tituluak

Zenbakiak eta begiak

Lehengoan Xabier Imaz agertu zen euskaltegian. Matrikula egitera zetorren txintxo-txintxo. Ia bigarren mailako froga gainditu zuen galdetu nionean etsipen puntu bat nabaritu nion: “Bai eta ez” erantzun zidan. Nolatan, ordea?

Hauexek dituzue Xabierren notak:

1. zatia

• Irakurmena: 16 puntu (gehienez 20 dira)
• Idazmena: 17 puntu (gehienez 30 dira; azterketa gainditzeko 15 behar dira gutxienez)

2. zatia

• Entzumena: 12 puntu (gehienez 20 dira)
• Mintzamena: 17 puntu (gehienez 30 dira; azterketa gainditzeko 15 behar dira gutxienez)

Ikusten duzuenez, Xabierrek trebetasun guztiak nahiko aisa gainditu zituen baina EZ GAI izan zen. Zergatik, baina?

Bada, 2. zatian nahiz eta bi trebetasunak gainditu, ez zelako entzumena eta mintzamenaren artean 30eko puntuaziora heldu (29an geratu zen). Nahaste-borraste galanta, alajaina!

Nire ustetan honek guztiak badu jatorri faltsu bat eta ondorio kaskar batzuk ere bai.

Has gaitezen jatorri faltsuarekin, alegia. Okerra, trebetasun ekoizleen suprabalorazioan dago. Puntuazio-taulari begira argi geratzen da idazmenari eta mintzamenari ematen zaiela lehentasuna. Baina honela gertatzen al da komunikazio errealean? Zer egiten dugu batik-bat: entzun ala idatzi? Irakurri ala idatzi? Mintzatu ala idatzi? Zergatik aitortzen zaio idazmenari mintzamenari bezainbesteko garrantzia eta entzumenari edo irakurmenari baino handiagoa? Ez ote dira eskola zaharraren ajeak izango?

Beste kontutxo bat aipatu behar dizuet orain: aztertzailearen jokabidea, alegia. Aztertzaileak mintzamen azterketa baloratzen duenean, ikasleari hamabost puntu ematen dizkionean trebetasun horretan gai dela uste duelako da (ez daki entzumenean zenbat puntu atera dituen). Beraz, bere buruan ez dago 18 puntu atera behar dituela (%60) gai izateko.

Gatozen orain honen guztiaren ondorio kaskarretara: bata begi bistakoa da: Xabier Imaz. Nola adieraz geniezaioke gertatutakoa? Eta ez pentsa Xabier Imaz fikzioa denik, gure euskaltegian iazko azterketetan antzeko zazpi kasu gertatu ziren eta. Beste ondorio bat ere badago: irakurmenaren eta entzumenaren zailtasun-maila asko jaitsi da (maria bihurtu ditugu) batetik arrazoi praktikoengatik ( baremazio honekin “ez gainditu” kopurua gehiegi haz ez dadin) eta bestetik arrazoi ideologikoengatik (trebetasun hartzaileak bigarren mailakotzat jotzen direlako: ikus puntuazioak).

Nire ustetan irtenbiderik egokiena trebetasun guztiak gaindituz gero, ikaslea gainditutzat jotzea da; halaber, trebetasunen bat gaindituko ez balu “ez gainditua” emango genioke.

Dena den, beldur naiz Europako ez dakit zein erakundek ezarritako ereduari men egin beharko diogula (ia gauza onak ere inportatzen ditugun!) Hori horrela bada, Mintzamenean edo Idazmenean ikasle bat gaitzat joz gero, zuzenean 18 puntu (%60) ematea proposatzen dut Xabierri gertatu zaiona berriz gerta ez dadin, hots, entzumenean (%60) eta mintzamenean “gai” baina konputo orokorrean “ez gai”.

Barkatu zenbakiekin mareatu bazaituztet baina batzuetan zenbaki horien atzean aurpegi bat dago eta begi harritu batzuk (ikaslearenak eta irakaslearenak)

Argazkia: flooznyc

Errutina

Hertzainak taldeak "aitormena" abestian errutinaren morroi bihurtu direla dio, geu ere zenbait euskaltegitako hainbat irakasle aitormen bera egin beharrean gaudela uste dut: errutinaren morroi bihurtu gara.

Kontatu zidaten (merke saltzen dizuet merke jasotakoa) EGA zela eta ez zela, goi-mailako bilera batean norbaitek auzitan jarri zuela 3. mailan ematen den formazioa. EGAk urte luzetan errutina sortu ei du (sinonimoak, berridazketak...) eta hirugarren maila desitxuratu; irtenbidea: EGA azterketa aldatzea (beste errutina bat sortzeko?)

Errutina al da gaitza ala bakarrik sintoma?

Teorian edozein mailak, baita hirugarrenak ere, helburu mailakatuak beharko lituzke eta azterketak helburu hauen betetze-maila frogatu beharko luke: Lehenengo, helburuak eta ondoren, helburu hauei dagokien azterketa (hau pellokeria!). Baina ez al da zenbaitetan alderantziz gertatzen?: hau da lehenengo azterketa eta helburu nagusia berau gainditzea denez, eskolak azterketari begira programatzea (hau aldrebeskeria!)

Norbaitek honezkero pentsatu du: baina non bizi da tipo hau? Ez al ditugu bada ikaslearen beharrak ase behar? Eta zeintzuk dira bere beharrak: behar komunikatiboak ala azterketa gainditu eta titulua lortzea, batik-bat?

Hauxe da kontua, finean egoera sozio-linguistikoak eta zenbait hizkuntza-politikak irakasleok hirugarren maila ematera bultzatu beharrean, EGA ematera bultzatu gaituela (ez da bereizketa hutsala: hementxe ikusten da argi eta garbi errutinaren morroi bihurtu gaituztela/garela). Zergatik, ordea?

Eskizofrenia hutsean mugitzen garelako, gu gure ikasleen balizko behar komunikatiboak ase nahian, ikaslearen benetako beharra administratiboa denean eta Administrazioak ere gehienetan horixe eskatzen dionean: titulua eta ez erabilera.

Gaitza eta bere sintomak zabaldu egin dira gainera: hor dituzue hizkuntz eskakizunak eta mailetako azterketak (errutina berriak)... Zeintzuk dira, ordea, errutinaren ondorioak?

Bi garai bereizi nahi nituzke: Hasierako garai batean, syllabus gramatikala besterik ez genuen eta trebetasunak alboko errepidetik zihoazen, behar besteko uztardurarik eta syllabusik gabe. Orduan azterketek gramatikaren syllabusa ez ezik, trebetasunen syllabus paraleloa ere eraiki zuten, nolabait. Ez zen hori modurik egokiena baina "prekaritate" garai hartan ezinbestekoa izan zen. HEOKen ostean, ordea, nik neuk "prekaritate" garaiok atzean uztea espero nuen; gauzak behar diren moduan egitea, alegia: helburuak definitu, trebetasunak integratu eta ebaluazioa definitu; baina ez dut halakorik ikusi; are gehiago, okerrera egin du egoerak nire ustetan.

Errutinak edukien aldetik maila erabat argaltzen du, maila komunikatiboaren esparruak mugatuz; zenbait ikasle eta irakasleri EGAn (!!!) narrazio literarioa edo umorea lantzea denbora galtzea irudituko zaio eta nekez eramango dituzu ikasleak bide horretatik bide-zidorra (idorra?) egonda.

Gaitzaren ondorioak argiak dira eta esparru asko ukitzen dituzte baina finean ikaslearen elbarritasun komunikatiboa dakarte.

Ez dira ez, betiko garai onenak!