Zergatik negar egin?

WSJko artikuaren saltsa oraindik pil-pilean dabilela, ele...mental blogean "Zoqueta, quizás un poco" artikulu deigarria topatu dut. Hizkuntza txikien desagerpenaz eta bizitzeko ahaleginen arrazoiaz ari da neurri handi batean.

Amaraunean agertutako beste bi kontutatik ehundu du hausnarketa.

Bateko, Arcadi Espada "Comen lengua" artikuluan hiltzeko arriskuan dauden hizkuntzak salbatzeko ahaleginei bueltak ematen hasi da. Laburtuta: hiztunak berak hiltzen ditu hizkuntzak, eta hiltzen ditu (hobeto) bizitzen jarraitu nahi duelako. Hizkuntzak, bestalde, ez ei dira izaki bizidunak, arnasketa era artikulatu bat besterik ez, eta hil baino, eraldatu eta bilakatu egiten dira. Gure artean nahikoa errotuta dabilen hizkuntza-ekologia kontzeptuaren kontra nonbait.

Besteko, Emilio Quintanak Mexikoko Tabascon gertatutako baten harira egin duen iruzkina. Zoque hizkuntzaren edo haren dialekto baten azken hiztun biak elkarrekin haserretu eta ondorioz ez da hizkuntza gehiago erabiltzen. Kennan Malik-en Let them die (Utz ditzagun hiltzen) artikulura jarri du esteka Emiliok erremate modura. Han, besteak beste, hizkuntzen desagerpena ez dela negar egiteko motiboa, bizitzaren legea eta aurrera goazen seinale baizik. Perla hau tartean:

'Nobody can suppose that it is not more beneficial for a Breton or a Basque to be a member of the French nationality, admitted on equal terms to all the privileges of French citizenship... than to sulk on his own rocks, without participation or interest in the general movement of the world.' So wrote John Stuart Mill more than a century ago. It would have astonished him that in the twenty-first century there are those who think that sulking on your own rock is a state worth preserving.

('Inork ezin du pentsatu bretainiar edo euskaldun batentzat frantziar nazionalitateko kidea izatea, Frantziako hiritartasunaren pribilegio guztiak haiei berdintasunean emanda, ez dela onuragarriagoa munduaren mugimendu orokorrean parte hartu barik euren kasa mantentzea baino.' Horrela idatzi zuen John Stuart Mill-ek mende bat baino gehiago duela. Harritu egingo zen ikusita XXI. mendean oraindik direla eurenean mantentzea gorde beharreko egoera dela uste dutenak.) itzulpen kaseroa.

Gogora etorri zait hainbatetan entzun dudan argudioa: "Munduan denok hizkuntza bera egingo bagenu hobeto".

Seguru nago halakoak irakurrita gehienongan haserrea, indignazioa, harridura eta estiloko sentsazioak sortu direla lehenengo batean, baita egileentzako epiteto sorta ederra ere. Edozelan ere, kontu honek guztiak euskara bezalako hizkuntzen normalizazioaz hausnartzen jarri beharko gintuzke.

Euskara biziberritu/berreskuratu/normalizatu nahi dugu, eta ez gara ados egongo horrelakoekin. Baina arrazoi sendo eta landurik erakusteko moduan gaude? "Zergatik negar egin?" galdera bota digute azken batean.

Jon Sarasuaren hitzaldi honetakoak aurkitu ditut pentsatzen hasteko. Edo ele...mental-eko blogariaren gogoeta hau:

...Que el tiempo pasa y tiene que ser así es verdad, pero a veces entristece; que las cosas cambien es natural, pero a veces entristece; que la gente pase por el mundo es ley de vida, pero no por eso las pérdidas duelen menos. Claro, que la vida siempre sigue, aunque acabemos volviendo a casa por navidad. No para quedarnos.

Bestalde, Patxitraperoren hau. Eta -jakina!- Ruperren hau.

Boteprontoan. Zelako tema hizkuntza "txikiak" zaharra eta zaharkituarekin lotzeko!

Estekak: