euskaldun berria

Euskaldun ikasia

Azkenenengo Hizpideri tarteka kolpetxoa egiten jarraituta, Kepa Larrearen Fizkiozko euskaldun berriak ezagutzen jarri naiz. Kepak aurreko batean klasean umoreraren erabileraz jardun zigun, eta oraingoan literaturara jo du euskaldun berrien bia, baita aurkitu ere: Merimee-ren Carmen harengandik hasita (bai, euskalduna zen Karmentxu), Rodney Whitaker Trevanianen  Shibumi eleberriko Nicholaï Hel hiltzaile eleanitz euskalduna deskubritu digu ondoren. Ez ditut ez liburua ez pertsonaia ezagutu izan, baina deigarri eta erakargarri egin ditu Keparen aipamenak, Hannibal Lecter edo Tom Ripleyren eskolako bat nonbait, plazerragatik ikasi du euskara era metodiko batean eta gramatika bat sortu du horretarako, azkenean praktikan jarriko du Zuberoako bazter batean erretiratua. Irakurtzeko gogoa eman dit bada.

Fizkiozko irakasleen errepasoa ere egin du, Maisu Juan klasikoa,Kutsidazu...ko Koro, Iban Zalduaren Joseba Anabitarte,..  Eta ikasleengana jo du gero: Euskalduntzen metodoko Peru eta Alaitz, Sagastizabalen Juan Martin ezaguna, eta Jon Alonsoren Euskal karma "rapsodiako" B-12 martiztarra edo Joxean Sagastizabalen Gerturik daukagu odola liburuko banpiroak bezalako izakiak.

Gustura irakurtzen da artikulua, baina serio jarri da Kepa amaieran, ideia komuna barruntatu du kasu gehien-gehienetan: euskara ikasteko hizkuntza zaila da, ez da diplomatiko ingelesen asmakuntza beraz. Idazleek ere esaten badute...

Edozelan ere arreta eman dit pasarte batean egin duen aipamenak:. Xabier Kintanak eta Joseba Tobarrek 1975ean Euskaldun berriekin euskaraz lanean proposatu zuten euskaldun ikasiaren "kode deontologikoa". "Euskaldun berriaren" ordez "euskaldun ikasia" terminoa proposatzearekin batera (bistan da ez zutela arrakasta handirik izan), gerora errotuta sentitu ditugun (norberarengandik hasita) hainbat ideia jaso ziren. Aipamen batzuk:

Euskaldun ikasia ez da lotsa. Ba daki ez duela euskara egiten baserritar edo arrantzale jator batek bezain ongi eta errax, baina etengabe ikasiz doa... eta dakientxoaz toki guztietan baliatzen da"

Euskaldun ikasiari mingarri zaio euskaldunak elkarren artean erdaraz mintzatzen ikustea, eta areago, berauk "abertzale" horietakoak direnean.

Euskaldun ikasia, eskuharki, kaletarra da... Hori dela eta, onhartezinezkoa du "euskara=baserriko hizkuntza" delako berdintasuna.

Euskaldun ikasiak ez du mordoiloa maite, baina isiltzea baino erdarakada batez irtetea nahiago du, geroago, etxeko trankiltasunean hiztegiari, hurrengo baterako hobe guran, begirada bat egin arren.

1975eko hitzak dira. Ez dakit orduan nolako jarrerak ziren nagusi euskaldunen artean, ikasleen artean, baina bistan da ideia horiek soka luzea ekarri dutela euskaldun "ikasiongan" ez ezik, euskaltzale guztiengan ere bai.

Amaitzeko Anaitasuna aldizkarian liburuari egin zioten kritika honetan aurkitu dudan beste aipamen hau:

gaur egun euskara ez jakitea Euskal Herrian jadanik kulturarik ezaren ezagugarria bat da sektore askotan, eta zenbait buruzagi herritar publikoki lotsarazteko aski motibo ere bai

Hori ere 1975ekoa da, Franco hil zen urtekoa.