak edo programazioak beharbada, baina tira, ez da asmo txarra edozelan ere, eta, oro har, euskaldun berriak edo euskara ikasleak euskarazko hedabide guztietara hurreratzeko politikak eta estrategiak (kanpainak baino hobeto, ezta?) garatuz gero hobeto.

Dena dela, hedabideen kontsumoa ("hedabideen erabilera" gustatuko litzaidake gehiago) eta euskaldun berrien asunto hau direla eta, burura etorri zaizkit ideia eta kezka batzuk:

Euskaldun berria terminoarekin datorkit lehenengo zalantza. Termino zabala, oso.

• Euskara ikasi eta euskaltzale sutsu bilakatu, edo euskaltzale sutsua izanda euskara ikasi duena dugu alde batetik. Eta esango nuke multzo hau euskarazko hedabideen bezero fidela eta debotoa dela dagoeneko, fidelena ere ausartuko nintzateke esatera. Ikus-entzunezkoak, paperezkoak nahiz internetekoak.
• Bestelakoak ere badira euskaldun berriak dena den. Euskara interes zehatz bategatik (laborala adibidez) ikasi dutenak, eskolan euskaldundutako gazteen belaunaldi berri horietako asko, eta -kontzeptuaren mugak non dauden ondo igarri ezinik- ikas-prozesuaren tarteko mugarriren batean dabiltzanak edo han kateatuta geratu diren heldu asko.

Bistan da azken multzo hau izango dela euskara arlo honetan erabiltzera (ETB1, Hamaika edo GoienaTB ikustea ere euskara erabiltzea da, ezta?) ekartzea zailen suertatuko dena. Zergatik?

Hizkuntza zailtasuna da, eta maila guztietan seguruenik. Hasiera edo Tarteko mailako ikaslearentzat zailtasuna zein den ez dut uste azaldu beharra dagoenik, baina EGAdunarentzat edo maila altua erdietsi duenarentzat ere ohikoa ez duen hizkuntza batean hedabideak jasotzea ez da samurra izaten, euskaldun zahar-peto-betiko askori ez zaie natural-natural egiten filmak euskaraz ikustea adibidez, ezta? Komunikazioaren artearen menperatu beharreko guztiei oztopo hori gehitu behar diete programatzaileek eta profesionalek. Psikologikoa edo soziala izan liteke, linguistikoa baino gehiago askotan, baina hizkuntza-kontua ere bada akabuan.

Euskaldun berriak (esparrua zabaltasun oso-osoan hartua) interes desberdinak izan ditzake hedabide batera hurreratzeko orduan. Bistan da hori, denok ez ditugu albiste, saio edo emanaldi berdinak intereseko eta gogoko. Baina ikas-prozesuan murgilduta dagoenaren kasuan bada interes komun bat: hizkuntza, hizkuntza ikastea eta hizkuntza bera. Ikasten lagunduko dionak piztuko dio interesa duda barik, eta horri gehitzen bazaizkio eduki interesgarriak eta eduki interesgarri horiek interesgarri egiteko trebezia koktel ona aurkituko dugu seguraski.

Hala ere, aspaldian dabil eztabaida erdi-ezkutu bat honen inguruan, ez dakit inoiz inon argi plazaratu den (literaturan bai, uste dut), baina dilema baten muturretan kokatu daiteke: hedabideetako hizkuntza ikasle eta ailegatu berriei begira "egokitu" behar da, ala hizkuntza erabat normalizatua balitz bezala jokatu, hartzaile guztiak jatorrizko hiztun alfabetatu-normalizatuak bailiren alegia?

Alde bien aldeko argudioak topatzen ditut nik neuk egia esanda, baina neurri handi batean aintzat hartu behar da euskaraz egiten dugunon koadrila etengabe dabilela elementu berriak jasotzeko moduan, inguruan ditugu arrimatu guran, eta gurea hizkuntza ikasten ari den herria oraindik ere. Martin Rezolak dioen modura denok ez gara "pixkabatesmucho" koadrilakoak eta erdiko gunea da bihotza duda barik, baina inguruko horiek ere ez dira gutxi, ez horixe, eta merezi dute hitza eurei ere zuzentzea, ezta?

PD: Kontsumoa, hitza zuzentzea, jasotzea... Ez dakit, baina sentsazioa hartu dut hedabideen inguruan komunikazioa norabide bakarrean jarri dudala, bipuntozerismoaren hastapenetatik zabaltzen dabilen kontu bat ahaztuta: komunikazioa norabide bikoa edo norabide ugarikoa da, gero eta gehiago. Beharbada euskaldun berriak / ikasleak erakartzeko giltzarritxo bat daukagu hor: hitza zuzendu ez ezik, eman ere egin beharko zaie.