Euskaldun berriei omenaldia eta galderak

Euskararen Nazioarteko egunaren ospakizunen artean hau atera da gaur medioetara:

Euskaldun berriak omenduko dituzte igandean Kursaalean

Euskararen Nazioarteko Eguneko ekitaldi nagusia Kursaalean egingo da igandean, eguerdiko 12:00etatik aurrera. Ekitaldia antolatzeko ardura Donostiako Udalak, Eusko Jaurlaritzak eta Araba, Bizkaia eta Gipuzkoako Foru Aldundiek hartu dute. Patxi Baztarrika Jaurlaritzako Hizkuntza Politikarako Sailburuordeak atzo adierazi zuenez, euskaldun berriak omentzea izango da aurtengo Euskararen Nazioarteko Egunaren helburua, baita "hizkuntza aniztasunaren eta pluraltasunaren alde" egitea ere. Ekitaldia Afrika Bibang musikariak eta Julio Ibarra kazetariak gidatuko dute. Sareko Argiatik jasota. esteka>>

Euskaldun berri/zahar dikotomiaz eta honako omenaldiez lehenago ere jardunda gaude hemen. Euskaldun berri/zahar kontzeptuaren gainean komentatzeko bota nahi ditudan kontutxu pare bat baino ez gaurkoan, galdera bi hain zuzen:

Euskaldun zaharra, nongoa?

AEKn glotodidaktika egiten dutenei hasieran euren datuak jasotzeko galdetegia ematen diegu. Izen-abizenak, helbidea, telefonoa, titulazioa... betiko galderekin batera lehenago euskaldun berri/euskaldun zahar ipintzen zuen lekuan galdera aldatu (askok ez zekiten zer erantzun eta) eta honakoa galdetzen dugu duela urte batzuetatik hona: "Euskara non ikasi duzu?", eta hiru aukera: a) familian, b) eskolan, c) euskaltegian edo bestela.

Batzuek hiru koadroak ere betetzen dituzte. Askok bi (etxean eta eskolan adibidez), eta beste askok bakarra. Egia esanda, ez dakit gaur egun galdera horretatik ateratzen dugun datuak zertako balioko digun, baina formularioa ez aldatzearren hor dago, kalterik ere ez dakar eta.

Gaur azkenengo ikastaroko zerrenda ordenagaiuan sartzen ibili naiz, eta lan mekanikoaren asperdura tapatzearren irakaslegai zenbat euskaldun berri-zahar eduki ditugun kontatzen-edo ibili naiz. Bizkaiko ekialdekoak gehienek euskara etxean ikasita, Bilbo ingurukoak eskolakoak eta euskaltegikumeren bat. Eta halako baten, azkenengoa, Meatzaldekoa. Non ikasi duzu euskara? Familian. Kasualitatez alboko baten ezaguna da, eta hark konfirmatu dit: "Bai, gurasoak euskaldunak dira, gurekin irakasle ibilitakoak eta horrelakoak, bertakoak".

Ez dut batere gustuko debate hori, baina berri/zahar demandan ibili zaleek Meatzaldeko lagun honi euskaldun zahar kategoria onartuko liokete? Neuri behintzat kontrakoa esatea terreno labanean sartzea dela begitantzen zait, oso.

Galdera

Euskaldun berri kontzeptua, ez dakit zergatik, 1960-70etan asmatu eta erabiltzen hasi zelakoa eduki dut. Gabriel Aresti eta haren modukoak izendatzeko-edo. Gabriel Arestik berak asmatu zuela ere pentsatzen izan dut. Gaur berriz, Berton aldizkariko artikulu honetan Lauaxetarena ei den aipu hau irakurri dut:

‘Uarra. Zu lako mutil askarrai ‘Lauaxeta’k laketuten dautse. Euzkeldunbarri bat zarala inork eleuke esango. Adibide ona emon dauzkuzu!”

Erratuta egon naiz orduan, terminoa 36an ezaguna zela dirudi eta. Halan da ze, kontua argitzearren galdera botako dut:

• Euskaldunberri terminoa noiz hasi zen erabiltzen eta nork sortu zuen? Zer ñabardura zeukan orduan?

Jakinmina ase eta errakuntzak arteztu nahi nituzke. Veleiakoak tartetxua uzten badizue. 

Bide batez, Galdetu.com zerbitzua jarri da martxan. Hara ere botako dut.