Zaindariaren karga

Komisario hitzaren konnotazioez jardun digu Anjel Lertxundik gaur artearen munduaren ingurumarian eta arte-komisario konposizioaren paradoxikotasunaren bueltan.

Komisario hitz soilak kontrolatzailearen, zaindariaren ideia ekartzen digu gogora lehenengo batean seguruenik, ordena mantentzearen arduraduna.

Eta buruan gauzak elkarlotzen hasten direla, komisarioaren figura duela gutxi aipatu nituen hitz hauekin juntatu zait hor goian:

Herritar bakarra entzun dut gizon horri euskaraz egiten, duela urte batzuk euskaltegian izena eman baitzuen. Herritar bakar hori irakaslea zen, noski

Hitz horiekin eta memorian lotzen diren sentsazio batzuekin juntatu.

Ez duzue inoiz sentitu euskara-irakasleaaren papera zenbaitetan euskararen zaindariarena izatera hurbiltzen dela? Euskararen "komisarioak" bagina bezala-edo. "Ese es irakasle, hay que hablarle en euskera" bezalakorik ez duzu inoiz entzun-barruntatu inguruan? Zeuk ere ez duzu sentitu konpromisoaren plus moduko hori?

Ikaslearekin euskaraz egiten saiatu behar dugu, bai, eta egin ere egiten dugu. Suposatzen zaigu hizkuntzaren aldeko militantzia edo konpromisoa, eta izan ere badugu. Baina horrezaz gainera profesionalak ere bagara, horretan ari gara lanean, eta horrek edozein euskaltzalek izan dezakeen ardura eta konpromisoari gehigarria ematen dio.

Horrezaz gain, nahiz figura publikoak izan ez, publikoaren aurrean egiten dugu lan, eta geure publikoaren inguruan bizi izaten gara, eta inguru hori ez da beti eman behar dugun ereduarentzat ekosistema onena izaten.

TELP tailerren harira hasi gara erreparatzen eguneroko gatazka horretan hiztun konprometituak sufritzen dituen tentsioari, ezerosotasunari eta karga emozionalari. Eta hiztun konprometitua profesionala izanda karga hori ez da arinagoa izango, gutxiago lehenengo lerroan zaudela, eta are gutxiago "komisario" bati bezala begiratzen badizute. Ezta?

Komunitatea?

David de Ugarteren post hau irakurtzen hasierako pasarte honi erreparatu diot:

¿Hay comunidad?: las comunidades surgen, no se crean, para que exista la base de una comunidad tiene que haber mutuo reconocimiento e interacción. Participar en un mismo sitio o tener inquietudes comunes no es formar parte de la misma comunidad. Así que el primer paso es preguntarse si realmente tu red forma parte de una comunidad o no. Da igual el tamaño, una comunidad de tres miembros puede crecer, mil personas respondiendo las mismas encuentas, spameandose con su estatus de facebook mutuamente o usando el mismo servicio web simplemente no hacen comunidad.

Berehala gogoratu dut Euskara irakasleak sarea, ez dakit zergatik, edo bai.

Tresna interesgarria izan zitekeelakoan hasi ginen hor, baina beharbada hor dago koxka. Euskara irakasleen artean bada elkarreraginik? Bada komunikaziorik? Bada identitate partekatu horren modukorik? Komunitatea gara?

Tresnak berak nekez sortuko du komunitatea, dio Ugartek. Hemen argitzen du:

Las comunidades no nacen artificialmente simplemente porque se nos ocurrió hacerles una plataforma. Si queremos crear una comunidad no nos pongamos a crear servicios porque no funcionará. Los servicios sirven a una comunidad, no la generan. Crear una comunidad es construir una identidad. Tiene que ver con valores y experiencias compartidas. Algo que se desarrolla y crece con la interacción. Es entonces cuando los servicios son útiles, pero no antes. ¿Quieres crear una comunidad? Vuelve al off-line o encuentra una causa puntual tan potente que tras hacer una campaña virtual sus protagonistas se sientan emocional e intelectualmente tan ligados entre si como para querer seguir haciendo cosas juntos todos los días.

Pentsatu egin beharko da. Lehenengo eta behin komunitatea izan behar dugun ala ez, akaso.

Teleobjektiboen hizkuntza

Hizkuntza ikasiko bada, prozesu hori etengabe elikatzen duen paisaia, ingurunea behar da, ikas-paisaia edo. Inoiz ibili naiz ideia horri eragiten hemen. 

Paisaia hitza euskara kontuetan aipatu, eta lehenengo lotura "hizkuntz-paisaia" kontzeptuarekin egingo dugu. Lehenengo lotura eta bakarra akaso. Ikutu soziolinguistiko apur batekin beti ere.

Harago goaz ikas-paisaiaren ideiarekin hala ere. Agertzen den hizkuntza, ikusten den hizkuntza, inguruan dabilen hizkuntza, inguratzen gaituena, lanbroak bezala blaitzen gaituena. Hark errazago ipintzen ditu martxan ikasteko mekanismoak: emozioak, hausnarketak, galderak, erantzunak, jarduna, esanahiak... Konturatu gabe ipini ere, konturatzen ez bagara ere.

Zerbait esaten badigu, zerbait esan behar badigu, zerbait esatea behar badugu, zerbait esan beharra badakarkigu eta zer esan hori nabarmentzen bazaigu ingurutik besarkatuko gaitu - konturatu gabe ere- norberarengan norberaren egin arte.

Baina paisaia ez da irudi homogeneoa, mosaiko baten antzera elementu askok osatzen duten irudia da, osagai nabarmenak eta osagai txikiak, ia ezkutuak sarri.

Argazkilaria era askotan jaso ahal du paisaia: panoramika zabalenean edo bazterreko detaile xehea, horren arabera egokituko ditu begia eta objektiboa. Konposizioan bata edo bestea nabarmenduko ditu horrela. Angularra edo teleobjektiboa, enkoadraketa zabala edo itxia, fokoa zehaztuko du horren arabera.

Kamararekin irten nuen lehengoan. Etxe inguruan osteratxoa, paisaien bila. Teleobjektiboa jarrita, distantzia luzeenean, detaileen bila. Eta hantxe aurkitu nuen hizkuntza, fokoaren azkenengo muturrean, enkoadraketa itxi-itxian, nabarmentzen zaila. Begia luze-luze eginda han nonbait.

Zaila da horrela ezer esatea, ezer esan behar izatea, ezer esateko ematea edo inor inguratzea. Begi-belarria luze eta zehatz ipini behar izanda.

Teleobjektibo astun eta konplexu batekin bilatu beharreko motiboa; pazientzia, teknika eta  tresneria on eta garestiarekin harrapatu beharrekoa. Zaila kamera merke-dibertigarri batekin gozatzea.

Eta ez nabil argazkilaritzaz berbetan.

Euskara sustatzeko komunikazio-kanpainak hobetzeko ikastaroa

Izen ponposo honen azpian elkartu ginen hogei lagun inguru Eibarreko UEUren egoitzan azaroaren 23, 25, 30 eta abenduaren 2an, Soziolinguistika Klusterrak eginiko gonbidapenari erantzunez. Zorionez, izenak izana zekarren berarekin lotuta; ez ginen geratu aho bete hortz, izenak eskaintzen zuena baino gutxiago jaso genuela-eta, ez horixe; nahiz eta lerro hauek sinatzen dituenaren gusturako teorian gehiegitxo aritu, praktikaren kaltetan.

Zaila egiten zait, astebete igarota, Markeskuan entzundako eta eztabaidatutako guztia hona ekartzea edota laburpen txukuna egitea. Horregatik, aukera bat eginda, bertan aipatutako bide, teknika, aplikazio eta tresnak alde batera utzi, eta komunikazio kanpaina bat egiterakoan, erabiltzen ditugun tresna eta bitartekoak erabiltzen ditugula, erabilera hau gidatu, bideratu eta zuzendu behar duten printzipio eta irizpide nagusiak ekarri nahi ditut hona.

Hiru irizpide nagusi, ezin albo batera utzi.

1. Lehenengo eta behin, argi izan behar dugu ZER NAHI DUGUN. Eta galdera  hau zuzen eta egoki erantzuteko, argi izan behar dugu norengana jo nahi dugun. Hitz teknikoak erabilita, ondo defintiu behar dugu gure TARGETa; BRIEFINGa ondo egin behar dugu. Izan ere, ez da gauza bera euskara sustatzeko kanpaina erdaldunei, euskaldun-berriei, euskaldun-zaharrei, gazteei, gurasoei, etorkinei edoi euskara-teknikariei… zuzendu behar diegun. Denekin ez dago berdin jokatzerik; aitzitik, bakoitzari berea eskaintzen saiatu beharra dugu.
2. Lehenengo galdera honen erantzunak zehaztuko digu zein izango den kanpainaren HELBURUA: euskara ikastera bultzatu, erabilera sustatu, euskararen alde daudenen arteko elkarlana, alde ez daudenak erakarri…Behin nori zuzendu eta helburuak definituta, galdetu beharko diogu geure buruari zer nolako beharra izan dezaketen gure kanpainaren hartzaile izango diren horiek. Hau da, nondik heldu ahal izango garen horiengana. Esate baterako, euskara ikastera bultzatu nahi ditugunei euskara ikasteak dituen abantailak edota erakarpena ikustarazi beharko diegu, euskara ikasteko erraztasunak eskaini beharko dizkiegu…; erabilera bultzatu nahi badugu, kontzientziazio-lan eskerga egin beharko dugu… Hau guztia modu eraginkorrean egiteko oso egokia izango da hartzaile izango diren horien azalean jartzea.

Guztiak dira garrantzitsuak, baina atal hau bereziki. Zerbait egitera bultzatu eta animatu nahi baditugu (euskara ikasi, erabili, seme-alabak D ereduan matrikulatu…), zer edo zeren izenean egin beharko dugu, gure mezuaren hartzaileek zerbait atera beharko dute irabazten. Euskararen kasuan, zer eskaintzen diogu jendeari, adibidez, erabileraren truke? Ildo honetatik, gaur egun ez dute ezertarako balio agindu-kutsua duten mezuek: “Euskaraz eta kitto!!, “Eros itzazu euskal produktuak Eguberrietan!”… 

Mezua eta euskarria, publizitatearen oinarria

Argi dugu aurreko guztia. Goazen mezua definitzera. Mezurik onena, hiru ezaugarria hauek dituena izango da:

• Zentzumenei zuzendua; hau da, ikusmen zein entzumenerako deigarria dena.
• Sentimenduetara ere zuzen-zuzenean doana; lengoaia emozionala eta ideia-elkarketa atseginak dituena.
• Argudio arrazionalak ere tartekatzen dituena, konbentzitu egin nahi duena. 

Zaila da, dudarik gabe, hirurekin jokatzea, baina hiruren arteko uztarketatik sortzen omen da mezurik eraginkorrena. 

Honetaz gain, mezua argia eta laburra izango da; sinesgarria eta gure sormenak elikatu eta dotoretua. Gure mezuak ZER galderari erantzuten badio, sormenak NOLA izango du jopuntuan. Biek joan behar dute uztartuta: sormena ez da harridura edo irribarrea sortzea besterik gabe; sormenak mezuaren zerbitzura egon behar du.

 Eta, jakina, euskarri aproposena (eta gure aurrekontuek baimentzen digutena) erabilita. Hau guztia erabakitzerakoan, aurrekontuaz gain, aurreko atalarekin lotutako beste zenbait faktore aintzat hartu beharko ditugu: gure TARGETa non mugitzen den, zer kontsumitzen duen, zer nolako baldintzetan jasoko duen bidaliko diogun mezua.

Honetaz gain, erabiliko dugun euskarri horren errentagarritasuna ere izan beharko dugu gogoan: hau da, nire interesekoak diren zenbatenganaino iritsiko naiz X euro erabilita? Merezi du Euskal Herriko hiritar guztiengana iritsiko den telebista-iragarki bat diseinatzea eta emititzea nire eskualdeko sektore jakin batengana iristeko? 

Eta bukaera emateko, zenbait kontu tekniko (eta ez hain tekniko) 

1. Beharrak identifikatu.-

Munta handiko kontua dugu beharrena. Eta identifikazio honetara bide askotatik irits gaitezke: inkesten bidez, pertsona esanguratsu edo klabeak “focus group” direlakoetan elkartuz… Azken batean, estrategiak eta ekintzak beti egon beharko dute target-ari, hone nbeharrei eta hauek markatuko dizkiguten helburuei begira. “Zer” erabiliko dugun baino lehenago “Zertarako” erabiliko dugun erabaki beharko dugu.

2.  Jarraipena.-

Kontua ez da plana abian jarri eta kitto, egin dezala bere bidea. Webgune bat abian jarri badugu, neurtu egin beharko dugu zenbat lagun sartu diren, zein hizkuntzatan sartu diren, nondik sartu diren (bilatzaile baten bidez, edo beste web orri bateko estekatik, edo zuzenean…) Honetarako, bada tresna oso eraginkorra, “Google Analytics” izenekoa. Banerra jarri badugu, hainbat datu jakin dezakegu nahi izanez gero: zer ordutan klikatu duen, nondik iritsi den, sartu denaren profil nagusia… Hona hemen ikastaroan bota zen baieztapen biribila: kanpaina baten emaitza neurtzerik ez badugu, hobe ez egin. 

3.   Errealismoarekin jokatu.-

Helburu xumeak jarri behar dira. Askotan badirudi euskaldun perfektuen bila ari garela. Honen haritik, hobe kanpaina txiki batzuk, baina epe luzerako helburuek gidaturik, potolo bakarra baino.  Are gehiago, batzuetan ekintza xume, apal eta ia ezdeusek balio eta eragin biderkatzailea izan dezakete (adibidez, motibatu nahi ditugun lankide edo herritarrekin kafe bat hartu noizbehinka, elkartzen diren tokia eta unea ondo identifikatuta badugu.) 

Honetaz guztiaz gain, ez aritu bakarrik: beti besteen inplikazioa bilatu; elkarlana eta talde-lana sustatu. Eta edozein kasutan, geure ardura ere ondo neurtu behar dugu: azken finean, dena ez dago gure esku, ez gara “euskararen salbatzaileak”.

Argazkia: Egizu