euskaldunak

Zaharrak berri

Ramon Etxezarreta EAEko Hizkuntz Politikarako sailburuordearen berbekin ekin diogu egunari askok gaur. Diario Vascon elkarrizketa egin diote, eta titular deigarria lortu dute duda barik: «El término euskaldunberri debe desaparecer del habla vasca».

Sustoa ematen du horrelako gauzak irakurtzeak benetan. "Zer da ba?" galdetu eta irakurri egin dut, badaezpada:

...Trabajaremos con la idea de desechar el concepto de fronteras, en la dirección de aceptar o de vincular al ciudadano al euskera en el grado que cada cual de ellos esté dispuesto. Intentaremos desterrar el término euskaldunberri de la jerga de los vascos.

- Explíquese.

Pondré un ejemplo: la consejera de Cultura es una euskaldunberri. En las estadísticas del Gobierno Vasco hasta ahora era una neo euskaldun. En lo que se define como transmisión familiar, sus hijos son euskaldunzaharras. ¿Hasta cuándo se es euskaldunberri? ¿Hasta la muerte? Hay que trabajar otro concepto quizás menos ofensivo y que atraiga y vincule a la gente al euskera. Falla el método. Si hacemos hincapié en la idea de transmisión familiar, algo habrá que cambiar.

Aaa! "Euskaldunberria" mingarria edo iraingarria izan daiteke, antza. Ez ei du jendea euskararantz erakartzen eta hizkuntzarekin lotzen.

Kasualitatez, egunotan agertu da Bat aldizkariaren azken zenbakia, monografikoa, Txillardegiren omenez egina. Euskaldunberri terminoa entzun ahala  gogora etortzen zaizkidan lehenengo izen-ezizenetako bat da Alvarez Enparantzarena, eta nago hain zuzen ere Txillardegi eta beste hainbaten "euskaldunberritasunak" ez duela ezer irainetik, mespretxutik edo uxatzailetik. Alderantziz, bidea ireki digute asko eta askori batetik, eta bestetik, gure ibilbide linguistiko pertsonaletan harro egoteko moduko bidaien ereduak izan dira. Neure kasuan behitzat hala da, eta ez dut uste bakarra naizenik, ezta neurea kasu berezia denik ere.

Argudio batzuk eman ditu Etxezarretak dena dela: familia bidezko transmisioaren lehentasuna, kontzeptuaren mugak eta indefinizioak... Bai, baliteke, kontzeptuak gaur egun aparteko baliorik ez izatea, halaxe aitortu dugu askok eta askok, hemen eta beste leku batzuetan.

Baina kaltegarria da gaur egun termino hori euskaldunen artean? Iraingarria? Baztertzailea? Nik neuk, neure mundu-ikuspegi txikitik behintzat, esango nuke ezetz, argi esan ere. Gaur egun gure artean terminoak gehiago dauka anekdotikotik beste ezeretik baino egia esanda. Eta zerbait bada, kontrakoa da: merituen aitorpena, loreak eta txaloak entzuten izan dira azkenotan gehien bat. Lantzean behin baten baten purrustadaren bat entzuten dela? Baliteke, baina ez dira ezta akorduan izateko beste eta bestekoak ere izaten.

Diskurtso politikoen mundu labainean sartu gara baina. Eta seguruenik horrelakoetan ondo-ondo begiratu behar da nork, nori, zer, nola, non eta zertarako diotsan, kasu honetan ere bai. Eta bada kezkatzen nauen gauza bat diskurtso hauetan.

Euskaldunon artean euskaldun berria mespretxatu egiten dela adierazi nahi da?  Komunitate itxia dela eta arrazakeria linguistiko moduko bat praktikatzen dela? Askok horrelako ondorioak atera eta haizeratuko dituzte erraz. Eta hori bai iraingarria, mingarria eta uxatzailea.

Euskaldun berrien kontu honek -paradoxikoki- topiko zaharrak berri egiteko ahalegina ematen dit. Edo batek esan duen modura, ez dagoen lekuan arazoak konpondu nahi izatea.